Volle o
Maen.
Laetfte <£
14. Gereguleert.
I?. Gereguleert.
I C. Gereguleert.
17. Gereguleert.
18. Gereguleert.
19. Gereguleert.
20. Gereguleert.
2,1. Ongereguleert.
22. Ongereguleert»
23. Ongereguleert.
24. Ongereguleert.
25. Ongereguleert.
26. Ongereguleert.
27. Gereguleert.
28» Gereguleert.
29. Gereguleert,.
I 'Vloedt ende
L Ebbe als
I boven.
J
Aldus fijn’er in yder Maen elf ongereguleerde daeghen, ende acBtiea
ofte neghentien-andere in dewelcke hy gereguleert is. Hy is dan ongereguleert
van het eerfte Quartier af, wanneer hy begint te feylen fot
v.olle el!de van het laetfte Quartier af, wanneer hy
weder begindt te feylen , het welde is op den drie ende twintighften
op dewelcke den Eunpus, die de fwackheyt van de Maen gewaer wort!
deel in defelve neemt, het welcke oorfaeck is, dat den-loSp daerv5£
geduerende die daeghen, is gefield als de herffenen van- een menfeh die
dwaes is ende bewoghen werdt als een bal in een Kaetsbaen, fijnde de
koorde die in het midden hanght, in den Eunpus, de Brugghe , ende
de gaeten de Venfters ende deGaleryen werden verheelt, door alle de
kleyne Golfen, die aeii beyde lijden van her Canael zijn, in. dewelcke
de Natuere met dat waeter fpeelt. c
- Geduerende de ongereguleerde daegen-, heeftmen ineen Etmael, dat
is in vier of vijf ende twmtigh ueren-, elf, twaelf, dertien-, jaefóm-
ti;dts veertien Vloeden ende foo veel Ebben., foo-als ick felfs geobfer-
veert hebbe ende my oock is verfeeckert door die geen welcke daeae-
iijcks op de Molens zijn , en die de radeneen andere Gours fiennemem
nae den verfcheyden loop van dat waeter. De Vloet komt dan niet al-
leen feven mael, foo als de Oude gefchreven hebben, maer veel meer.
Ick heb eens anderhalf uer op de Molen geweeft, die onder hetCa-
iteel ïeght , en ick fagh1 den loop. des waeters drie maelen veränderen
hoewel den windt redelik fterek was. i Ick heb ftilcks oock dickmaels’
bemerekt, fijnde in de Haven, op EranffeBärcken, alwaer ick'foo lang
bleerals ick wilde , om dieverfcheyde beweginghender Zee met meer
vryheyut, te fien hoewel men het-daer foo gemackelijck niet befpeu-
xen kan , door de. breedte des Haevens,. ' ”
Als-
Als den loop van den Euripus gereguleert is , heeft hy dat gemeen
met den Oceaen ende met de Golf van Venetien, geduerende de andere
achtien ofte neghentien daeghen, dat hy in vier a vijf ende twmtigh
ueren, maer tweemaëlen Ebbe en-Vloedt heeft, welcke alle dagen een
uer laèter komen , als in den Oceaen, waffende het waeter fes ueren,
ende vallende oock foo langh , foo wel des fomers als des winters, en
het fy het hardt waeyt, offtil weder is. In de ongereguleerde daeghen
waft het waeter omtrent een half uer, ende het valt drie quartieis uers.
Alle de gereguleerde Getijden van den Eunpus, verfchillen evenwel
noch in twee dinghen met den Oceaen , want het waeter verheft fich
gemeenlijck in de Vloedt maer een voet , ende felden twee, daer den
Oceaen fich verheft tot op de hooghte van acht Cubitns , gelijck m de
Haevenen van Bretagne , hoewel het in de America met hogher komt
Ten tweeden , heb rek *er dit onderfcheydt in befpeurt, dat het waeter,
wanneer hef valdt , fich in Zee begeeft, gelijck het, integendeel,
fich verheft, ende het Landt meer bedeckr, als het wafts In ózn-Eun-
pus gaet het op een andere wijfe, want het waft als het waeter nae de
Eylanden vande Archipelago loopt, daer de Zee wijder is, ende het valt
wanneer het nae Thejfalien toefchiet ende fijn loop neemt door de engh-
te, welcke de Galeyen pafleren, om nae Thejfalonica te gaen, om.des
te eerder ende met veyligheyt te Conjlantinopolen te komen.
Tuffen het wafien en vallen van het waeter, is een kleyne itilltandt,.
wanneer het water ftil ende onbeweeglijck ftaet, foodanigh dat vederen
ende kaf fich- daer op niet bewegen, foo- ’er geen windt is.
Wilmen nu'de reden vraeghen waerom den Eunpus op gefeyde daeghen
gereguleert is, ende op de andere ongereguleert, foo fal ick uyt-
Hellen te antwoorden, totdat menmy eerftfegghe, waerom de fpringh-
vloeden-, in eenighe Haevenen, als by voorbeeldt te Üiippe > twee ofte
drie daeghen, nae de nieuwe ofte volle Maen komen, waerom iy toenemen
met de Nieuwe Maen>, als wanneer die minder kracht heeft,
ende waerom fy minderen als de Maen in fterekte toeneemt. \v acroin
in feeckere Zee van Indien het waeter vijftien daeghen waft, ende wedder
foo langh valt. Waerom in de Haevenen van Cambaja de fpringh-
vloeden met de volle-Maen komen , ende in de Haeven van Calecut y
die niet feer veel van de andere verwijdert is, met de nieuwe. Aldus-
fien wy in die Hoeft-ftoffe veele wonderen , van dewelcke w-y geene redenen
konnen geven, en wekkers oorfaecken'het ons niet mogelijekis,
wel te onderfcheyden. G obt heeft het gêheym van die verborghent-
lieden voor fich-felven behouden , .opdat wy ons temeer over fijne macht
fouden verwonderen , ende ons met den Koninglijcken Propheet te doen
bekennen, dat Hy foo veel wonderen in de Zee doet fien , als in eenighe
andere fijne Schepfelen* ende dat die verheffingen t eenemael wonderlijek
zijiv