daarbij aangenomen, dat zoo ve el mogelíjk de in de v la k te gelegen
so e b ak s het e e rs t de bes chik king ove r het w a te r krijgen,
en w e l I o om d a t die velden het b e s t g e s ch ik t z ijn v o o r den aan-
pla nt van ta b a k en an d e re w a a rd e vo lle tw e e d e gew as sen en
men daa r slec h ts ove r z e e r k le in e u itges tre ktheden teg al-g ro n d en
bes chikken ka n , en 2 o omdat in den oostmoes son b ij de dan
maanden lang he e rs c h en d e d ro o g te h e t land zó ó ve rzengd is,
dat h e t w a te r uit de n ie t z e e r ruim vloeiende, in h e t g eb e rg te
o ntspringende , b ronnen, a is h e t in de v la k te benut m o e s t w orden,
door filt ra t ie en ve rdam ping nagenoeg v e rb ru ik t zou z ijn alvorens
te r bes tem der pla ats te z ijn a angekom en. — - j -—
De v e rdee ling van h e t w a te r in va ste a andee len in de soebak s
zelven tusschen de re ch the b b en d en h e é ft g ew oo n lijk m e t veel
zo rg pla ats. N ie t a ltijd e c h te r k an e lk so e b ak -lid bes chik ken
o ve r het ev enredig aandee l dat hem is toeg e k en d , d a a r w a n n e e r in
geval van geringen w a te ra a n v o e r de ve rd ee lin g van h e t w a te r te
ve r vo o rtg e ze t w e rd , men te ve el v e rlie s zou lijden d o o r v e rdamping
en opslurping in de to e vo e rk a n a len . Z o o d ra daa rom
läge wa te rs ta nd dit v o rd e rt, w o rd t beurtvloeiing georg a n ise erd ,
w a a rb ij de ove rgang van h e t w a te r van den e en aan den an d e r
op de ve rs ch illen d e velden om de 2 o f 3 dagen, om h e t etm a al,
soms z e lfs om h e t u u r pla ats he e ft. W a n n e e r dan to ch nog het
g ew a s d re ig t v e rlo re n te gaan, b e h o o rt daa rvan kennis gegeven
te w o rd e n a an den Séd ah a n-a go e n g , die, na e en te r p la a ts e
ingesteld o n d e rzo e k en na a lie belanghebbenden te hebben ge-
h oord, bes lis t, w e lk e so e b ak s o f ged e elte n daa rvan moeten opge-
o ffe rd w o rd e n om het g ew as van de o v e rig e d ee len te redden.
In h e t g ro o ts te deel van w e s t-B o e lé lé n g is de toestand, w a t de
voldoendheid van den w a te rto e v o e r b e tre ff, günstiger. In ve le
soe b a k s UHj o.a. a lle die u it de to e k a d S a b a be v lo e iin g sw a te r
ontvangen Si h e e ft geen va ste ve rd ee lin g p la a ts . le d e re en mag
n a a r eigen goedvinden w a te r u it de g em e en s ch a p pe lijk e leiding
a ftap p en , en h e t to e z ic h t, dat de k lian vo o rtdurend houdt, nevens
de c o n tró le , die de so e b ak -led en op elk a n d e r uitoefenen, is
voldoende om mis b ru ike n te b e le tte n . - -c » ,
tijd van aanvang der s aw a h -b ew e rk in g b e h o o rt va st-
I i WjM g es te ld te w o rd e n d o o r de so e b ak -led en g ezam en lijk
■ een van hun m a an d elijk sc he ve rg ad e rin g en . Is dat
B B f M gedaan, dan beg in t in den re g e l de kiian m e t de b e -
■ K l w e rk ing van z ijn velden, en s te lt hij e en te rm ijn va s t Si
w e lk e , n a a rm a te van de u itges tre ktheid d e r s o e b a k , v a r ie e r t van
5 to t 15 dagen Si binnen w e lk e n z ijn voo rb e eid d o o r a lie so e b a k -
leden gevolgd m o e t z ijn . W ie dien te rm ijn o ve rs c h rijd t, w o rd t
b eb o e t en m o e tb o v e n d ie n vo o r z ijn veld de vo lle belas ting be-
ta le n , ook a l mis lukt de o o g s t daa ro p g eh e e l o f g ed e e lte lijk .
