[I V O O R B E R I C H T .
den, 't geen anders by de meeste uitgegeeven afbeeldingen ontbreekt Deskundigen zullen
■ egter gevoelen, hoe moeilyk het zal z yn , dit van alle onze Inlandlche Planten te bekomen;
en hierom zal men vêrfchooning vinden, wanneer men fomwylen hierin niet mogt gedaagd
zyn.
Daar eene Bataaffche Flora, vooral ten nutte van Nederlanders moest dienen, zo moest
ook de befchryving geheel in het Nederduitsch gefteld weezen, om hun die met de La-
tynfehe taal onbekend z yn , te meer optewekken tot de beoeffening der Kruidkunde, en
hiertoe den toegang te openen. In het gebruik der Botanilche konst- termen zal ik voor-
naamlyk te hulp neemen de vertaaling, welke d. de gorter daarvan gegeeven heeftinzyne
L eer der Plantkunde Eerfte Deel. Amfterdam 178a. Ik hoop, dat de Leezer,
vooral die aan de Latyniche konst- termen gewoon is, zich niet zal ltooten aan fommige
vreemde, zaamgedrongen en harde bewoordingen, welke H y in deeze befchryving zal aantreffen.
De konst- woorden van elke weetenfchap, en vooral die der Kruidkunde , laaten
Zich moeilyk vertaalen, en men zal hieromtrent wel eenige toegeeflykheid willen gebruiken.
Gin dit Werk voor den Nederlander van het meeste nut te doen zyn, wenschte ik:
zo veel mooglyk de verwarring wegteneemen, die omtrent de Nederduitfche Naamen onzer
Tnlandfche Planten overal plaats vindt. De meest bekende en gebruikelyke Planten,
hebben in de verfchillende oorden en plaatfen van ons. Gemeenebest zeer onderfcheide be-
naamingen, waar door het zo moeilyk valt, eene Plant in het Nederduitsch aan anderen.
kennelyk optegeeven. —^ Hoogstwenfchelyk ware het, dat elke Inlandlche Plant Hechts
ééne Nederduitfche benaaming kadt over de geheele Republiek. Hoe veel dwaaling
zou hier door voorgekomen worden; en hoe gemakkelyk zou het dan vallen, de fchader
lyke Planten te doen kennen, en het nuttig gebruik yan anderen aantewyzen. Onzer
Natie ontbreekt in dit opzicht eene algemeene taal, waarin men zich by ieder kan doen
verftaan: mpn is dos verftooken van alle de heilzaame gevolgen, in zyne gevoelens en kundigheden
hierover aan anderen medetedeelen.- Hierom zal ik behendig niet meer dan
één nederduitlchen naam van elke Plant, boven aan met eene groote Curfyft letter onder
den Latynfchen naam plaatfen : hoopende, dat deeze ééne naam algemeen moge aangenomen
en gebruikt worden. Daar het egter van yeel.belang is , de-onderfcheide naamen
te kennen, by welke eene Plant in de yerlchillende oorden der Republiek.bekend is , zo
Wilde ik ook deeze opgeeven; maar om de gezegde redenen die alleen als Nederduit-
fche Bynaamen, agter de Hoogduitfche en Engeliche naamen voegen, (de Franfche naam
zal men vinden by de vertaaling, door de Uitgeeyers bezorgd, welke mede voor den
Kruidkundigen zeer dienftig zyn.
’t Geen de Flora eens Lands voor eene Natie vooral belangryk maakt, is eene naauw-
keurige opgaaf van. de onderfcheide groeiplaatfen. Hiertoe is voor de Bataaffche Flora inzonderheid
inDE GORTERS FLORA VII. P RO VIN TI ARU M , en in bet SPICILE-
fiiüM op dit W e rk , van den te vroeg .overleedenen Hoogleeraar s. j . van geuns, uit
voorige Botanifche Schryvers, en uit hunne eige opmerkingen en aanteekeningen, gevoegd
. by die welke hun van andere Kruidkundigen zyn medegedeeld, aanmerkelyk veel byge-
draagen; welk alles in deeze Flora zal worden overgenomen. Doch dit zal verrykt worden.
door byvoegfels, die in de nagelaten handfchriften van den gemelden voortreffelyken
van geuns voorhanden z yn , en,waarin niet alleen veele by de gorter nog niet bekende
groeiplaatfen aangetekend; maar nog veele andere byzonderheden en verbeteringen
op de Bataaffche Flora zyn .opgegegyen, welke my allen vriendelyk zyn toegezegd door
den verdienitelyken Vader dea oyerleedenen, Hoogleeraar in de Medicynen en Botanie te
Utrecht.
