qu an tum pote ra i , pronuntìatìonis ' adumenta adhibeb a t , v i
fcr ipt is g ra t iam adderet , audi torumque in ten t ionem e n am
ex t r in fe cu s ve l blandimen t is qujbusdam caperei, vel aculeis
©xcitaret. Hac a r te e t iam nu g a e probabantur . Horat. I Ep*
i o , 4 1 . Spijjìs indigna theatris $cripta pudet recitare, et nu-*
vis addere pondus. Q u i e rgo ab adidment is illis minus; vali-
dus erat, is i ibrnm alii p ron u n t ian d um. tradebat, vt Plinius
verfus fuos l iber to, a tque ipfe in te r im aut defixus fedeba t ,
aut , quae pronunt iabantur , murmure, ocuhs, manu proie-
queba tur . IX Ep. 3 4 * N e ffu e aures tantum ad iudicia audi-
torum attentas habebant recitantes, fed obl iqms et iatn ocu-
lis c ircumfpic iebant , vt e x vultu, nutu, iqanu, murmure ,
f ì lent io, quid quisque fent iret , per fpice rent : e a q u e iatis
aper t is notis iudicium ab human i ta te d i f fe r i re te bonus P i l i
niu s p e r fu a fum libi h a b eb a t . V E p . 3, 9 - Si lent io. quam
v im t ribuer it, I I E p . 1 0 , 7 d e c la ra t : quo ego, cum recito,
non minus, quam clamore, detector i fit modo filentium acre et
intentum et cupidum vlteriora audiendi. N em p e erat e t
l ì len t ium f r ig id orum e t moroforum, quales V I Ep. 1 7 de-
fc r ibuntur . Q u i autem inten tum i llud l ì lent ium feruabant ,
i i Hora t . I Sat . 3, 87 porrecto iugulo, vt captiuum, audtre
ace rb e dicuntur . . S ed p le rumqu e clamores p raeua lebant ,
i iqu e in ma gno audi tor io im m e n f i . v t lo n g e la tequ e ex au-
d ir i p of fent , cum audient ium atius pulchre ! r e & e ! b e n e ,
a l ta v o c e clama ret , alius manus complode re t , alius e le d e
ex f i l iret , p e d e tu n d e re t te r ra r i , tog amqu e ia&aret , alius
alia animi commot if f imi' l ìgna ederet . C f . quae 111 notis ad
I E p . 13, 3 e t V I Ep . 17 , 2 monuimus . H in c p o l t en o r e
lo co tam infulfr Nof tro v id eb antu r duo aut tres Ìlli, qui fur-
dis mutisque fimiles audìebant ; qui non labra diduxerunt, non
mouerunt manum, non denique adfurrexerunt. Eran t et iam,
q u i ' f inita reci tat ione, fc r iptorem mul tum ac dm e x o icu la -
rentu r , eumq u e laudibus inci tarent , pe rg e re t , qua co ep i i ie t .
V E p 1 7 4 Si ille, nondum abfoluto opere, f inem ta c e r e
vo lebà t , amici rog a b an t , v t pe rg e re t , vt
t iumu e adderet . IH Ep. I8> 4 - I V Ep. ^ V i l i Ep. 21 4.
qu amqu am idem et derifores fa f t i tabant . Sene c . Ep . 95,
p 7 1 1 . Recitator hiftoriam ingentem attuiti, tninuttjjme jcrt-
pt’am, arctiffime plicatam, et; magna parte perlecta : Definam,
inquit, f i vultis. Acclamatur, Recita, recita, ab bis, qui il-
lum obmutefcere illico cupiunt. In fumma, omma ad lan-
d andum compof ita erant . Ho c ip fe Plinius feq ueb a tu r v
V I Ep . 1 7 , 4. Siue plus, fiue minus, fide idem praejtas, lauda
vel inferiorem, vel J ’uperiorem, vel parem. E t fumma e arragantiae,
finifteritatis ac p.otius amentiae effe putat, recitan-
tem offendere et inimicum relinquere, ad quem tamquam
amiciffimus veneris. Quanto rectius Horat. A. P. 450. Vir
bonus et prudens non dicet, Cur ego amicum Offendam in
nugis | Hae nugae feria duccnt In mala derifum femel exce-
ptumque fiinifire. Verum, v t . iam dixi, emendationis ratio
nulla ell: habita in iffis oftentationibus. Quod fi fuiflet,
vnde illè timor et pallor, quo et Plinius auditorium intrans
corripiebatur V I I Ep. 17, 1 3 - et alii pro amicis recitanti-
bus? V Ep. 17, 5 - Qua e cauffa fuiffet Noftro^ timendi in
primis èos, qui doclrinam non proferrent, fed modelle ce-
larent? V I I Ep. 25, I . Neque clamores illi et laudes hanc
vim habere potuerùnt, vt, quod Ouidius putabat, ingenia
fcribentium excitarent, cum omnibus ferme recitantibus
promifeue comingerenr, nec plus valerent, quam verba pu-
blica. Hinc Seneca Ep. 52; p. 531. dementem iudicat fcri-
ptorem, quem clamores illi bilarem ex auditorio dimittant.
E X C V R S V S II
D E
C O N T V B E R N I I S R O M A N O R V M .
Contubernium (quali contabernium a tahernis) "proprie
fuiffe yocabulum caftrenfe, atque contubernales diétos effe
milites in eodem tentorio, fub'eodem decano agentes, no-
tum eft. Poftea cum hoc vocabulum pluribus cum rebus
communicatum effet, illud contubernium cafirenfe, diferimi-
nis cauffa, diftum eft. Plin. H. N. praef. p. 2.' Ipfa adeo
tentoria ejo nomine infigniri coeperunt.- Apud Tacit . An.
1, 41 milites progrediuntur contuberniis et cp. 48 irrumpunt
contubernio. Praeterea translatum eft ad .confuetudinem
hominum cum militibus in caftris. Tacit . An. I, 41 in contubernio
militum educhi f. educatus, et Hift. II, §0. Prouin-
ciales. fueto militum contubernio (confuetudine inde erta,
quod milites caftra dialias inter ipfos habuerant) gaudebant,
plerique necejjìtudinibus et propinquitatibus mixti. Porro
adolefcentes nobiles, ducem > belli pfaefidemue.prouinciae
comitanteS, vt fub oculis et cura eius vel rem mi lit arem
different, vel prouincias cognolcerent, in contubernio eius
agere, eiusque contubernales effe dicebantur. lulius Caefar
inftituit, ne quis fenatoris fifius, nifi contubernalis aut comes
magifirqtus, peregre proficifferetur. Sueton. lui. 42. — Sed
et feruorum in tabernis habitantium connubio tributum eft
M m