qui gratam aquae aciditatem impertitur, ac utilem inde potum praebet ¡n f
bribus ardentibus, biliosis, iisque potissimum, in quibus alvus est continen/1
Omphacium instar succi liraonum gratum, & commodum etiam est ciborum r I
dimentum. Acinorum bene maturorum cibus egregie nutrit, atque muriatico-alk ]
lescentem humorum indolem c o r r ig i t , '& corpora ad. pinguedinem disponir JUr"
merito eórumdem usus commendatur scorbuticis, ac iis praesertim, in quibij
acria antiscorbutica minus opportuna . esse jam alibi adnotavimus. Porro ets|
uvae cibus, sive pro alimento, sive pro medicamento proficuus s i t , tamen vel
nimia copia, quae stomacho laborem inferar, vel stomachi imbecillitale, vel hJ
minis disposinone flatulenta, dolores ventriculi, & intestinorum gignere poteJ
propter motum fermentationis, quam in ventriculo in i t , aptum ad plurinnJ
aërem extricandum , colicam flatulentam producendam. Uvae bene maturae 1
& dulciores, solis, vel fumi ope diligenter exsiccatae non modo nutriunt vel
rum etiam inungentem , demulcentemque naturam acquirunt, propter quam de-|
coctiones pectorales ad tussim leniendam, ac urinae incommoda mitiganda noJ
infrequenter ingrediuntur.
Vinum egregium est potulentum coalescens ex optima compositione particularunn
diversi generis ( quemadmodum dictum est ) , quod insignes praebet utilitates ad
usum pharmaceuticum, diaeteticum, & medicinalem. Commodum est menstruum!
non modo ad principia activa praesertim plurimarum stirpium extrahenda, sedi
etiam ad varia medicamenta paranda ex iis substantiis mineralibus, quae peneJ
trat , so lv it, variaque ratione cum iisdem coalescens permutât. Pro varia autem]
encheiresi, ad quam adhibetur, diversa vini species opportunior est, prout acido]
ta rta ri, oleòsis, aut phlogisticis particulis magis, minus ve abundat. Vinuml
nervorum, ac irritabilis fibrae actionem erigit, fibrarum nexum validiorem facili
stomachi actionem auget, nec non ad bonam alimentorum concoctionem conduciti]
corporum nutritionem promovet praesertim oleosa, & pingui substantia, corriti
ptionem a v e r t it, sanguini, & humoribus majorem conciliât firmitatem, gignen-1
disque spiritibus animalibus aptam materiam suppeditat. Haec autem potissimunu
pertinent ad vinum, quod aequabili proportione sua principia'contineat. Quod autem]
acerbum est, concoctioni alimentorum non favet, colicosque dolores facile infertj nimis]
dui ce , maximeque crassum , appetitum dejicit, & flatulentias gignit j nimis spii
rituosum, aestum in capite producit, multumque ca le fa cit, ac instar opii capui
afficit; vinum denique, quod suppressa libera fermentatione paratum sir, propterl
accumulatum aërem elasticum, atque nimias collecti principii phlogistici parricui
las caput la edit, atque diras flatulentias generar. Vini boni conveniens usus ini
signes omnino praebet utilitates ad vitam hominum conservandam: rectum autem]
ipsius usum, ejusdemque eligendi qualitatem aegri constitutio debet definirei
Abusus porro maxime perniciosus e s t , atque gravissima mala post se trahit |
fibras indurando irritabilitatem partium delet, nimiam phlogisti quantiratem to]
moribus impingit, serum, & sanguineo! cogendo vasis impermeabile fluidum]
reddit, secretiones ea de caussa perturbât, & imminuifj in capite plethoranl
parit : primum p ervertit, atque perturbât opportunam spirituum animalium se|
parationem, qui apti sint ad oeconomiae animalis officia convenienter regendaj
Postea etiam, densatis humoribus, fibrarum induratione, ac minimorum vasoruml
obstructione labefactat eórumdem secretionem . Ex hisce intelligitur, cur vini
abusus appetitum dejiciat, rheumatismum, morbosque inflammatorios faciles red-j
dat, podagrae, & calculis gignendis aptam praebeat materiam, impotentes de-l
nique homines faciar,&adhydropem disponatj sensuum denique hebetudo, somnolentiaJ
tremor, apoplexia, paralysis, vini potatoribus supervenianr. Vinum autem prae'l
cise medicamentum erit ad vires instaurandas, & magnum gntisepticum
dum est in febribus putridis , aut petechialibus non inflammatoriis. Plures meoi-|
camentosi vini species in officinis existunt, quarum eflìcacia partim ex vino]
profìciscitur, partim ex iis substantiis, quarum activa principia vinum extraxif.j
Hujusmodi vina medicata parari soient ad stomachum roborandum, unnam cien-j
dam, cachexiam superandam, scorbuticam labem corrigendam, atque ad menses]
pellendos, nec non tubulos renales expediendos. Pro varia autem indicanone j-j
versae vioi species eliguntur, & consueverunt Medici ad vina diuretica ins 1-1
iuenda, & ad oculorum collyria album vinum anteponete. Epithemata, quae vinum
' jecipiunt, scrobiculo cordis applicita vomitum interdum sustulerunt, atque stomacho
robur addiderunt. In fotu vinum recipitur ad dissipandos tumores aedematosos, non
phlogisricos, caute tamen hujusmodi fotus administrandi sunt, ne materia tumorem
faciens ad nobiliores partes repellatur. Convenit hujusmodi exrernus usus in partium
debilitate, sed hunc usum adhuc efficacius praestant botryones ipsi fermentantes.
