C2SL5 D E S S A L O L O A N X D JEM B R A N A G Z S9 e s s 13y
denken om ons de beide eilanden zonder moeite als
66n geheel te kunnen voors te llen. ie d e r, die w e e t w a t
siechte his toric i de Indische volken z ijn, b e g rijp t ook,
dat men in de inlandsche ges chritten tev erg e efs zo e k t
n aa r bijzonderheden om tren t dit plotseling ontstaan
van s tra a t B ali. In de Oesana Djaw a, w a a r verhaald
w o rd t hoe de legerbenden van den vors t van W ila tik ta
n a a r B a li tre k k e n om den weerspannigen Pasoenggiri
to t re de te brengen, is nergens sp ra k e van w a te r dat
de beide landen zo ii scheiden. W ij zouden ec h te r ver-
ke erd handelen, zo o w e daa ruit besloten, dat men toen
te r tijd nog geen vaartuigen noodig had om naa r Bali
te komen. V o o r den Indischen ges chiedschrijv er is het
wegdenken van een zee engte een kleinighe id! Intus-
schen biedt de lite ratu u r der Balinee zen toch een
enkel v e rhaa l aan, w a aruit, bij benadering, kan w orden
opgema ak t, dat de hie r bedoelde scheiding in lang ve r-
vlogen tijd en w e rk e lijk hee ft plaats gehad. W ij hebben
hie r op h e t oog de legende, w a a ro v e r in de Pament-
jangah Ngoerah SidSmSn, een genealogisch w e rk ,
gehandeld w o rd t en wa arv an de ve rtaling SC door P . L .
van B loem en W a an d e rs SC te vinden is in DI. V III SC
1 8 5 9 SC van het T ijd s c h rift voor Indische T a a l- , Landen
Volk enkunde . Om den le z e r de m oeite van het
o p zo ek en van d it ve rhaa l te besparen, en ook omdat
ik het lang niet o naa rdig vind, la a t ik het hie r ac h te r
SC op blz . 13 8 SC volgen, h oew e l dan eenigszins ve rk ort.
Ge lukk ig behoeven w e nie t lang b ij het w ra k voor
a n k e r te liggen; na een uur w achtens hee ft de stroom
opgehouden n aa r ’t noorden te loopen, en daa r de
wind ondertusschen to t een harde bui is aangewa k-
ke rd en ons günstig is, zoo schie ten w e flink op en
g e rä k e n w e ld ra voor de bo ch t Gilimanoek. H e t begint
re ed s te s c hem e ren, en d a a r mijn stuurman liefst
o nder J a v a den nacht door w il brengen, zoo veränd
eren w e van ko e rs en houden re c h t op het lic h t van
Banjoewangi aan. Dicht onder Ja va’s w a l gekomen,
w a a it ons ec h te r zoo’n ve rpes tende lu c ht van v e rro tte
visch teg em oe t, dat ik dadelijk, ondanks hevig p ro test
van mijn schipper, die dat lu c htje nie t zoo vree se lijk
s chijnt te vinden, het ro e r omgooi en w e e r op Bali
aanhoud. Onder de kust, in Stil w ate r, brenge n we
den tw ee d en nacht door. ¡ S p S f i S
Den morgen daa rop w a a it e r een mooi koe ltje, zoodat
w e vlug vorde ren en dicht längs TjandikSsoema loopende,
om 12 uur o p de hoogte van T jo e p o e l zijn, d icht
b ij ons doel nu. M a a r de wind w a k k e rt steeds nog
aan en w a a it ons nu vlak teg en ; de lu c ht w o rd t donker
en dreigend en de z e e die bepa ald onstuimig nu z ie t,
is bezaaid me t w itte koppen. H e t w a te r begint over
lo o p en w e s t ra a t B a li binnen. In de s t ra a t s ta a t een ha rd e stroom, die ons
n o o dza ak t vla k o nder de kus t van B a li te houden; h ie r hebben w e ec h te r
w e e r la s t van ondiepten en h e t duurt dan o o k nie t lang o f w e loopen vast
op het zand. F lu k s s p rin gt de s c h ip p e r o v e r b oord en to t aan h e t middel
d o o r h e t w a te r wadend, duwt hij z ijn z e e k a s te e l w e e r vloL In die pe r w a te r
p a k t ons w e e r de stro om en d rijft ons snel terug.
E r sc h ie t n ie t an d e rs ove r, dan to ch m a a r w e e r het ondiepe op te zoek en
en d a a r vo o r a n k e r te gaan om g ünstiger t ij a f te w a chten. W e iiggen nu
dic ht bij T an d jo e n g B a to e L itjin , in de nabijheid van het w ra k van e en stoom-
boo t, w a a rv an ve rs ch illen d e b roks tuk ken boven w a te r s te ken. H ie r is de
s t ra a t h e t sm als t, s lechts we inig m e e r dan tw e e k ilom e te r bree d , m a a r door
den S terken stro om z e e r diep uitges leten, op somm ige pla atsen ove r de
ta c h tig vadem diep. O v e r dezen Sterken stro om hebben w e re eds e en en
a n d e r g e lezen in h e t oude re is v e rh a a l van C o rn e lis H outman 9C o p p a g .5 X .
v o lg e n s somm ige s c h rijv e rs wa s B a li e e rtijd s m e t Ja va 66n ; hier
A m o et dus toen de verbinding g ew e e s t zijn en hie r lag dus de s ta a rt
_ J van het re uze n d ie r w a a rv an o p b lz. 4 9 en 5 0 v e rh aa ld w o rd t. „Mögen
' A w e de b e rich ten dienaangaande gelooven” , zo o s c h rijft van Ec k,
_ _ wJM ^ „ d a n m o et B a li o o rs p ro n k e lijk een deel hebben uitgem a ak t van J ava,
w a a rv a n n e t tengevolge e e n e r g ew e ld ig e aardbeving is losge scheurd. Voigens
R a fle s zou d e ze scheiding in 1 2 0 4 van de J a va ans che ja a rte ilin g hebben
p ia a ts gehad. Z o o v e e l is z e k e r dat B a li uit een phys isch-geografisch oogpunt
ten nauws te m e t J a v a samenhangt en w ij de s t ra a t slec h ts hebben weg te