Z o o t ra c h t men te ve rk rijg e n , d a t het g ew as in e e n ze lfd e so e b ak
ste eds o v e ra l nagenoeg in h e tze lfd e Stadium van o ntw ikk eling
v e rk e e rt, en dat a lie s aw a h be z itte rs dus op e lk tijd s tip gelijk e
belangen hebben w a t bev loeiing en b ew e rk in g d e r v e ld e n.b e tre ft,
w a a rd o o r de sam e nw erk in g be v o rd e rd wo rd t, en ook a lie n tegeljk
111 « S S *
het w a te r zullen kunnen missen wanne er het aan ande re soebaks
In die soebaks w e lk e steeds o v e r voldoende bev loeiingswa te r
kunnen bes chik ken re g e lt men z ie h voor den aanvang d e r sawah-
w e rkza am heden n a a r den stand d e r s te rren . H ie r re k e n t men,
dat de ges chik ste tijd om u it te planten is aangebrok en, wanne er
tegen het vallen van den avond de bintang k a r tik a Si h e t zev eng
e s te rn te Si in het zenith Staat; e ld e rs neemt men den stand
van het ste rreb e e ld tSngala Si de ploeg Si, d a t gevormd w o rd t
door de ze s dichtst bij e lk a n de r staande s te rre n van het beeid
Orion, to t grondslag om den tijd van het ja a r te bepa len en de
w e rkza am h e d en op de sawahs te rege len. Volgens ve ie land-
bouwers w orden, althans in de längs het s trand g elegen soebaks,
de bes te re su ltaten ve rk reg e n, Indien de uitplanting plaats hee ft
om stre ek s Chineesch n ie uw ja a r; la te r uitgeplant, hee ft d aa r het
jo n g e g ew as ve el te lijden van de zw a re oostewinden. In de het
ve rs t in h e t g eb e rg te gelegen soebak s, w a a r veel re ge n valt,
pla nt men bij vo o rk eu r e enige maanden la te r uit, daa r anders
het jo n g e g ew as a llic h t d o o r de slagregens nee rges lagen wordt,
he tw e lk ook o v e reenstem t me t de boven besproken re ge l ing,
volgens .w e lk e de berg-soebak s e e rs t na de s trand-soebak s de
bes chikking o ve r h et w a te r k rijgen.
H e t te r besproeiing op de sawahs geleide w a te r w o rd t ze e r
zelden geheel v e rb ru ik t; een gede elte w o rd t door den bodem
opgezogen o f v e rdam pt door de zonnew a rm te, een g ro o t deel
ec h te r b lijft nada t het de gehe ele soebak hee ft doorloopen, nog
ove r. Dit w a te r , tihis genoemd, vervult bij den rijstb ouw een
b e lan g rijk e ro l, w e lk e zo ow e l ten kw ad e als ten goede kan
s tre k k en . W a n n e e r to ch v o o r den afv oe r van dat w a te r geen
voldoende zo rg w o rd t gedragen dan kan het door de vorrqing
van m oeras sen een, zo ow e l v o o r den landbouw als voor de ge-
zondheid, z e e r nadeeligen invloed uitoefenen. In vlak ke landen
z ijn aan den a fv o e r van dat w a te r dikwijls g ro o te bezw aren
ve rbonden die op e en hellend te rre in a ls in Boelfelfeng z ieh minder
doen gevoelen, h oew e l o ok d a a r die aangelegenheid steeds ze e r
te r h a rte ve rdient genomen te w orden. H e t gew oo n te re ch t ma ak t
zulk s g em a k k e lijk , d o o r aan ie d er te ve rgunnen, h e t ove rtollig e
w a te r te voe ren ove r de aangrenzende velden, mits zo rg dragende
dat het a ld a a r geen schade a anrichL M en mag a ld a a r dus
a fv oe rk an alen HK ISpasan o f p&ngoetangan HK grav en, w e lke
e c h te r nie t b re e d e r dan een vadem, m a a r diep n aa r ve rkiezing,
mögen z ijn. E r z ijn soebak s, die voor de besproeiing geheel afhan-
k e lijk z ijn van de tihis van an d e re soebak s, m a ar meestal is het
a lle e n een w e lkom e aanvulling van den a anvoe r d e r soebak zelve.
M m n m