80 F IL ICUM A R B O R E S C E N T IUM PHY S IOGNOMIA.
hirtula caudices in 12 ad i 5 pedes extollunt, 3 ad 4 poll, diametro metientes, nunc denso palearum agmine
obtectos nunc radicularum aërcarum rudi et incompto tegmine munitos, nigricantes aut spadiceo - fuscos. Inter-
dum harum specierum caudices longiusculo tractu vides humifusos in que terra subputrida repentes ; aliae trun-
cos offerunt in paucorum pedum longitüdinem extensos, nec Stricte eriguntur, sed oblique e humo surgunt,
quasi hoc priscum plantarum genus (quod tellurem anterioribus periodis frequentius quàm hac nostra aetate in-
coluisse > lithanthracum moles testatur), junioris prolis eaeque laetioris consortium reformidet. Sane inest
nescio quid triste et sinistrum his filicibus, tam colorem spectes obscurum caudicis et insolitum exsuccarum
palearum indumentum, quam aculeos, quibus caudices ac stipites rigent, frondium porro uniformem viridem colorem
non jucundae viriditatis, sed decrepitae potius exarescentiae testem, quum floribus perficiendis omnino im-
pares, in longum latumque ingrato studio diffundantur, odorem denique ilium specificum herbaceo-acridulum
quo Slices ab omnibus phanerogamis differre dicas. Haec omnia, in filicibus obvia, abhorrent ab egregia i]la
Florae brasilicnsis sobole, quae coloribus, formis, odore mirifice variata, quodcunque pulchri amoenique in plan-
tis cxistere potest, summa energia éxplicat et iiicredibili luxurie propagat. Quae quum mecum reputarem suc-
currit, hasce- filices e priscô illo tempore, quuih elephas primigenius, megatherium aliaeque immanes belluae
per densa nemora filicina lento cursu ferebantur, quasi in nostrum transfugisse, atque mundi primigenii
exilia monumenta tam qua m molestas hospites a nostri aevi formis vegetabilibus âbhortere.
In frondium forma, magnitudine atque divisioiie eamdem noXvxoïav — ut Theophrasti verbo utar — natura
capessit, quam in herbaceis filicibus mîramur, non folia per varios gradus in florum fructusque metamorphoses
abigens, sed in eo acquiescens, ut demonstret, quid folii viridis morphosis ferat, quid ferre recuset. Aliae
sunt species, e. g. Aîsophila hirta, quarum frondes delicatae, e tenui substantia factae, atque mirum in modum
dissectae, agitante vento crispari soient, visu amoenae; aliae, Uti A. excelsa, petiolos fortiores rigidioresque
devant frondiumque minus dlvisarurh curvatura Palmae comam aemulant. Ceterum id notabo, plerarumque
filicum arborescentium caudex paucioribus omari frondibus, iisque in genere laxius patentibus, quam Palmarum.
Omnium, quas vidi, specierum frondes in comam sic dictam rosulatam conspirant, neque ullibi illas e latere
hinc et illinc progressas sese verticaliter excipere — id quod in herbacearum rhizomate repente saepe accidit —
vidisse memini. Priusquam evolvuntur vernatione circinata introrsum convolutae apicem caudicis terminant in
conum dense compactae, pariter ac in Cycadeis observamus, quo quidem temporë paleae frequentiores omnem
superficiem novellarum frondium dense obvallantes et colore fusco fulvove et nitore quasi metallico stirpi sunt
eximio ornamento, atque oculos eminus alliciunt. Quum vero ad evolutionis stadium pervenerint, incremen-
tum in petiolo prius, postea ad laminam defertur, ita ut stipites subito elongentur, pinnaeque antea involutae
inde a basi sursum explicentur. Tandem post anni et quod excurrit spatium singulae frondes einoriunturj aliae
de caudice tamquam ex articule decidünt, phyllulam regulärem relinquentes, aliae parte basali persistant atque
succrescentibus ibidem ubique pluribus radiculis aëreis saepe in enormem molem incrassantur.
Quae de GEOGBAPHIA Dendropteridum (sit venia verbo, quo filices arborescentes denotemus) proferenda
habemus, alia earum distributionem, alia topologiam s. stationem et habitationem spectant.
