lärmen om diens hais. Onder-
vraagd ove r z ijn sm a rt, v e rte lt
hij, steeds luide jam m erend,
z e e r tele u rg e s te ld en ve ro n t-
wa ard ig d te z ijn o v e r den ve r-
vallen toestand van de goden-
huisjes in dezen huistempel.
D e huishe er veronts chuldigt
z ie h , z ijn w il is goed, doch hij
is nie t r ijk , hij z a l e c h te r zijn
b es t doen en de noodige zo rg
aan den huistempel besteden
en zoo spoedig a ls hij d a a rtoe
in Staa t zal z ijn , za l hij m ooie
nieuw e godenhuisjes bouwen.
D o o r deze v e rk la rin g b ev re-
digd, s ta a t de déw a op e n g aa t
een p a r t ijtje tandak ken me t
den huisbaas, w a a rb ij deze
la a ts te hem een bloemenmand
o f fre e r t . H ierna w ip t hij w e e r
op z ijn b a lé , k r ijg t w e e r op
nieuw stu ip trek king e n en valt
ten s lo tte in zw ijm in d e a rm en
: to esc h o uw ers .
Bijg e kom e n is hij D éw a B ag o e s M ad é , oudste zoon van den god
die zooeven in hem g ev aren w a s. O o k nu w e e r vlieg t hij van de
balé en la a t hij z ieh luid jam m e ren d op den g rond va llen, nu voor
een ande r fam ilielid , een sedahan, en begint o ok o v e r de s iechte
toestand van den huistempel en v e rw ijt dezen, die dit fe e s t op
to uw hee ft geze t, dat de goden nu in z o o ’n v e rw a a rlo os d en sanggah
g e ro e p en w orden. O p ra ad van den sedahan nam e lijk had men
bes loten ditmaal de ja a rd a g van den huistempel eens bijzonder
lu is te rrijk te v ie re n ; de fam ilie wa s h e t den la atsten tijd n ie t e rg
voorspoedig gegaan, herh a alde lijk wa s z e d o o r z ie kten bezocht,
de goden w a re n z e k e r d o o r het e en o f an d e r ontstemd en nu
moes t men tra c h te n z e door e en g ro o t fe e s t w e e r te winnen.
O o k deze s c ène eindigt me t een tan d a k p a rtijtje , nu van den déw a
m e t den sedahan. W e e r w ip t de god op de b alé, w e e r v a lt hij
flauw en vra a gt ditmaa l b ijge kom en om v rouw en k le e ren . Deze
worden hem a a n g e tro k k en , arm banden hem om de p olsen gedaan,
zijn h aa r w o rd t losgem a ak t en hij w a s c h t z ieh het aan g e z ic h t;
een godin, D éw a A joe T a km o e n g , de v rouw van den god van
T a km o en g , is op a a rd e nede rgeda ald. O o k z ij 58 de balian s p re e k t
nu m e t een stem ais van e en vrouw Si begint o v e r den huistempel
te jam m e ren te rw ijl z e luid snikk end v o o r den sedahan neervalt.
H e e ft e r dan niemand de wenken van haa r man b eg re p en en
ingezien d a t het huis d o o r plagen wa s b e zo c h t om d at de sanggah
nie t in o rd e w a s en omdat e r ook ve el te w e inig g e o ffe rd w e rd .
Nu nog wa s e r een zw a re z ie k e en een d o ch ter des huizes had
een bo o ze uitslag op de arm en en e en zo o n w a s zw a a r g e s tra ft
g ew orde n . Op het hooren van den naam van z ijn zo o n begint de
sedahan p lotse ling te snikk en en te jam m e re n en a ls wa anzinnig
v a lt h ij a c h te ro v e r o p den grond en b lijft g eruim en tijd liggen.
Z ijn zo o n w a s nam e lijk k o r t g e leden d o o r de B a lis c h e re ch tba n k
te M a ta ram to t v ijf ja a r dw anga rbeid ve ro o rd e e ld wegens heling;
ko s tb a re ges tolen v o o rw e rp e n w a re n o n d er z ijn r ijs ts c h uu r g evon-
den en hij had nie t kunnen zeggen h oe z e d a a r gekomen w a ren .
D ie schände had de va d e r z ieh e rg a a n g e tro k k en en nu kom t de
godin T a km o e n g hem v e rte ilen d a t het e ig en lijk z ijn eigen schuld
js en de schuld van z ijn fam ilieled e n. Den h ee len v e rd e ren avond
is de sedahan, die e e rs t z e e r opg eru im d wa s en ve el m e t ons
sp ra k , geducht o nder den in d ru k; hij ze g t geen w o o rd m e e r, en
to en ik hem den volgenden dag o n tm oe tte w a s ’t hem nog dui-
de lijk aan te_ z ie n ; den heelen nac h t had hij nie t kunnen slapen.
