
D ie K.apseln s in d b e i so lclien g r o s s e n R a s e n m e is te n s s e h r
la n g , bpjn n lie c y lin d r is c b - b ir n f ö ru iig , häu fig au d e r g e g e n
d ie E rd e g e lic h te te n S e ite e tw a s b a u c h ig . D ie m ä n n lic h en
P lla 'iz e u b ild e n g ew ö h n lic h e ig e n e R a s e n n n d e rk e n n e n
siele an dem n iis g c b r c itc te n B lä tte r s c h o p f e u n d d e r g ro s -
s c n i S c h la n k h e it ; s ie e rs c h e in e n o ft d u rch d ie In n o v a fio n e n ,
d ie g e rn e zn zw e i sich g e g e n s tä n d ig e n ts p r in g e n , dicliofom.
D ie v a r . ß e n ts te h t, w ie bei a lle n a u s f e u e b te n L o k
a litä te n a u f tro c k e n e A lp enhölieii s ic h v e rlie r e n d e B r y a c
e e n : d ie P fla n z e n d r ä n g e n sicli n ä h e r z u s am m e n , es
e n ts te h t e in s t ä r k e r e r ÄYnrz.clfilz u n d die E n tw ic k lu n g d e r
e in z e ln en T h eile in die A u sd e h n u n g t r i t t zu rü c k . S o lia b en
h ie r d ie K a p s e ln o ft kaum d ie G rö s s e v o n B r . im b ric a tiim
u n d d ie R a s e n s e lb s t n ü b e rn sich ih r em A u s s e h en nach
d e r comp ac ten M a u e rfo rm v o n B r . c a e sp itic ium ; d e r W n r-
z elfilz is t r o s tb r a u n n n d s t e i g t , d ie P f la n z e f e s t zu sam-
m c n h a lten d , b is u n te r d ie b lü h e n d en G ip f e l ; d a s Sc lin äb el-
e lieu d e s K ap s e ld e ck e ls i s t e tw a s lä n g e r g e s p itz t a ls b e i
d e r g ew ö h n lic h e n F o rm .
W ir h a b e n die g r ö s s e r e F o rm , w ie so lc h e F ig . i nn d
3 a b g e b iid e t i s t un d b e so n d e rs in A lp e n v o rk öm m t, n ich t
a ls e ig e n e , c o n s ta n te V a r ie tä t a i if g c f ü h r t, in d em s ic n ich t
b lo s s d e n a lp in e n u n d su b a lp in e n G e g e n d e n , .sondern
a u c h d e n N ie d e r u n g e n e ig e n i s t u n d sie b d u rch n ic h ts a ls
d ie G rö s s e u n d die l ä n g e r e K a p s e l a u s z e ic lin c t, zw e i
C h a r a k te re , w e lc h e v o n g a r k e in em B e s ta n d s in d , sich
n ic h t n b g r e n z e n la s s e n u n d h ä u fig b lo s v o n d em A lte r d e r
Pflanz.eii a b liän g en .
c o n s id e r a b le s . S o n g a z o n n c in e n t e s t p lu s é te n d u , I«s tige.s
c t le s ram e au x , q n i so u v e n t p a r ce g a zo n n em en t s o n t coii-
sid é ra b lcm e n f u lo n g é s , so n t plu.s r o b u s te s ; le s f e u il le s ont
en g é n é ra l u n a i r p lu s r a id e . D a n s c e s v a s te s to u ffes les
c a p su le s so n t o rd in a i rem e n t t r è s lo n g u e s , p r e sq u e c y lin -
d riq u c s -p y r ifo rm e s , so u v e n t ren flé es à le u r cô té in f é r ie u r.
