f S U N O K B E D E K K IN G VAN A A R D EW E R K
die h e t v e rs t zu id e lijk teg en de helling van het hoofdge-
b e rg te o f van z ijn u itlo o p e rs liggen. D ie hellingen zijn
dikw ijls zö ö ste il dat de saw a h -d ijkje s, zo o als h ie r bij
Gitgit, m e er dan e en manshoogte hebben en men z e op
de zw a k s te p la atsen m o et steunen me t bamboe stokk en
o f m e t wanden die uit hout en b am boe gev lochten z ijn.
O p ve le p la atsen z ijn de b erghe llingen m e t dichte bos-
schen begro e id , en na ten ko s te van zw a re n arbe id het
te r re in sch o o ng e k a p t en gezuiverd te hebben, hee ft men
d a a r het g ew a s teg en de v e rw oe stingen te bes che rmen,
w e lk e de in de bosschen huizende apen, va rk ens en
an d e re die ren a a nrichten. K o r tom : het is in deze s tre ken
d a t de rijs tc u ltu u r m e t de g ro o ts te moeilijkheden te kam-
pen hee ft gehad, moeilijkheden w e lk e a lle e n ove rwonnen
konden w o rd e n d o o r de en e rg ie , de g ro o te arbe id za am -
heid en d evasthoudendheid aan een e enmaa l opgev atp lan ,
en dat deze goede hoedanigheden den B a liS r k e nm erken,
is w e l h o o fd za k e lijk to ch te danken a an de zek erhe id,
w e lk e ie d e r h e e ft dat de vruchten van z ijn arbe id o ok uit-
sluitend aan hem en z ijn gezin zullen ten goede komen.
C S U 9 7 IS S » ■3 E V U L K A N IS C H E O O R S P R O N G VAN D EN B O D EM VAN B A L I,
% O O K IN DE LA G E R G E LE G E N S T R E K E N , T R E E D T HIER IN
IB O E L È L È N G Z E E R D U ID E L IJK O P D EN VO O R G R O N D . H E T
J H O O F D B E S T A N D D E E L IS PA R A S , EN NA AR HAAR M E E R D E R E
B jO F M IN D E R E HARD H EID O N D E R S C H E ID T M E N D IE IN PA R A S
ngampo, p ara s boenang en pa ra s boewah. Slechts op sommige plaatsen
vindt men daa rboven nog een kleilaa g . V e e la l kan de p a ra s me t den
ploeg b ew e rk t w o rd e n; aanvanke jijk slechts een z e e r dünne la ag aan
de opp e rv la k te , doch e lk volgend ja a r kan men w a t die pe r gaan; de ve r-
w e e ring h e e ft alzo o geleide lijk plaats. Ook la a t het bev loeiingswa te r
te lk en ja r e van de vruc h tb a re a a rd e die het van de berghe llingen meê-
v o e rt een g ed e elte a c h te r; daa rbij komen de ve le me ststoffen die het
w a te r in zijn loop opneemt, vo o ra l w a n ne er de leiding door bewoonde
stre k e n is aangelegd, en zoo o n ts ta a t langzamerhand een la ag te e la a rd e
van voldoende dik te om den rijs th a lm g eleg e nheid te geven to t volle
o ntw ikk eling te g erä ken. * S S Z S S & S
Een o p z e tte lijk e bemesting van de sawahs, anders dan door verbranding
van de sto p p eis eenigen tijd vo o rd a t de regens doorkomen, hee ft in den
re ge l nie t p la a ts . Alle en m a a k t men te T é d ja k o e la in de buurt der
soebak s eenig w e rk van den aan p lan t van bohok-boomen om de bladen
daa rvan als bemesting te gebruik en, en bovendien z ie t men daa r, evenals
eld e rs w a a r o ok indigo op de sawahs gecultive erd wo rd t, soms van den
la atsten pluk die zou kunnen pla ats hebben af, ten einde het g ew as onder
den grond te ploegen om daa rd o o r e en r ijk e re n padioogst t e v e rk rijgen.
T w e e gebeurteniss en, m e e r dan een halve eeuw geleden voorgevallen,
hebben een blijvenden invloed op den aa rd van den grond in Boelè lèng
uitgeoefend. In de e e rs te pla ats de uitbarsting van de T am b o ra in 1815,
bij w e lk e gelegenhe id de zon drie dagen lang verduisterd wa s door den
zw a re n a s ch re g en ; a l het te veld sta ande r ijs tg ew a s mislukte toen en
hongersnood en épidém ie brak en uit. De asch lag ove ral eenige voeten
hoog zo o d a t de velden e e rs t na ja re n arbe id w e e r me t goed gevolg
konden bestemd worden vo o r de rijs tcu ltu u r. Op ve le pla atsen is de
as chlaag nu geheel ve rdwenen, dan w e l hee ft z ij zieh me t de te e la a rd e
v e rmengd en daa rop, zoo de hoeveelheid nie t te g ro o t was, een günstigen
invloed gehad. * z g g S S g g g s a s a
De tw e e d e c a ta s tro p h e is de d o o rb ra a k van het be rgm e e r, genaamd
T am blingan, dat v roe g e r me t h e t m e e r Bo eja n wa a rs ch ijn een geheel
h e e ft gevormd. D ie ram p hee ft in het ja a r 1818 i 2 2 O c to b e r I plaats
gehad. Een deel van midden-Boeiè lèng w e rd tijd e lijk daa rd o o r in een
w oe stenij hers chapen. H e t w a te r , vermengd me t s lijk en g ro o te steenen,
baande z ieh e en w e g längs de berghe lling van Kedoe, en slee p te in zijn
v a a r t g eh e ele dessa’s m e e te rw ijl vers cheidene soebaks w e rden bedolven.
De s tre e k w e lk e d o o r d a t onheil getro ffe n w e rd is van de vlakte uit nog
thans g em a k k e lijk herk en b a ar a an haa r schaa rschen g ro e i, doch men heeft
nie t stil geze te n , m a a r g e tra ch t, z e opnieuw in ontginning te brengen, en op
v e rs cheidene plaatsen is men daa rin re ed s ges la agd, hoe g ro o t de moeie-
lijkheden o ok w a ren wegens de ongeschiktheid voor bebouwing van den
bij den do o rb ra a k o p gebra chten grond die slechts langzaam to t ve rw e e-
ring overging, en wegens de menigte steenen en ste enklompen, sommige
ve rs cheidene kubie ke m e te rs in om tre k , w e lk e de vloed had aangebra cht.