w e rd het b ekend, dat z ij, v oor w ie m en e e rs t zoo bang w a s
gew ee st, g esneuveld w a ren , o f ie d e r w e rd dap p e r en t ro k
u it om a a n de plundering deel te nemen en zo o wa s
B an d ja r in een o ogenblik afg e lo op e n . Nu w e rd en de
noodige bevelen gegeven om Ida M ade R ahi o p t e zoek en.
E ind e iijk vond men de vrouw en t e Dfen-Kajoe, m a a r de
mannen zw ie rv en nog a ltijd als vagebonden in de bos-
schen en w ildernis sen rond. G ew ap e n d e mannen van
M an gw i tro k k e n nu uit om hen te zoe k en , en slaagden
e r ten la atste in z ie h van hen m e e s te r te maken. Allen
w e rd en naa r Boele le ng g evoerd en de schuldigen aan
b oord van het schip g ebra cht. Alle en M ad d Goe lijang
o n tb ra k nog. Z o o o o k e en z e k e re Ida Doengkik, die z ieh
in de tuinen bezuiden B an d ja r schuil hield, w a a r hij z ieh
volkomen veilig w a ande. Hij wa s e c h te r zo o bang, dat hij
n ie t slec h ts vo o r de spionnen van M ijn h e e r, m a a r z e lfs
vo o r kleine , onschuldige v e ehoeders op den loop ging.
T e n la a ts te w e rd hij to ch o o k gevangen genomen en
aan boord g eb ra ch t. M id d e le rw ijl w a s de C om m is sa ris
van Banjo ew an g i n a a r huis v e rtro k k en om aan den Koning
van Batav ia te berich ten , dat Ida M a d6 Rahi gevangen
genomen w a s. W e ld ra kw am het an tw o o rd te ru g en
w e rd e r bevel gegeven om de t ro e p e n op B a li den te ru g -
to c h t te doen aannemen. ' ~ -------------------------------------------------
, AN T A M O E K O E S T O T B O E B O E N A N V E R T O O N T D E W E G
N IE T S O P M E R K E L IJ K S ; R E C H T S S T E E D S R IJ S T V E L D E N EN
A W f D E B L A U W E Z E E , L IN K S O O K R IJ S T V E L D E N EN DAARA
C H T E R LA NG E R E E K S E N B EG R O E ID E B E R G H E L L IN G E N ,
w a a r b o v e n d r i e a f z o n d e r l i j k e t o p p e n z i c h v e r -
heffen w a a rv an de hoogs te en me es t w e s te lijk e de P ie k van T a b a n a n is.
Ev en v ö ö r Boeb o en a n v e rla a t men de kus t en v o e rt de w e g n a a r ’t zuiden,
e en k le in e helling op en men is in ’t d o rp ; a an ’t einde e r van nog even
re ch tsom en de pas anggrahan is b e re ik L D it is e en flin k g ebouw me t
ru im e v o o rg a le r ij me t een p rä c h tig uitz icht dat ik op blz. 12 8 heb g e tra ch t
w e e r te geven; s ta tig e palmen vorm en m e t en k e le gro ep e n a n d e r g eboomte
e en om lijsting van do n ke r w a rm g ro en om e en b ro k lic h te , van zo n n elich t
tin te le nd e sawah’s wa a rb o v en in de v e rte de J a v a -ze e . T u s s ch e n de velden
lo o p t de w e g naa r PatSmon, die den geh e ele n dag g e s to ffe e rd is m e t de
slan k e^ b ev allig e fig u ur tje s van n a a r de m a rk t gaande en van de m a rk t
V la k na a s t de pas anggrahan, o p den hoogen w e g e r heen, h e e ft men een
aa rd ig k ijk je o p het dorp, d a t op blz. 12 4 is a fg eb e e ld. D e voorgrond
w o rd t ingenomen d o o r m e t lang g ra s g ed e k te woningen, w a a rv an het
m e e s t link sche m e t een van a a rd e geb a k k en nokb e de kk in g bek ro o n d is;