L e s p la n te s m à lc s fo rm e n t d e s g a zo n s d is tin c ts e t n e s e
t r o u v e n t o rd in a irem e n t q u ’iso lé e s p a rm i le s p ie d s f e r t i l e s :
e lle s s c fo n t r em a r q u e r p a r le u r p o r t p lu s g r ê le e t la
touffe c o ro n a le é ta lé e ; p a r le s in n o v a l io n s , q u i n a is s e n t
so u v e n t à d eu x de la touffe c o ro n a le , e t le u r d o n n e n t u n
a ir d ichotome.
L a v a r. p n a ît, comme cliés to u te s le s B ry a c é e s , q u i d e s
lo c a lité s h um id e s s ’é g a r e n t s u r le s lia u te u rs s è c h e s d e s a lp e s :
Ic s p la n te s s e r a p p r o c h e n t d a v a n ta g e , il se fo rm e u n f e u tr e
p lu s compacte le lo n g de lu tig e , c t to u te s le s p a r ti e s m o n tr e n t
u n d é v e lo p p em en t m o in s c o n s id é ra b le . C’e s t a in s i qu e la
c ap su le a tte in t ic i à p e in e la g r a n d e u r de c e lle d u B r . m -
b r ic a tum , e t le s g a z o n s s c r a p p r o d ie n t, p a r r a p p o r t à le u r
c o n s is ta n c e , d e la fo rm e comp ac te d u B r . ca e sp itic ium ,
q u ’on r e n c o n tr e d a n s le s in te r s tic e s d e s m u r s exposé.« au
so le il. L 'o p e rc u le p o r te e n o u tr e u n be c ta n t s o it peu
p lu s a lo u g é e t p lu s |)o in tu qu e d a n s la fo rm e o rd in a i re .
N o u s n 'a v o n s p a s c ru d e v o ir a dm e tt r e , comme v a rié té
c o n s ta n t e , lu fo rm e p lu s g r a n d e (fig. 2 e t 3) tcHe q u ’e lle
s e r e n c o n tr e s u r to u t d a n s le s r é g io n s a lp in e s e t su b a lp in e s ,
p u is q u ’on la tr o u v e a u s s i d a n s la p la in e , e t q u 'e lle ne
s e d is t in g u e q u e p a r .sa ta ille p lu s c o n s id é ra b le e t s a c ap su
le p lu s a lo n g é e , c a r a c tè r e s q u i n e p r é s e n te n t iiu cu n c
im p o r ta n c e , en ce q u ’ils n ’o ffren t p o in t d e limite.s a s s e z
tr a n c b c e s e t n e s o n t d û s , p o u r la jilu p a rt du tem s , q u ’à
u n e d iffé ren c e d ’â g e ou d e lo c alité.
2 S . BRYÜM ROSEUM S c h r e b . d ioicum; caule e t b a si declinata e re cto , simplici v e l hipariiio ; fo liis
in ferio rib u s p a r v u lis , lanceolalis, apice s e r ru la tis , e re c lis , suhdecurrenlihus, superioribus multo
m a jo rib u s, in comam vel rosulam patulam d isp o sitis, spathulato - a cum in a tis, ab apice ad medium
usque s e r r a tis , su b p la n is, margine recurvalis, cellulis marginalibus obscurius tin c lis; fru c lu solitaria
v e t è x eodem perichaetio b i-te rn a to ; capsula p e n d u la , cytindrico-ohlonga, curvala, annulata, operculo
mammillari.
B r y um roseum S c h r e b . S p ed i, flor. lips. S 4 . — B r id . Mant. m u s c ., p . 1 1 9 . — R o t h fios. Germ. III,
p . 2 4 7 .
Mnium roseum H e dw . Spec. M u sc ., p . 1 9 4 . — S c h w Âg r . Suppl. I , 2 , p . 1 3 5 ; ejusd. L in « . Spec.
M u s c ., p . 2 7 .
B r y um Polla rosea B r id . B r y o l. univ. I , p . 6 9G.
Hypnum roseum W e b . e t M o h r B . T . , p . 2 9 7 .