Na een dansje van de godin en e en d o ch te r des huizes, w a a rb ij
de bloem enmand w e e r op de p ro p p en komt, v e rs ch ijn t D éw a
A jo e M a n ik D alih, d o ch te r van den god van T a km o e n g . De ze
b ew e e r t m e t e en heel fijn s tem m e tje , na natuurlijk o ok e e rs t
ove r den huistempel te hebben gejam m e rd , d a t h a a r va d e r, de
mä chtige god, w e l eens w a t onstuimig is en dan w a t hard o o rd e e lt
en w a t hard s tra ft, m a a r in w e rk e lijk h e id to ch nog zoo kw aad
nie t is. M o c h t de fam ilie hem e c h te r w e e r eens w a t t e ve rzo e k en
hebben, dan m o es t men z ie h m a a r lie v e r to t h a a r w enden, dan
zou z ij het v e rzo e k w e l a an pap a ove rb ren g e n en e en goed
w o o rd je vo o r hen doen. A ardig is het o p te m e rk e n hoe de balian
nimme r uit z ijn ro l va lt, s te eds h e t v e rs ch illen d e spra a k g e luid van
goden en godinnen tro uw b lijft nabootsen en b. v. in de ro l van
godin heel ande rs op de b alé s p rin gt en d a a r z itten b lijft dan
w a n ne e r hij a ls e en god o p tre ed t. Ä S S 2
Nu zeg e n t z e een b a k je me t w a te r en b e s p ren k e lt de omstande rs.
D e g eda antev erw iss elingen z ijn e c h te r nog nie t a fg e lo op e n en
na het g eb ru ik e lijk e flauw v allen v e rs ch ijn t D éw a Gedé P o e so e k ,
die o p een po en g g aw a, één d e r om stande rs, aa n vlieg t en hem
to e sn a uw t w a t hij hie r eig en lijk kom t uitvo e ren . D e z e an tw o o rd t
dat hij m a a r eens is komen k ijk e n . D e god v ra a g t hem nu bits
w a n ne e r hij w e e r e ens e e n fe e s tv o o r hem z a l geven; o v e r l'/zm a a n d ;
o f a lle s d aa rvo o r a l in o rd e is; nog n ie t; o f hij dan zo rg e n za l
dat a lle s op tijd in o rd e kom t en hij n ie t in zoo’n v e rw a a rlo o s d e n
boel z a l ge'inviteerd w o rd e n als h ie r; ja , hij za l e r zo rg vo o r
dragen dat a lle s in de puntjes is. Na e en dansje v e rdw ijn t D éw a
Gedé P o e so e k om p la a ts t e maken vo o r D éw a Gedé R a to e Dalém
en w e e r dat ze lfd e g e k a n k e r o v e r den huistempel. D a a rn a k r ijg t
de balian o p z i jn v e rzo e k e en ja s m e t ru iten en e e n w it te hoofd-
d oek ; nu is D je ro N joman u it den hemel n e e r g e d a a ld .S S Z S ^ S
W ie d e ze D je ro Njom an is? L an g g e leden le e fd e e r e en man
wiens eenig kind zo o zw a a r z ie k w a s dat hij h e t o n h e rro e p e lijk
v e rlo re n a c h tte . In z ijn wanhoop le g de hij v o o r den god van P o e -
loe kan, D éw a R a to e G edé R am b o t S aw i 58 w iens tem p e l a an het
Strand ligt, op den weg n a a r T a b a n a n 58 de g e lo fte a f, dat m o ch t
deze het kind nog genezen hij het dan dezen god zou ö fte ren . En to t z ijn g ro o te ver-
bazing en tevens ontsteltenis genas het kind; nu zou hij het moeten ö fte ren ! Hij kon
d a a r e c h te r nie t to e besluiten en ko c h t in een naburige dessa een kind dat veel op
het z ijne leek. Hij nam h e t mee n aa r huis en legde het op het m a tje bij zijn eigen kind,
dat hij, om het g em a k k e lijk te kunnen onderscheiden z ilv eren ringen aan de armpjes
en beentjes deed. H e t n ieuw e kindje, d a t van a rm e ouders wa s en nooit ringen had
gehad, nam deze w e g toen het hers teld e klein tje sliep en deed z e z e lf aan. ’s Nachts
kw am de vader, nam z ijn eigen kind mede n a a r den tem p e l en o ffe rd e het daar.