Propter hunc finem in artuum debilitate, ac inferiorum partium seroso tumore,
imo in ipsa paralysi incipiente, aut leviore immersio facta in acervo fermentan-
tium botryonum maxime juvat, si revera morbus ex laxitate, & debilitate partium
pendeat, atque medicamenta corroborantia requirat, aut permittat.
Acetum ex bono. vino, & per convenientem fermentationem elicitum opera acidi vinosi
cam sale alkalino attenuati, & actuosi redditi cum phlbgisti portione coaliti,
vires habet aptas ad usus multíplices. Magnum antisepticum e s t , resque varias,
quas penetravit, a corruptione praeservat : gummi-resinas so lv it, cum terris calcareis,
atque alkalinis nonnullis substantiis concrescens sales neutros gignit, spirimi
vini junctum aetheris speciem constituit, cuprum, & plumbum penetrat,
solvit, atque in terram salinam metallicam permutar: sanguinem, & serum solvit,
calorem attemperai, alkalescentiam humorum corrigit, lotiique secretionem promovet.
Recte commendatur aceti usus in mania, melancholia, hydrophobia, febribus
ardentibus, putridis, petechialibus, pestilentibus, nimia corpulenta , cachexia
calida, ac generatim iis in morbis, qui solventia attemperantia, nec non acida
antiséptica requirunt; pro varia autem aegrorum, & morbi conditione variae
substantiae aceto etiam adjunguntur. Opiatorum, & narcoticarum substantiarum
magnum antidotum est extus applicitum , atque intus datum. Cum humores sol-
vatfr atque salem muriaticum actuosiorem reddat, salinaque recrementa per tubulos
renales urgeat, aceti familiaris usus nocebit i i s , qui sale muriatico redundant,,
fibrae multum irritabilis sunt, & muco parum obducta vasa habent. Infen-
sus etiam est iis , qui renum, & vesicae morbis cruciantur, nisi agatur tantum
de muco tenaci solvendo. In inflammatione oculorum, variisque cutis foeditati-
bus, & pustiilis vulgare remedium est acetum aqua instillare, & eo partem
abluere, sed maxima cum circumspectione hunc in finem utendum aceto e s t,
quum,, licet discutiat, & attemperet, materiam tamen morbosam ad interiores
partes repercutiatj haec autem cautela severius adhuc tenenda erit in usu aceti,
quo foyeatur pars aliqua cum calore dolens, aut infiammata. Frequens porro, &
notus. aceti usus est ad aerem corruptivis particulis scatentem emendandunv, na-
ribus attractum acetum efficaciter sublevat homines, qui in lypothimiam inci-
dunt, si praesertim ea ex suscepto vapore sulphurearum particularum proficisca-
tur. Acetum sufficienti quantitate aquae dilutum, & saccharo etiam condirum in
usum internum recipi consuescit. Quemadmodum curandum est, ut ex bono vino
paratum acetum habeatur, ita rejiciendum ab usu medicinali est illud, quod ex
vino habetur corruptionem passo. Si destillatione, gelu, aliave ratione concentrarmi
fuerit, cum partículas suas habeat minori aquae quantitate dilutas, longe
efficacius evadit.
Spiritus vini nihil aliud est nisi phlogistum cum addita fortasse acidi tenuissimi
portione aquae junctum. Hic spiritus, si purissimus fuerit, phlogistum tenet
adeo vo la tile , ut in libero aere flammam facile gignat : superabundante autem
aqua exuitur repetita praesertim destillatione. Resinas, balsama , & olea essentialia
intime so lv it, & ea propter extrahendis plurimorum vegetabilium princi-
piis activis, variisque medicamentis, usibusque mechanicis maximi est adjumenti.
Substantias gummosas non attingit : cum acidis jungitur, eaque edulcorati sales
plerosque neutros respuit, sibi autem adjungit alkalinos sales lix iv íales , & volátiles
. Pinguia v ix aggreditur, ut s o lv a t, nisi olea jam attenuari incipiant :
partes animales, & vegetabiles incorruptas servat, sed earumdem fibras
coarctat, atque indurar. Sanguinem, & serum c o g i t , nervorum actionem,
fibrarumque irritabilitatem momento fere temporis e r ig i t , sed eos omnes malos
* effectus, quos parit vini abusus, citissime adducit. Purus spiritus vini ad usum
internum non v en it, sed eo varii liquores ca rdia ci, atque tincturae medicinales
variarum rerum additione parantur, quae confidentius, frequentius, aut castiga