Vefders mag ik my vleyen, dat andere Kruidkundigen van ons Vaderland, myne aante*
ke-
V o O R B E R ï C H T ," ’ W
Vertinden van de Groeiplaatfen onzer Inlandlche Planten, by myne Botanifche wandelingen en
revzen door.de Republiek gemaakt, aanmerkelyk zullen vermeerderen door de opgaayc,
v in het geen z y des wegens hebben aangeteekend en waartoe ik by deezen alle Nederlandiche
Botanici op het minzaamst uitnoodig, hun in het algemeen verzoekende, alles te willen
toebrengen tot volhiaaking der Flora Batata.
Telkens zal ik eene lyst geeven van de Planten, die in één o f twee volgende bundels zullen
geplaatst wórden, ten einde een iegelyk in de gelegenheid te Hellen, van my zyne aantekeningen
wegens deeze Planten vroegtydig genoeg te doen geworden, om daar van in de.
befchryving met dankzegging gebruik te kunnen maaken. Hierby zal het my mede hoogst
aangenaam weezen, met zodanige Nederduitfche Naamen bekend te worden, welke in fom-
mi”e Plaatfen door de Landlieden aan eenige Planten gegeeven worden,en die byDE gorter,
of anderen nog niet gemeld mogten z y n .----- In de opgaave van Groeiplaatfen dient men
myns oordeels vooral in acht te neemen , of eene Plant aldaar overvloedig wast, dan o f
Hechts eenige weinige aldaar gevonden worden: om dit te onderfcheiden, zal ik by die
Groeiplaatfen, alwaar my bekend i s , dat de Plant overvloedig wast, het teken f hellen
en deeze plaatfen het eerst noemen: en ik verzoeke alle Kruidkundigen, die my de verl
o t e aantekeningen -zullen doen toekomen, my daar by optegeeven door het gehelde teken,
o f&de Plant, op de. aangeweeze plaats, in menigte gevonden wordt.— Behalven dit
teken zal ik my van geene andere bedienen, dan die by alle Botanilche Schryvers zyn
»angenoomen , als © ’t geen éénjaarig, tweejaarig, 21 overblyvend, en Ij ’t geen
houtig duurzaam Gewas betekent.
Ik acht 'het noodig te herhaalen, ’t geen bij het bericht van intekening gezegd is ; dat men
licht zal begrypen de onmooglykheid, om de afbeeldingen der Planten uittegeeven naar
die volgreeks, zo als z y naar het zamenftel van L in n a s u s op elkander volgen. De
uitgaave zou hier door te zeer vertraagd worden; en men. moet zich ook hierin bepaalen,
naar de gelegenheid van de eerhe en best voorkomende bloeyende Planten: waarom ook
nimmer eenige Uitgeevers van Afbeeldingen van Gewaslen, de orde van eenig fystema daarin
hebben kunnen volgen : Naderhand zal elk kooper de Planten gemakkelyk naar.,het za-
menhel van L i n n z e u s , o f naar deszelfs Ordines Naturales, welke met het Nonuner
van den Rang, tot meerdere volleedigheid by elke Plant zal op gegeeven worden; kunnen
rangfehikken. Niets zal verzuimd worden, om het Werk zoo volleedig mooglyk te maaken,
en van alle Inlandfche Planten, zo die reeds bekend z y n , als nog verders zullen ontdekt
worden, eene juiste Afbeelding en Befchryving te geeven : egter zullen geene Planten
hierin voorkomen, dan wier Groeiplaatfen duidelyk kunnen opgegeeven worden; en
voor als nog zalmen van de Clasfe der Geheimteelende (Cryptogamia) niet dan de Vaaren
( Filices) afbeelden.
Van -weinig nuttigheid zou egter de bloote kennis der Planten, en derzelver
groeiplaatfen zyn , indien het gebruik daarvan hierby niet teffens werdt aangeWeezen.
Met reden beklaagt zich de meergemelde voortreffelyke S. J. v an G eu n s in zyne uitmuntende
prysverhaudeling over de onderwerpen, betreffende de natuurlyke Historie
onzes Vaderlands nog natefpooren, (*) dat in veele Flora’s en ook in die van ons Vaderland
hiervan niets gemeld wordt. Dit gebrekkige in onze voorige Nederlandfche Flora’s
wenfehe ik zo veel mooglyk aantevullen. De geneeskundige eigenfehap en kragt der Planten
,
V ) bl. 23a----- 147. alwaar ook veele vereisebten voor eene Bataaffche Flora zyn opgegeeven. Deeze
Verhandeling is geplaatst in de, Ferhaiidelingen van de Hollandje!ie, nu Bataaffche üJaatfchaJipy der
fVeetenfeh te Haarlem DeelXXVI,