
3 6 B r y u m .
Hà b it. In tu rfa ce is ru p ib u sq u e umbi'osis, humidis.
S olo pedicello elongato a forma d iffe rt vulgari.
A n m e r k . W ie d e r e in e p o lym o rp h e A rt , b e i d e r sich
k a um e in e P f la n z e d e r ä n d e rn g l e ic h t , u n d w e lc h e d a h e r
v o n v e rs c h ie d e u e u S c h r i f t s te lle rn in m e h re r e A r t e n z ers
tü c k e l t w u rd e .
D a d ie s e s M o o s so v ie la r t ig e S ta n d o r te b ew o h n t,
m u s s te n n a tü r l ic h e rw e is e e in e M e n g e M o d ifik a tio n e n in
s e in e n F o rm e n h e rv o r g e r u f e n w e r d e n , d ie , is o l ir t a u s dem
Z u s am m e n h ä n g e h e ra ii.sg e n om m e n , h in lä n g lic h e A bw e ic h u n g
e n d a rz u b ie te u .scheinen, um e ig e n e A r t e n zu k o n s f itu ir e n .
V e r fo lg t m an a b e r d ie s e P fla n z e v o n d e r T ie fe b is a u f d ie
f ro s t ig e n H ö h e n d e r A lp e n , so iv ir d e s n ic h t s c hw e r ,
S c h r itt v o r S c h r itt d ie s u c c e s s iv e n V e r ä u d e r iiiig c n in
ih r e n F o rm e n zu v e rfo lg e n . J a n ic lit s e lte n g e s c h ie h t e s ,
d a s s e in u n d d e r s e lb e R a s e n z u g le ic h m e h re r e A b a r te n
m it d e r Stam m fo rm e n th ä l t , o d e r d a s s d ie A b a r te n u n te r
sio h in e in a n d e r ü b e rg e h e n . V e r l ie r t s ic h z. B . v a r. ß .
a u w e n ig e r s c h a tt ig e u n d w e n ig e r f e u c h te S te lle n , so k e iirt
s ie z u r N o rm a lfo rm z u r ü c k , w a n d e r t d ie s e h in g e g e n a u f
m o o rig e H a i d e n , so e n ts te h t le ic h t v a r. s ., w e lc h e zu deu
u n h a ltb a r s te n u n te r d e n h ie r a u fg e z ä h lte n A b a r te n g e re c li-
n e t w e r d e n m u s s , in d em in tro c k e n e n J a h r g ä n g e n die
la n g e n K a p s e ls t ie le g a r n ic h t zum V o rs c h e in kom m en u n d
ü b e rh a u p t d ie P fla n z e in ih r e n ü b r ig e n T h e ile n k e in e V e r-
s c liie d e n lie it m e h r z e ig t. D u r c h d.as V o rk om m en zw is c h e n
l a n g s tie lig e n M o o s e n u n d G r ä s e rn w i r d ü b r ig e n s b e i den
m e is te n M o o s e n e in e V e r lä n g e r u n g d e s F ru c h t s t ie l s b e d in g t.
V a r. y . u n d 6 . s in d v o r z u g sw e is e A lp e n fo n n e u , d ie
n ic h t s e lte n a u O rt u n d S te lle in e in a n d e r ü b e rg e lie n .
E r s t e r e is f a u f a lle n h o h e n B e r g e n , w o d e r S c lin e e sich
b is la n g e in d e n S om m e r e rh a lt, g em e in , n n d w ir d h äu fig
m it B r . c u c u lla fum v e rw e c h s e lt, d e s s e n H a b i tu s s ie tlieiJ t,
u n d in d e s s en G e s e lls ch a ft s ie v o ik üm n it. D ie S te n g e l
u n d u n t e r n B l ä tt e r w e r d e n d u rch den S c h n e e s c hw a r z
g e fä rb t u n d die P f la n z e n ü b r rh a u p f iiied c ig ed i ü ck t, w o d u i rh
je n e A eh n lic lik e it n och a u fla lle iid e r w ir d . D ie Eig e n lliiim -
lic lik e it, w o r a u f SciiwÄGiiiCusäN s e in en S p e z ie s - N am en
b ico lo r g r ü n d e t, i s t e in e d u r c h a u s z u fä llig e u n d b e i Alpen-
n io o s e ii, so w ie b e i ä n d e r n , h ä u fig v o rk om m e n d . D ie
Ü b e r s e ite d e r K a p s e l, m e h r dem L ic h te u n d d e r Wäi-mc
a u s g e s e tz t, r e if t f r ü h e r , a ls d ie d e r E r d e z u g c k c b rte : m it
v ö llig e r R e if e w ir d jed o ch d ie K a p s e l g le ic lifö rm ig b r a u n .