T o e n het al re ed s te la a t w a s m e rk te hij de noodlottige ve rgissing e n wilde nu van
het o ffe r, w a a rb ij ook ve el r ijs t en vruchten, nie t eten.
Dewa R a to e G edä w a s hie ro ve r z e e r ve rtoornd, wa n t het o f fe r wa s daa rd o o r als
nie t g eb ra ch t en de g e lo fte dus nie t nagekomen. Nu gebeurde het dat den volgenden
dag drie mannen uit T a b a n an , op re is n a a r DjSmbrana, z e e r hongerig te Poe loek an
aankw am en en daa r niets te eten kunnende krijg en SS e en dorp is hie r nie t in de
buurt 58 besloten om den tem p e l eens te d oorzoek en; w e liie h t w a s d aa r iets te vinden.
En ze vonden het o f fe r en aten gretig van de r ijst en de vruchten, en o ok van het
g eo ffe rd e kindje, to t ze geheel verzadigd w a ren.
De god van Po e lo ek an w a s hie rove r zoo ve rheugd dat hij de drie mannen, Djero
Njoman, D je ro Madd en D je ro K e to e t van de a a rd e we g nam en z e to t z ijn volgelingen
ve rhie f. De ze D je ro Njoman Staat nu voor ons in een g e ru it p a k je te dansen. Hij
h ee ft honge r als to en hij in den tempe l aa n kw am en v e rzo e k t om to ew a k 58 palm-
w ijn 58 en r i j s t H ij k r ijg t een fles ch, z e t die aan den mond en drink t e r uit; maar
vol a fg rijzen ro e p t hij u it „ a r a k ” en sm ijt de fles ch weg, doch e e rs t nadat deze
g eheel le eg is. Nu k r ijg t hij den gev raagden palmwijn en drink t daarvan me t w e l-
behagen. Gulzig va lt hij op de r ijs t aan en ve rs lindt een g ro o te hoeveelheid, w a arna
hij te kennen g e e ft d a t hij ve rzadigd is en nu, om z ieh w a tje ^ v e rm a k e n , w e l eens
V ö 6r hem w o rd e n op een m a tje tw e e eieren, tw e e jo n g e k lap p e rs , tw e e bundeltjes
w it ka toe n 58 om e r de sp o re n mede a an te binden 58 nee rgelegd en een o ffe r me t
w ie ro o k e rb ij geze t. N ada t de omstande rs geld hebben ingeze t nemen Njoman en
de huisheer ie d er een e i tusschen de handen en dansen d a a rm e e op e lk a a r toe,
w ijk e n w e e r te ru g , springen op o f duiken inöen a lso f ze tw e e hanen w a ren ; eindelijk
stooten de e ie re n tegen e lk a a r, dat van Njoman loopt leeg, hij hee ft v e rloren. Nu
komen de klap p e rs aan de b eu rt en herha alt z ieh het zelfde sp iegelgev echt; herha aldelijk
stooten de jo n g e vruchten teg en e lk a a r , doch zonder te barsten. Njoman k r ijg t
e r ten la a ts te genoeg van en na een la atste dansje, nu alleen en me t de fles ch, die
hij telk en s ve rliefd aankijkt, in de hand, v a lt hij nogmaals flauw en is, bijgekomen,
w e e r mensch en t re k t ve rgenoegd me t fle s ch en ge lde lijk e belooning 58 vo o r al die
m o e ite k r ijg t hij slechts een vijf honderd kfepfengs, dat is 6 2 '/2 c e n t 58 n aa r huis.
Is a lle s com edie spel o f is de balian en zijn ook de omstanders e r van overtuigd dat
w e rk e lijk de vers chillende goden in hem nede rdalen? Ik durf het nie t beslissen. Een
hoofd v e rte ld e mij dat z e a an de oprechthe id van den balian niet tw ijfe ien , en mochten
z e daa r n ie t ten volle van overtuigd z ijn, hem dan op een zw a re p ro e f stellen. E r
w o rd t dan een g ro o t g a t gegraven en dit me t brandende klapperdoppen, die lang
blijven g lo e ien en een enorm e hitte ve rspreiden, gevuld. Is volgens b ew eren van den
balian een god in hem gev aren, dan m o e t hij in het vuur plaats nemen en za l daaruit,
als z ijn b ew e re n w a a r w a s , geheel ongedee rd w e e r te voorschijn treden. O f deze
p ro e f w e l eens genomen w o rd t, meen ik te mögen b e tw ijfe le n. Hij v e rtelde m ij v e rd er
d a t men va ak balians u it an d e re deelen van B ali la a t ove r komen, die dan toch vol-
komen op de hoogte b lijken te zijn van a lle lotgev allen en geheime handelingen van