Habit. In nemorosîs umbrosis ubi ad te rram , p ra ep rim is pone arb o rum ra d ic e s, ca espitibus laxis
obscu re v ireu tîb u s plurimo tempore s te rile d e g e t; exomidarîa fru c tífe r a in dîtione a rg eiito raten si loco
„N e u h o fe r ìV a ld “ b ea t; K s e i f p in locis hum id is c o lle g it; pu lch e rrim a fru c tífe ra p ro p e P irn a Saxoniae
c l . N o l l n e r , p ro p e Carlruhe e t Heidelberg am. A l . B r a u n , pro p e Salzburg e t Dresden beat. F u n k .
iege riint. In America se p te n trio n a li viiJgare sed ra ro etiam_ fru c tife rum vifietur.
M a tu r. Auctumno.
Tab. XXV. Speciosum, spec ie rum indigenarum longe m a x im u m , habitiim miiloideum re fe ren s ,
ca e sp ite s laxos saepecpie extensos efficiens, caule subnudo ro su laq u e expensa polyphylla primo i n t u i l J
d i s t i n c t u m . Caulis e p r o s t r a t a b a s i , q u a m h a u d m e r i t o r e p e n t e m d i e u n t , e r e c t u s , s im ji le x v e l p a r c e
d i v i s u s , f o l i i s m l i i im i s s p a r s i s r a d i c u l i s q u e r a r i o r i b u s i i i s t r u c t u s , u n d e s u h n i i d u s d i c t u s , i n t e n s e p u r -
p i i r e n s , 1 — 4 u n c i a l i s , e c o m a p r o l i f i c a i i s . Folia i n f e r i o r a ( f ig . 3 ) r e m o t a , p a r v u l a , a d p r e s s a , c o n c
a v a , s u b d e c u r r e n t i a , c o s t a a d m e d iu m p r o d u c t a i n s t r u c t a , m a r g i n e a p ì e i s s e r r u l a t a ; s u p e r i o r a ( 4 )
s u b i t o m u l t o m a j o r a , e i p a n s a , c o m am r o s a e e a m e f f i c i e n t i a , s p a t h u i a t o - a c u m i i i a t a , s t i b c o n c a v a v e l p l a -
n iM S C u la , r a .a r g i n e r e c u r v a , h a u d i n c r a s s a f a , a d m e d iu m u s q u e s e r r a t a , d e n t i c u l ì s o b t u s i s o b s c u r i u s
c o l o r a t i s ( 5 ) , c o s t a s u b e x c u n - c n t e v e l i n f r a a p i c e m e v a n e s c e n t e .
Florescentia d i o i c a ; p i a n t a in .a s c u la f e m i n e a e s im i l i s , f lo s ( 7 ) g e m m i f o rm i s h e x a p h y J l u s , f o l i a
p e r i g o n i a l i a o v a t o - i a i i c e o l a t a , g e m m am a p e r t a m e f f i r i c n t i a , c o s t a a p i c e e v a n e s c e n t e i n s t r u c t a , i n t e g e r r
im a , p a r a p h y s e s n u m e r o s a e f i li f o i m e s ; f lo s f e m i n e u s g e m m am e l o n g a t a m s i s t e n s , p e r i c h a e t i a l i b u s
e l o n g a t o - l a n c o o l a t i s ( 9 ) , i n t e r n i s l a n c e o l a t i s ( IO ) , a p i c e s e n - a t i s , c o s t a t i s , p a r a p h y s e s a r e h e g o n i o r u m
l o n g i t u d i n e .