D ie s e E ig e n th üm lic h k c it k öm m t b e so n d e r s b e i den M n ie n
h ä u fig v o r . Von v a r . 8 . h a tte n w i r G e le g e n h e ü z ah lre ich e
O rig in a l-E x em p la re in M o u c e o t’s H e r b a r zu se lien , d ie s e lb e
a u c h an O rt u n d S te lle zu sam m e ln : w i r ü b e rz e u g te n u n s ,
d a s s v o n e in e r A rtv e r s c h ie d e iih c it d u r c h a u s n ic h t d ie R e d e
s e y n k a n n , d e n n s e lb s t u n te r d e r a lle rg ew ö h u lic h s fo n F o rm
v o n B r . n n la n s kom m en A n n ä h e ru n g e n u n d v ö llig g le ic h e
M o d ifik a tio n e n h ä u fig g e n u g v o r , um a lle n Z w e if e l h ie r ü
b e r zu lö s e n . W e n n h e i den a lp in e n F o rm e n d a s in n e re
P e r is tom sich z a r te r z e ig t u n d die W im p e rn u n d F o r t s
ä tz e w e n ig e r v o llk om m en a u s g e b ild e t s in d , so e rk lä r t s ic h
d ie s s d u r c h d ie L a g e d e s S ian d o i-tc s , in d em ü b e rh a u p t a u f
h o h e n G e b irg e n die P c r is tom b ild u n g b e i d e n M o o sen h ä u fig
u n v o llk om m en ersc lie in f.
M it B r . c u c u ila lum k a n n v a r. y . n ic h t v e rw e c h s e lt
R em . Voici e n c o re u n e e sp è c e te llem e n t p o lym o rp h e ,
q u ’à p e in e u n e p la n te r e s s em b le à l’a u t r e , c e q u i l ’a
f a ite d iv is e r p a r le s d iffé re n ts a u te u r s en u n n om b re
d ’e sp è c e s c o n s id é ra b le .
L e s lo c a lité s s i v a rié e s q u ’lia b itc c e tte m o u s s e , d é v
o ie n t n é c e s s a irem e n t d é te rm in e r d e s v a ria tio n s de fo rm e s
n o m b r e u s e s , q u i , p r is e s iso lem e n t, s em b le n t o ffrir d e s
c a r a c tè r e s d is t in c t ifs s u f fis a n ts , p o u r c o n s titu e r d e s e sp è c e s
d is tin c te s . M a is c elu i q u i ex am in e la p l a n t e , d e p u is le s
p la in e s ju s q u ’a u x r é g io n s g la c é e s d e s a lp e s , n ’a u ra a u cu n e
p e in e à r e t r o u v e r la tr a c e d e s-c h au g em e n s su c c e s s ifs q u ’e lle
é p ro u v e a u x d if f é r e n te s lo c a lité s . 11 n ’e s t mêm e p a s r a r e
d e v o ir p o r te r au même g a z o n la p J a n te -ty p c a v e c p lu s ie u r s
v a r ié té s , ou d ’y tr o u v e r d e s v a r ié té s p a s s a n t les u n e s d a n s
le s a n tre s . L o r s q u e p. e . la v a r. f3. s ’é g a r e d a n s n n e n d
r o it m o in s om b ra g é e t m o in s h um id e , e lle r e to u rn e à la
fo rm e p r im i t iv e ; lo r s q u e c e tte d e rn iè r e p a s s e d a n s le s
b ru y è r e s m a ré c a g e u s e s , il s e fo rm e fa c ilem en t la v a r . £.,
q u ’o n d o i t , d u r e s t e , r e g a rd e r comme la v a rié té la m o in s
c o n s ta n te p a rm i c e lte s q u e n o u s a dm e tto n s , p a rc e q u e , d a n s
le s a n n é e s s è c h e s , la lo n g u e u r d e s p é d ic e lle s d im in u e
c o n s id é ra b lem e n t c i q u ’e n g é n é r a l la p la n te n e p r é s e n te
p lu s a lo rs a u c u n e d ifféren c e d a n s le s a u tr e s p a rtie s .