Primum moneo, cunctarum, quas observare contigit, specierum ne unicam quidem in campis vel in sylvis
aestu aphyllis, quas vernaculo nomine Brasilienses C a a -tin g a , i. e. sylvas sublucidas, dicunt, observatam esse '
omnes contra in sylvis aboriginibus profundis (Caa-etê ) raroque inde aufugas in sylvulis jam incendia et cul’
turam passis, ac iterum in novas frondes luxuriantibus (C a a -po éra ). Umbram ibidem atque praesidium ex
petere videntur altissimarum arborum, quae illas in sylvas virgineas congregatae sunt. Eremitarum ad instar
solitariae degunt, tristes, melancholicae ; nec stirpibus parasiticis, quarum ilia terra est feracissima, uti Muscis
Jungermanniis , Aroideis, Bromeliaceis et sic porro consortium praebent, nec animalia, ut aves , apes aut formicas
grato hospitio exapiunt. In magnas greges nunquam consociantur, id quod de multis filicibus herbaceis
e. g. de Mertensiis, Lindsaeis pluribusve Acrostichis valet, sed sparsae proveniunt, ita ut vix altera alterius’
frondibus defendatur; contra e fruticum et arborum minorum variis generibus multas species e. g. Coffeae
Gardeniae, Duhameliae, Aegiphilae, Clistacis, Justiciae, Mendoziae, Clidemiae, Citrosmae rel., aeque ac Gra-
F IL ICUM A R B O R E S C EN T IUM GEOGRAPHIA . 81
mineas arborescentes convivio amplectuntur. Pro certis igitur membris iisque characteristicis illius vegetationis
filices arborescentes habendae videntur, quam primariam appello, tamquam reliquos vegetationis tropicae gradus
et amplitudinè et magnificentia formarum et forsan Yetustate antecellentem.
Hac ipsa vitae ratione jam indigitavimus extensionem, quâ filices arborescentes per Brasiliam proveniunt.
Nobiles enim illac sylvae primigeniae in provinciis hucusque a Botanicis exploratis inde a circulis parallelis in-
sulam S. Catharinae attingentibus usque ad lineam aequatorialem excurrunt, in qua vastissima regionum plaga
Dendropteridum ornamentum nullibi desideratur, pariterque proveniunt ab Oceani littore usque ad fines imperii
occidentales, interjectis tarnen latissimis camporum et sylvarum secundariarum tractubus, ubicunque sylvae aborigines
frondent. Attamen notandum est, circulos principales, qui patriam illis prae omnibus terris exoptatam attin-
gant, cadere in circulum Capricomi gradusque parallelos huic vicinos. Inde versus Austrum derepente numerus
Dendropteridum decrescit, ultimo limite nondum designato, versus Septentrionem sensim sensimque pauciores
evadunt, ita ut sub ipsa linea aequatoriali vix tertia pars numeri inveniatur, quem Capricomi circulus hospitat.
Terminus inferior paucos pedes supra Oceanum est positus, nam in rupibus ponto imminentibus, ad littora
Provindae Bahiensis, quas umbrosissima tegit Sylva, Alsophilam phaleratam, in nemoribus Paraënsibus A. arma-
tam et proceram inveni. Terminus superior in Brasilia inter 3000 et 4° °° pedum decurrere videtur, quippe in
quam altitudinem Aîsophila excelsa, plagiopteris et Didymochlaena sinuosa adscendunt. Deficientibus autem
sylvis primigeniis Dendropteridum formatio evancscit. Quam terminorum inférions et superioris rationem ut
evidentius perspiciamus, elevationcs, quâ nonnullae species repertae sunt, fusius exponimus.
Latit. a. Long, a Par. Elevatio ped.
Aîsophila armata in monte Corcovado Prov. Sebastianopolitanae 22°, 56* 45°, 34' 1000 — 1300
prope civitatem Para i, 3o 5o, 50 120
prope S. Pablo Prov. Oaxac. Mexican, latit. sept. 17, 30 99, 40 4000
Aîsophila paleolata in Serra de Taguahy Prov. Sebastianopolitanae 22, 5o 46, 20 2400
in montibus Estrella „ „ 22, 30 45, 3o 2000 — 3000
in monte Corcovado prope Sebastianopolin 22, 56 45, 34 1200
prope Bananal, Prov. S. Pauli 22, 40 46, 5o i 5oo
Aîsophila hirta in Serra dos Orgâos Prov. Sebastianopolitanae 22, 30 45, 30 800 — 33oo
prope fluv. Mucury Prov. Spir. Sancti l8, 42 5o 600
Aîsophila phalerata prope Almada, Prov. Bahiensis l 4, 4 i, 25 100 — 3oo
Aîsophila excelsa jn monte Corcovado 22, 56 45, 34 1000 — 1200
in Serra dos Orgâos 22, 30 45, 2800
in Serra de S. Geraldo 20, 20 4o, 15 2400
in insula S. Catharinae 27, . 35 5i, 600 -— 800
Didymochlaena sinuosa in monte Corcovado 22, 56 45, 34 1000 — 1200
in montibus inter S. Joâo Marcos et fl. Pirahy 22, 4° 46, 40 2000
in Serra de Juruoca 22, 4° 46, 3o 2000
in insula S. Catharinae 27, 35 5i, 600 — 800
Aîsophila compta prope Ypanema et Sorocaba 23, 30 • 5o, 1800
Aîsophila monticola in montibus auriferis prope Villa Ricca, Prov. Minar. 19, 52 47, 35oo
Cyathea vestita in montibus ad S. Pauli civitatem 23, 35 49, 2300
in Serra dos Pilôes Prov. Minarum 17, 3o 5o, 3p 2700
Cyathea Schanschin in Alto dos Boys „ „ 17, 30 45, 45 2300
prope Comanducaya Prov. Minarum 22, 45 48, 55 3ooo
ad Guallaga fluy. et prope Cochabamba Peruviae 900 — i 000?