re ch ts o v e rz ie t men een gehe elen huistempel, w a t nie t zo o v a a k vo o rk om t,
d a a r de erve n en huistempels, zo o a ls ik u re e d s v e rte ld e , m e e s t door
muren te g e n nie uw sg ie rig e b iik ken beveiligd w o rd e n; h ie r w a s d it nie t
d oenlijk, d o o r het zoo v e e l h o o ge r liggen van den o p en b a ren weg. T o e n
ik de tee ke nin g m a a k te wa s e r vast e en fe e s t o p handen, ten m ins te tw e e
van de vrouw en des huizes kw am e n op ro n d e manden m e te r hooge, van
a lle r le i v ruchten en geb a k je s kunstig op e e n ge s ta p e lde o ffe ran d en X
padjegan X den huistempel binnendragen om z e vo o r 66n van de goden-
huisjes ned e r te z e tten . O o k in d en d o rp stem p e l X o p ’t m idden van de t e e k
ening X w a s ju is t fe e s t o f zou e r dit w e ld ra z ijn , w a t te z ien w a s a an de
lange bam boe stokk en, m e t v le c h tw e rk en va an tje s v e rs ie rd , die e r w a re n
o p g e ric h L O p de p re n t z ie t men deze b am boe stak en en boven de boomen
den to p van de ges p lete n to e g an g s po o rt; v e rd e r v e rs ch illen d e g o denve r-
b lijven en een m e ro e m e t zev en daa kjes . Boeboenan is een a a rd ig , nijver
d orp, m e t vrien d e lijk e b ew on e rs en een z e e r hulpva ardigen en bes cha afden
p oenggaw a, Ida B agoes , die mij in ve el h e e ft bijge staan en nooit moede
w e rd om me t mij het d o rp en de dorpen in den om tre k te doo rkru is en
o f e r de tem p e ls te bezo e k e n en o p al m ijn vrag en u itg eb re id e inlichtingen
te geven. O o k z ijn zoon is e en en al behulpza amhe id. g g S S g f f g S g g
In den om tre k liggen o. a. de p la a tje s PS nga stoelan, K a lo p a k s a , Pat&mon,
T a n g g o ew e s ia , K aliangSt en B an d ja r. B ijn a al deze d o rp je s hebben het
een o f an d e r dat de m o e ite w a a rd is om te gaan bez ien, hetz ij een mooien
tem p e l, e en p a a r p o o rte n o f bee iden. V o o ra l de tjan d i-b g n ta r van PSnga stoe-
lan X z ie de tee ke nin g op blz. 8 3 X is f ra a i b ew e rk t; volgens gevoelen
van e enige B alisch e b ee ldhouw ers , w a a rm e d e ik de p o o r t in o o genschouw
nam, w a s deze e c h te r in ve rhouding to t de b re e d te e en ie ts je te hoog, te
ra n k ; w a t ik volkomen m e t hen eens ben. Z ij tee k e nd e n mij in h e t zand
v e rs chillende modellen en noemden e en p a a r p o o rte n uit den om tre k , die
b e te r van verhouding w a re n , m a a r gaven dan tevens a an w e lk e ande re
fo ute n w e e r a an deze o f g en e p o o r t te o ntde kk en vielen. Algeme en goed
gevonden w e rd e n de verhoudingen van een klein e tjandi-bfentar van een nieuw
tem p e ltje te Boeboenan, vlak bij de pasanggrahan gelegen. Dit is een aa rdig,
fijn b o uw w e rk je , een p o e ra taman, een heilige badplaats, n ie t voor menschen,
m a a r uitsluitend bestemd als badpla ats vo o r de godin van de rijs t. U it tw e e
g em e tse lde bak ken, w a a rin w a te rp la nte n te r ve rs iering, loopt het w a te r door
tw e e n aga -koppen m e t d ik ke stra len in de la g e r liggende mandi-gelegenheden.