P r e s q u e to u te s le s m o u s s e s o n t d u r e s te la te n d a n c e d’a-
lo n g e r l e u r p é d ic e lle , q u a n d e lle s c ro is s e n t e n trem ê lé e s à
d’a n tr e s m o u s s e s à tig e s h a u te s o u à d e s g r am in é e s to u ffu es.
L e s v a r . y . e t d . so n t p lu s p a rtic u liè r e s a u x a lp c s ,
e t il n ’e s t p a s r a r e de le s v o i r , d a n s l e u r lie u n a ta l,
p a s s e r l ’u n e d a n s l 'a u tr e . L a p r em iè r e e s t commune s u r
toiite.s le s h a u te s m o n ta g n e s où le s n e ig e s r e s t e n t ju s q u ’au
c o e u r d e l'é té ; e lle e s t tr è s s o u v e n t c o n fo n d u e a v e c le
B r . c u c id la tum , d o n t e lle p a rta g e e t le f a c iè s e t la lo c a li té ;
le s tig e s , de même q u e le s fe u ille s in f é r ie u re s so n t n o irc ie s
p a r les n e ig e s , e t le s g a z o n s eu so n t en g é n é r a l d é p rim é s ,
c e q u i v ie n t a u gm e n te r e n co re ia re s s em b la n c e de c e s d eux
e sp è c e s . L a p a rtic u la ri té q u i a e n g ag é S chwagrichen à
d o n n e r à la v a r . y . le nom de b icolor e s t p u r em e n t a c c id en te
lle e t com m u n e a u x m o u s s e s h a b ita n t d e s e n d ro its p r iv é s
d ’om b re . L a f a c e s u p é r i e u r e d e la c a p su le é ta n t ex p o sée
à l’a c tio n d e la lum iè r e e t d é la c h a le u r , m û rit |>liis tô t
q u e le co té to u r n é v e r s la t e r r e , e t cn n ’e s t q u ’av e c la
p .a rfaite m a tu r ité q u ’e lle |)ro n d u n e c o u le u r b iu n c u n ifo rm e .
I l n ’e s t p a s r a r e d e r e n c o n tr e r ce p lién om èn c d a n s les
d iffé re n te s e sp è c e s d e A In ium e t d a n s b e au c o u p d’a u tre s
m o u s s e s . Q u a n t à l.i v a r . é . n o u s a v o n s p u e x am in e r dos
c e n ta in e s d ’é c h a n tillo n s , d a n s l ’h e rb ie r de n o tr e ami M ougeot,
e t n o u s a v o n s é té à -m cm e d e ia v o ir d a n s so n lie u
n a ta l, m a is jam a i s n o u s n ’a v o n s pu tr o u v e r d e s c a r a c tè r e s
a s s e z s a illa n t.s , p o u r é ta b lir u n e e sp è c e d is t in c tc c a r les
fo rm e s le s p lu s o rd in a i re s o ffre n t s o u v e n t d e s d é v ia tio n s
a n a lo g u e s à c e tte v a rié té . S i , d a n s le.s fo rm e s a lp in e s
d o n t n o u s v e n o n s de p a r l e r , le p é ris tom e iiilé j’ie iir sc
m o n tr e p lu s te n d re c t m o in s p a rf a ite iu e n t d é v e lo p p é , ceci
s ’e x p liq u e su ffisam m en t p a r la lo c a lité , pa rc e q u e , en g é n
é ra l, s u r le s h a u te s m o n ta g n e s le p é iis tom e d e s m o u sse s
s e tr o u v e so u v e n t tro u b lé d a n s so n d é v clo p jicm e n t.