Fru ctu s s o l i t . a r l u s v e l a d g r e g a t u s ; v a g i n u l a c o n i c o o b lo n g a ( 1 1 ) , p e d i c e l l u s ¿ — 2 " , e r e c t u s , s u p e r n e
a r c u a t u s , s i c c i t a t e n o n t o r t u s ; c a p s u l a p e n d u l a r a r i u s c e r n u a , o b l o n g a , c y i i n d r i e o - v o i o b c o n i c o -
o b l o n g a , c u r v u l a ( 1 2 ) , b r e v i c o l l a , p a l l i d e s e r i u s r u f o - f u s c a , o p a c a , s i c c a h a u d c o n s t r i c t a ; o p e r c u l u m
c o n v e x o - c o n i c u m v e l m a m m i l l a r e , p i i r ) ) u r a s o e n s , n i t i d u m ; a n n u l u s c o m j j o s i t u s ( 1 4 ) , l a t u s , s p i r a l i t e r
d i s s i l i e n s ; p e r i s t o m i i e x t e r n i d e n t e s J a i t c e o l a i o - s i i b n i a t i , l o i i g i u s c u l i , f e r r u g i n e i , s i c c i t a t e i n c u r v i , i n t e r n i
m e m b r a n a l a t a , a u r a n t i a c a , p r o c e s s u s in c a r i n a m u l t o t i e s p e r t u s i ( 1 5 ) , s i c c i i n t e r d e n t e s p o r r e c t i ( 1 3 ) .
Sporae ) ) a r v u l a e , f e r r u g i n e a e ( 1 6 ) .
A i im c r k . D ie g r ö s s te u n d s c h ö n s te d e r in lä n d isc h en
A rte n u n d le iclit an d e r b r e i t e n R o s e t t e , d ie den ua ck t-
s c h e iiien d o n S te n g e l k r ö n t, e rk e n n b a r . S ie i s t so z iemlich
a llg em e in d u r c h d a s m i t tle r e E u r o p a v e r b r e i te t, z e ig t
»ich a b e r n u r h ic u n d d a m it F r ü c li te n , w a s dem se lte n e n
V o rk om m en d e r m ä n n lic h en P fla n z e z u z u s c h re ib e n se y n
möchte.
D ie m e is te n A u to r e n r e ih e n d ie s e A rt u n te r die M n ie n ,
w a h r s c h e in lic h b lo s w e g e n ih r e r s ta tf lir h c n G r ö s s e , des
s c h e in b a r e n s c h e ib e n fö rm ig e n B lü th en s lan d e .s u n d d e s liocb-
g c lb c n in n e r n P c ri.s tom s . D ie G rö s s e k a n n je d o c h h ie r den
A u s s c h la g n ic h t g e b e n , d en n n ic lif s e lte n k om m en P fla n z e n
v o r , w e lc h e sicli d e r g r ö s s e r n F o rm v o n B r . c a p illa r e u n d
p la ty lom a am iä h e rn . So b e s itz e n w i r E x em p la re a u s N o rd am
e r ik a , w c ld ie d e r G rö s s e u n d ä u s s e r n T r a c h t n a ch
d u r c h a u s u n.se rc in B f . c a p illa re v a r . ß iilin clii. U n d
ab g e s e lie u liie v o n , so w e i s e n sch o n B l a tt z e lle n iic t z , Blü -
th c n fo rm , P e r is tom u n d d ie V e r jü n g u n g sw e is e d e r Pfla n ze n
d ie s e r A rt d ie S te lle a n , w e k l ic s ie h ie r c iu n im m t, eb en
so g u t w i c ß r . g ig a n te um . w elch em s ic sich in ü ir c n g r ö s s
e re n F o rm e n an iü ilic rt.
W ie schon o ben b em e r k t, fruk tifiz.irt d ie se s Moos
n u r s e lte n u n d n u r d a , w o män iiliciic P lla n z c ii in d e r
N äh e Vorkommen, d e s to b ä iifig c r a b e r p r o l if e r ir l d ie w e ib liche
P fla n z e o ft m it te n d u rch d ie B l ü th e , w ie d ie s s bei
deu P o ly liic h c n d e r F a ll is t . B e i f n ic h ttriig c iid c n E x em p
la re n c n ts p r in g c ii d ie In iio v a lio iie u , w ie b e i den ü b r ig e n
B r y e n , s r itlie b vom P e rie h a c tiiim .
