« Eene species van P o ly g a la , d o o r de inwoners S t -
« dog o or i L a n a n g ('*) genaamd | staat insgelijks als
« een uitmuntend tonisch middel te boek. D e rze l-
« yer zigtbare hoedanigheden geven zekere werking
« te kennen. Zij heeft eenen welriekenden geur en
« de smaak is prikkelend , scherp en b itter ,
<< waarin zij eenigzins aan de P o ly g a la S en eg a gelijkt.
<( De uitwerkselen dezer plant zijn op het geheele.
d eiland bekend. Wegens het aanzien, waarin zij
« staat, mag men veronderstellen, dat zij eenige
« nuttige eigenschappen bezit. De steel is kruidje
achtig.
De B o u a a t t i (Saulamea amara) is daarentegen
een zeer krachtig geneesmiddel, als hebbende in al
bare deelen eene buitengewone b itte rh e id , ve rb onden
met eene eigenaardige e x tra e tie f-s to f, in werking
der P o ly g a la S en eg a zeer nabij komen d e, waard
o o r dit middel, naar de omstandigheden waarin
het gebruikt w o rd t , nu eens braking o f afgang verwekt,
dan weder zweetdrijvend o f diuretisch w e rk t, zon der
de krachten daarbij aanmerkelijk tp ondermijnen.
Integendeel heeft ouze S a u lam ea , blijkens de
on dervinding, dit boven de P o ly g a la Sen eg a
vo o ru it , dat zij in eenen hoogen graad tonische eigen
De eene en andere S id a of Urena is mij onder de inlandsdie
benaming van Sidoogori of S id o g a r i bekend geworden; ecliter hebben
deze in hare werking volstrekt geene overeenkomst met de P o ly
g a la S en eg a ,
genschappen lie z it) waardoor d it middel eené hij«
rondere waarde vo or ons v e rk r ijg t, in de zoo ve r nielende
ziekten van het onderlijf, aan welke de E u ropeaan
Vooral-, in deze gewesten, is blootgesteld(*)i
De kennis van dit middel hebben wij alleen aah.
Rumphius te danken; en ik zal uit hetgeen hij in
zijn 2de < cel pag. io o enz» daarvan zegt) hier
slechts het gewigtigste overnemen :
Dit middel Wordt hoofdzakelijk gebrüikt in de
C h o le ra en de P l e u r i s ; waartoe men best een paar
der hartvormige vruchten met water fijn wrijft, en
in eenen keer te drinken geeft» Oo k in koortsen *
met b ed e r f der Sappen gepaard ; word t Van dezö
vruchten) bij trapsgewijze giften ) met het beste gevolg
gebruik gemaakt; even zoo kan ook de met
Water fijn gewrevene Wortel gegeven worden tegen,
k oh jk en , kinkhoest » krampachtige asthma, en bij
krampen in het onderlijf; het versterkt de zwakke
maag, en ruimt d o o r zijne doordringende krachten
de verstoppingen der ingewanden uit den w e g , z o o -
dat
(* ) Bijzonder bij O ia r r h o e ë n , die door A to n ie der Vaste deelen
onderhouden worden, en waarbij men gewoonlijk zaïnentrekkende
middelen, ja zelfs Kina geheel niet verdragen kan, of er meer schade
dan nut van ondervindt; hier is dit middel, hetwelk geen of slechts
zeer weinig tanin bevat, uitstekend werkzaam, ja kan als eene weldaad
van den eersten rang voor deze gewesten worden aangemerkr.
Slechts jammer, dat het hier, Voor zoo verre ik tot nog toe weet,
zeer zelden wordt aangetroffen, terwijl de Molukko’ s h e t in ruimere
mate bezitten.