B r y um . 3 7
On n e s a u r a it c o n fo n d re la v a r. y . a v e c le Dr.
c u c u lla tu m , à c au se d e se a fe u ille s p lu s é tro i te s e t b r i l l
a n t e s , c t à c a u s e d e la p r é s e n c e d e s c ils a u p é ris tom e
in t é r i e u r ; a u s s i ia c a p su le e s t - e l l e p lu s p e tite e t c o u v e r te
p a r u n o p e rc u le p lu s la rg e .
L a m o u s se q u e n o u s a v o n s v u d a n s l’h e rb ie r d e F cN *
so n s le n om de B r . Ku nm ii H sch. a p p a r tie n t à la v a r . 8.
C e p e n d a n t n o u s n e v o u lo n s p a s d ir e ]>ar là q u e le D r .
K um s ii (le H ornschuch a p p a r tie n n e eu g é n é r a l au B r .
n u lu n s , c a r n o u s a v o n s v u d e s é ch a n iillo n .s a u th e n tiq u e s ,
p ro v e n a n t d e H oppe, q u i .'q ip a rfe n a ien t a u D r . ca e sp itic ium .
L e s n om b reu x e n v o is d e m o u s s e s q u ’o n n o u s f a it,
n o u s fo n t v o ir com b ien s o u v e n t le s d if f é r e n te s fo rm e s d e
B r . n u ta n s s o n t c o n fo n d u e s a v e c d ’a u t r e s e s p è c e s , et
c e p e n d a n t r i e n d e p lu s fa c ile à d i.s tin g u e r q u e c e B r y u m ,
q u a n d o n c o n s id è r e so u in f lo r e s c e n c e , ia fo rm e d e ses
f e u il le s , q u i s o n t c o n s tam m en t d e n te lé e s au som m et. N o tr e
p la n te a le p o r t, la g r a n d e u r e t la fo rm e de la c a p su le e t
d e l’o p e rc u le d u B r . c a e s p it ic iu m , la f e u il la i s o n , la f le u r
a is o n e t le p é ris tom e d u B r . e lo n g a tum . A p rè s la ch u te
d e l’o p c rc iile e t la d is p e r s io n d e s s p o r u le s , la c ap su le
s e r e d r e s s e so u v e n t c t p r e n d la d ir e c tio n e t la fo rm e de
c e lle de c e tte d e rn iè r e e sp è c e .
w e r d e n , sow o h l w e g e n d e r s c hm ä le rn g lä n z e n d e n B l ä tt e r ,
a ls w e g e n d e s V o rh a n d c n s e y n s d e r W im p e rn am in n e rn
P e r i s to m ; xvegen d e r k le in e rn K a p s e l u n d d e s g rö s -
s c rn D eck els.
W a s w ir in F unks H e r h a r u n t e r dem N am en B r .
Äwnsiü H . v o r fa n d e n , g e h ö rte zu v a r . 8 . H ie rm i t is t jed o ch
n ic h t g e s a g t, d a s s B r . K u n z i i H . ü b e rh a u p t zu B r . n u ta n s
g e h ö re , w e n ig s te n s m u s s te n ilo p pE’scb e O rig in a l-E x em p la re
EU B r . c a e sp itic ium g e zo g e n w e r d e n .
W ie o ft d ie v e rs c h ie d e n e n F o rm e n v o n B r . n u ta n s
m it ä n d e rn M o o se n v e rw e c h s e lt w e r d e n , z e ig e n d ie h äufig
e n u n s zu k o n n iicu d c ii S e n d u n g e n , u n d doch i s t d ie se
A r t d u rch ih r e n B lü th e n s ta n d un d d ie F o rm d e r s te ts an
d e r S p itz e g c z a liiie lte n o b e rn S to n g e lb lä tte r m it k e in e r
ä n d e rn zu v e rw e c h s e ln . D ie F o rm d e r K a p s e l u n d d e s
D ec k eis z e ig e n A eh n lic lik e it m it B r . c a e s p ilic iu m , d ie
G e s t a lt d e s B lä ttc rs c lio p fc s u n d d e r G la n z d e r B l ä tt e r m it
B r . e lo n g a tum ; m it le fz le rm w i r d d ie A e h n lic lik e it na ch d e r
A u s le e r u n g d e r K a p s e ln o ft au ffa llen d g r o s s , in d em sich
d ie K a p s e l h ä u fig a u f ii c h tc t u n d s c h ie f zu s te h e n kömmt.