D e r S te n g e l k a n n iiiriit k rie c lie n d g e n a n n t w e rd e n ,
in d em e r b lo s n ie d e rg e d rü c k t i s t un d n ie a u s dem n ie d e r-
lie g e n d e n T iie ile in i io v ir t ; auch v o n d e n ..w e it u n ih e rs chw ei-
feiid en R a n k e i i.“ w ie b e i in e h rc r e n M n ie n , k a n n liie r die
ÜRTOLoaU EvKOrAK*.
R em . C e tte p la n te , la p lu s g r a n d e e t la p lu s b e lle
de to u te s le s esjiè cc s in d ig è n e s , sc r e c o n n a ît fa c ilem e n t
à la g r a n d e r o s e t te é ta lé e q u i c o u ro n n e lu lig e . E lle e s t
a s s e z g é n é ra le in e n t ré p a n d u e d a n s l’E u ro p e tem p é ré e , ma is
e lle n e p ro d u it d e s f ru i ts q u e d a n s le s e n d ro it s où le.s
d eu x s e x e s se tr o u v e n t d a n s le v o is in a g e .
L a |) lu p a r t dos a u te u r s o n t c ru d e v o ir r a n g e r c e tte
moiis.so d a n s le g e n r e IH n im n , s é d u its p ro b a b lem e n t, p a r
la g r a n d e u r c o n s id é r a b le d e s p ie d s , p a r l ’in flo re sc en c e cn
a p p a r e n c e d isc ifo rm c e t p a r la c o u le u r ja u n e d u p é ris tom e
in té r ie u r . L a g ia n d e i i r c e p e n d a n t ne p e u t ê tre d’au cu n e
im p o r ta n c e , v ù q u ’e lle v a r ie b e au co u p c t q u e n o u s p o s s é d
o n s d e s é c h a n tillo n s , e n v o y é s d e l ’A m e riq u e du n o rd ,
q u i s e d is t in g u e n t à p e in e , p a r le u r f a i l l e , d e s g i'an d c s
fo rm e s de D r . c a p illa r e c t p la tijlom a . A b s tr a c tio n fa ite
de ce c a r a c tè r e , le ( is s u d e s f e u i l le s , l ’in f lo r e s c e n c e , le
p é ris tom e e t le m ode d 'i n n o v e r , a s s ig n e n t à c e tte e spèce
la p la ce q u ’e lle occu|)e d a n s le g e n re B r y u m , où s c ra n g e
a u s s i le b e a u B r , g ig a n te u m , d o n t e lle se r a p p ro c h e d a n s
s e s g r a n d e s fo rm es.
Comme n o u s l’a v o n s d i t , c e lle e sp è c e ue f ru c tifie qu e
r a r em e n t , c t s e u lem e n t là où le s ¡licds fem e lle s s e tr o u v
e n t à p ro x im ité d e s p ie d s m â le s . P o u r rem é d ie r à cet
iiic o n v c n ie n t, le s p la n te s s té r ile s p o u s se n t u n g r a n d n om b re
d 'in n o v a tio n s , q u i p e rc e n t so u v e n t à t r a v e r s le s flcu rs -m êm e s ;
comme c ela a lie u d a n s le s P o ly tr ic s . D a n s le s p la n te s
f e r t i l e s , les in n o v a tio n s n a i.sse iit, comme d a n s le s a u tre »
B r y u m , la tc ra lom e n t .au p é rie liè se .
On n e s a u r a it d o n n e r à la tig e l’é p itiiè tc d e r am p a n te ,
c a r e lle n e s t qu e d é |)riiné e à la b a s e , e t n e p o u s s e jam a is
d e s in n o v a tio n s à sa p a rtie in f é r ie u re . Il n e p e u t non
p lu s ê tre q u e s tio n ic i de je ts rom p a n ts au lo in , comme