In het tem p e ltje is e en ste enen huisje vo o r de godin met bijbehoorend ten tje
X p a ro em an X om de o ffe rs n e e r te leggen. D it kleine tem p e ltje , w a arvoor
het me es te w e rk d o o r de soebak -leden gra tis v e rric h t is, hee ft aan beeld-
h o uw w e rk aan h e t p o o rtje en c em e nt vo o r de re s e rvo irs , 3 0 0 pekoes X
4 5 0 gülden X gekost, w a arv an elk soebak-lid ju is t een pekoe hee ft moeten
b ijd ra g en . H e t inwijdingsfee st w a s nog niet gevierd, h e t geld wa s toen schaa rs
en men zou dus m a a r wa ch ten to t na afloop van den ee rs tvolgenden oogst;
I d e kos ten v o o r het fe e s t w e rden b era am d op vier boengoes. H e t fra a ie
gespleten p o o rtje van dit tem p e ltje is op deze zelfde bladzijde w eergegev en;
het is in denzelfden ge e s t o p g e tro k k en a ls de p o o rt te Pengastoelan, m a ar
beduidend k le in e r en v e rto on t evenals deze a an we ers z ijd e n e en slanken
p ila a r me t e r tegena an geleund een tw ee d en klein e ren , en daa r tegenaan
nog een derden nog w e e r k o rte re n p ila a r ; de a c h te rz ijde van de p o o rt is
eveneens geheel geo rn am en tee rd , doch ve rto on t geen singa’s en o ok geen
B hom a-koppen. T e Pgngas toe lan w o rd t de tem p e l z e e r ontsierd d o o r een
ijze re n hek van eu ro p e es ch ma ak se l, een z o t geschenk van e en van onze
am bte na re n X w ie zoo dwa as is g ew e e s t w e e t ik niet X ; dit hek om gee ft
het e e rs te plein. N a a r het tw e e d e plein vo e rt een o ve rd ek te p o o rt, w e lk e in
tegens te lling m e t de v o o rp o o rt, te b reed e n te z w a a r is ; de gesneden deuren
e r van z ijn e c h te r mooi, evenals de d euren van een k le in e r p o o rtje , dat e r vlak
naa st is g eleg en . Op het tw e e d e plein staan op tw e e verhoogde terra ss en
d e s te enen huisjes vo o r de goden, w a arv an de vorm d e r daken d uidelijk doet
z ien dat hie r C h inee sche arbe id e rs aan ’t w e rk zijn g ew e e s t; van gegolfd
p la a tijze r is vo o r dakbedekking helaas veel gebruik gema ak t. De ze tempel
is soebak - en des sa -tempel te g e lijk . D e doodentempel in d it dorp is a ls bouw-
w e rk nie t b e lan g rijk ; e r in staan vier bee ldengroepen, mannen en vrouwen
in zulk e ove rdrev en e rotis ch e houdingen dat ik e r m a ar geen ve rd e re bes chrij-
ving, la a t sta an een afbeelding, van geven za l. D e rg e lijk e beeiden en ook
g es ch ild erd e voors te llingen komen op B a li m e er vo o r, m a a r to ch nie t zoo
veelvuldig als men b. v. na h e t lezen van het w e rk van D r. Ja co b s w e l zou
gaan ve rmoeden, w e lk e s c h rijv e r e r voortdurend op uit s chijnt t e zijn gew e e s t
om ov e ra l het v ieze op te sporen. Als men me t zulk e voornemens in Eu ro p a
re is t, va lt e r o ok heel w a t te g aren I *•< — "Ljrr J - T i
A lle ande re p la atsje s in de b u u rt hebben min o f m e er belan g rijk e tem p e ls;
Pat&mon een des sa -tempel m e t f ra a ie p o o rt m e t deuren me t verguld snijwe rk,
K aliangöt een tem p e l, die w e e r zo ow e l a an de dessa als aan een soebak
b eh o o rt, me t tw e e ke u rig a fg ew e rk te poorten me t W ilm a n a s en Bhoma-
koppen en steenen godenhuisjes w a a ro p koppen voor kome n, wa arv an vooral
h e t hoofdloois el uitstekend b ew e rk t is.
In d it la a ts te dorp woont een van de knapste houtsmjders uit den omtreK,
I Segnol. T o e n ik dezen eens e en bezoe k bra c h t, kon hij mij helaas niet
ve el van z ijn w e rk la ten z ien. W e l had hij een g ro o t stuk ka toen onderhanden,
d a t hij bes ch ild erd e m e t de voors te lling van e en huis me t huistempel; op den
voorgrond- b ra c h t hij-een re e k s potten me t bloemen aan, op den achte rgrond