2. F lo res utriusque s e x u s ¡
a) h e r m a p h r o d i t i v e l d io i c i .
1 3 . B RYUM CRUDUM S c h r e b . h e r m a p h r o d i t u m v e l d i o i c u m , l a x e c a e s p i t o s u m ; c a u l e s im p l i c i e r e c to ,
b a s i r a d i c a n t e , i n f e r n e r a d i c u l o s o , f o l i o l i s p a r v u l i s r e m o t i s i n s t r u c t o ; f o l i i s i n f e r i o r i b u s l a t e o v a l i -
t a n e e o l a i i s i n t e g e r r im i s , s u p e r i o r i b u s lo n g i o r i b u s l a t e o v a t o - l a n c e o l a t i s , s u m m i s l o n g i s s im i s , l i n e o l i -
l a n e e o la i i s , a p i c e s e r r a t i s , f e x u o s i s , C o s ta s u b a p ic e e v a n i d a ; c a p s u l a o v a t i - p y r i f o r m i v e l c y l i n d r i c o -
o b o c a la , s u b i r r c g u l a r i , o p e r c u lo h e m i s p h a e r i c o c u m v e l a b s q u e a p ic u lo .
B r y um m / f ù r a t S c h r e b e r fior. lips., p. 83. — R o t h F l. germ. 111, p. 242. — H o o k e r e t T a y l o »
Mu se . brit. 2® ed. 198.
Hypnum crudum W e b . e t M ohr B . T ., j) . 2 9 0 .
Mnium crudum H edw. S t. c r. I , p. 9 9 , T . 3 7 . — E ju sd . Spec . M u s c ., p . 189. — S chwägr. Suppl.
I , P. II, p. 127. — F u n k M. T . H.
Bryum Pul/a cruda B r id . Bryol. univ. I, p. 0 9 3 .
Habit, l a montosis jiraeprirois ed itio rib u s ru p ium fissura s te n e t; in aJpinîs soeiis B r . elongato,
Hypno Sylvaiico ru p e s húmidas saepe ca espitibus ingentihus obtegit. In V'ogeso in fe rio re ad ru p e s
aren.aceas prope Bipontem (B ruch) et Offweilcr Vogesoque su p e rio re sedibiis similibus in p ra e ru p tis
in. ilohcneck (B l in d , W . P. S chimper) ; |n*ope dem Achenthaler S ee in TyroJi iiujue vicini« giacici
Roscniani helvetiae copiosissime (VV^ P. S en .). E cuiiipluribus E u ro p a e regionibus ab araieis habemus.
Maiur. V e re ; in alpinis Ju lio , Augusto.
Tab . X III. Caespitosum, caespites laxe co h a eren tes, n itid o -v irid es, Caulis 1—2 " longus, simplex,
e basi innovans ramulosque s te rile s emittens- Folia infima p a rv u la , la te ovali lanc eolata ( 3 ) , d eh in c
sensim m a jo ra , similia (4 , 3 ), erecto p a te n tia , co n c av a ; summa in comam laxam conferta valde elongata
(Ö, 7), p a tu la , diverso modcx c u r v a ta , apice s e r ru la ta , omnia a u re o -n ite n tia ; ramulì g ra c ile s re -
luotifolii, foliis caulis in fe rio rib u s sim ilib u s ; foliorum a reolatio rhomboidea ( S , 9).
Florescentia n u n c hermaplivodita nunc dioica: flores h e rm a p h ro d iti p o ly p h y lli, a n th e rid iis i a
nxilits foliorum involucralium d isp o s ìtis , parap h y sib u s pauc is lo n g itu d iu e a e q u a lib u s; archegoniìs
•Al