kregen w e een goed denkbeeid van de uitges tre ktheid de ze r jongste
ve rwoe stingen. O p blz. 15 5 is de tee kening g e re p ro d u c e e rd die ik
van de p lotse ling in de v la k te o p g ere zen k ra te r t je s ve rv aa rdigde.
De ze 66n-maands k r a te rtje s b eza ten a lle e en b ijzo n d er rege lm a tigen
vorm m e t de bek ende t re c h te rv o rm ig e inzinking a an den to p . Z ij
w a re n opgebouwd uit z e e r los liggend gruis en ve rtoonden aan
den to p geen w e rk in g m e e r. D e bodem in de b u u rtv an de k ra te rtje s
w a s z e e r h ee t; uit a lle g aten en s pleten kw am e n d ik ke w o lk en w a te r-
damp te voo rs ch ijn en in den naasten om tre k w a re n alle boomen
ve rk oo ld. O p de tee ke nin g me t h et d o rp B a to e r z ie t m en de groots te
de ze r k ra te r t je s nog boven h e t lav a-k leed uitste ken, ju is t boven den
tem p e l m e t de m e ro e ’s. V
■ g ^ H e t B a to e r-g eb e rg te is to t nog to e we inig door E u ro p e -
anen b e zo c h t o f bes chre ven. Een uitvoe rige beschrijving
die van den b ek enden Zw its e rs ch en n a tuuronde rzoek er,
B e M H . Z o llin g e r. f t „T o g t n a a r het g eb e rg te B a to r” in de
I k S S ^ lB i j d r a g e n van het Kon. Ins tituut van 18 66 . $ D e z e t ro k
4 S e p tem b e r 1 8 5 7 van Paböjan-Boelfelfeng naa r het B a to er-g eb e rg te
o v e r K oeboek lod, T am b lan g , T an g k id en K lam po a k. S S S i f t R S
„H o o ge ro p ”, zoo s c h rijft hij, „ v e rä nd e rt het land m e rk b a a r van
k a ra k te r ; de bergruggen worden s te ile r en sm a lle r en de kloven
d ie pe r; ook begint men samenhangende bosschen te zien. W a a r
die gedund zijn, t re f t men dikw ijls Ery thrinaboschje s aan, aan-
gelegd om schaduw te geven en den grond door de bladeren
de ze r snelgroeiende boomen te bemesten. De open ple kk en in
de bosschen zijn to t een g ro o te hoogte m e t Im p e ra ta en Andro-
pogon b egroe id; o ok vindt men e r kreupelhout, inzonderheid de
f ra a ie bloeiende M e la s tom a . Op 2 5 0 0 voe t hoogte vertoonde
zie h de E lsholtz ia ela ta Z . M., op 3 0 0 0 voet de Homalanthus
giganteus Z . M., op 3 5 0 0 voe t de Rubus Horsfie ldii Miq. en de
Euphorbia Ja v a n ic a Jungh, w e lk e planten o ok op de o ostelijk e
g ebe rgten van Ja va groeien, doch nie t zoo laag als h ie r. M en
vindt d aa r bijv. de E u phorbia niet beneden de 6 0 0 0 voet. Het
me es t ve rra s te mij h ie r een nieuwe s o o rt van een ande rs in
Nepaul te huis behoorend Compositee enge sla cht, d ie ik G e rb e ra
W aan d e rsian a f t te r e e re van z ijn g as the er en re isg e n oo t, den
welbek enden assistent-res ident van Banjoew angi, P . L . van B lo e -
men W a an d e rs f t genoemd heb. Ik vond h aa r slechts tusschen
2 8 0 0 en 3 5 0 0 voet. H e t e e rs te dorp in Bangli wa s L a tan g ft
thans Latöng f t m e e r dan 4 0 0 0 voe t boven de ze e . H e t ontleent
zijn naam aan de U rtic a grandidenta ta M iq ., die hev iger brandt
dan eenige Euro p e e s ch e brandnetel. M en m a a k t e r heggen van
rondom de dorpen en ik k en geen b e te r middel to t a fw e rin g van
h a lf naa kte menschen. O p d it g ew as g ro e it in overvloed een soort
van w a rk ru id f t C uscuta m a cra n th a Don. f t w a a ra an de BaliSrs
op z in rijk e w ijze den naam gegeven hebben van Bon -tan p öw it ft
dat is s lin g e rp la n t zo n d e r oo rsp ro n g f t , d aa r z ij het para sietis ch
k a ra k te r z e e r goed bespeurd hebben.” „ T e d rie uur kw am en w ij”,
zoo ve rv olg t Z o llin g e r „in het dorp Daoe sa f t n a a r den naam
d e r Genda russ a vulgaris. H e t lig t op een smallen bergrug te r
hoogte van 4 2 6 6 v o e t; in e en diepe klo o f d aa r naast moeten
de b ew on e rs hun w a te r halen.” H ie r o ve rnachtte hij. In Daoesa
komen tw e e w egen u it Boelfelfeng te z am en; eän dien Van B loemen
W a an d e rs en Z o llin g e r hebben genomen, en 66n dien ik, in 19 04
gevolgd h eb, n ame lijk die van T ö d ja k o e la komt, w a a r e en p asang-
grahan is. Dit is nu de ko rts te ro u te : me t een k a r re tje naa r
T d d ja k o e la , w a a r men o v e rnacht en va nw a ar men dan m enkele
uren längs Madfenan en Sangamboe te Daoesa kan z ijn . Naar
Boelfelfeng te ru g k e e ren d e f t in 1 9 0 4 f t nam ik ook den ee rs t-
genoemden w e g ove r Latöng, Kömbangsari en het grensdorpje
PSnginjahan f t op ongev ee r 9 9 0 me te r hoogte f t , dat een neder-
zetting van C hinee zen is en w a a r h et d orpshoofd, o ok een Chinees,
een ruim e r f bew oo n t dat voor de eene h e lft op Boelölfengsch,
v o o r de an d e re helft op Bangli’s grondgebied ligt, w a a rd o o r de
slimme eigenaa r, bij oneenigheid me t ons bestuur in een wipje
in Bangli de w ijk kan nemen, bij ve rs chil van gevoelen me t den
vors t van Bangli w e e r m e t heel weinig m oeite in Boelfelöng kan
gaan wonen. V e rd e ro p liggen de dorpen T jo n k a n g , T ö g a l en
T an g k id te midden van koffietuinen, en ten la atste nog Boelian,
w a a rn a de w eg bij Koeboetam bahan op den g rooten rijw e g längs