
Polytrichum septenlrionale ScinvÄGR. Suppl. 1 , P. I I , p. 315; ejusd. Spec. Musc. I, p. 5. — Hook.
et Tayl. M u s c . B r it. ed. 2, p. 45, Tab. X.
Hahit. lu siiinmarum alpium locis d e p re s s is , linmidis, ubi ca e sp ite s d ensos, l a e te v irid e s, longe
la te q u e e x te n so s e f fo n n a t; p ra ep rim is in iiivium re g io n e v íg et.
M a tu r . A u g u sto , sep tem b ri.
T ab . XL Caespites d e p r e s s i, innovationibus ju n io rib u s in te n se v ir id e s , in fe rn e ru fo -fe rru g iiie i,
millo tom e n to in te rte x ti.
Caules su b e re c fi vel e basi p roc iimbente a s c e n d e n te s , in fe rn e , ubi t e r r a o b r iiti, omnino midi,
ile x u o s is s im i, n ig ric a n te s , s ic c ita te a c n te trìg o n i; feminei e rliiz om a te , masculi e flore compluries
in n o v a n te s , u triq iie simplice s, ra riu s divisi, u n c ía s 2— 6 a ltitu d in e m e tien tes.
Folia infima e b a s i v a g in a n te b re v i-ac umin ata (5 , 6), ru fo -fe rru g in e a , s u p e r e r à a sc endendo maj
o r a e t e basì l a t a v a g in a n te su b ito lln e a li-la n e e o la ta , m a rg in e ten u i inflexo a tq u e in te g e rrim o (7,
S X, X ') vel o b so lete d en tieu la to , jú n io ra in te n se virid ia apiculo ru fo , s e n io ra o liv áce a e t rufo-fevrn-
g ìn é a , omuia n iten tia , p a te n ti-in c u rv a , hic illic su b se c u n d a , s ic c ita te s iib falca ta e t lax e in c um b e n tia ;
c o s ta do rso convexo la e v is vel so la ap ic e su b h irsu ta , densissime lam e llo sa , lam ellis la tiu scu lis , m a rg
in e planis (x 'j x " ) .
Flos masculus (4 b ), fo lia su a p e rig o n ia lia ( 8, 9, 10), g e n ita lia e t p a r a p h y s e s (1 1 ) u t in g e n e ris
d iag n o si desc ripta.
Perichaetii fulia longius v a g in a n tia , su b e r e c ta , c o s ta ad basili u sq u e su b d e p re s sa in s tru c ta , apice
h a u d v a g in a n te lam e llo sa (12, 13).
Calyptrae tomentum capsula brevius, fuscescens. Vaginula band in tubimi membranaceum
producta.
Capsula in pedicello uncia li vel lo n g io r e , c ra s s iu scu lo , firmissimo, ru b e llo , primo e r e c ta demum
c e rn u a vel lio rizo n ta lis , o v a t a , p e n ta g o n a vel b e x a g o iia ( 1 4 , 1 3 ) , apopbysi p lu s minus conspicua ,
firma, m afiirifa te pallid e fn s c a , sen io n ig rica n s. C ap su lae m em b ra n a e c e llu lis p ac liy d e rm is haud
prominulis ( i 9 ) , v ersu s apopliysiii stom a tib u s numerosis p e rfo ra ta . Ope rculum e basi ru b e lla convexo-
co n ic a in vostellum flaveseeiis c a p su la e dimidium longitudine a e q u an s p roduc tum. P e ris tom ii d en te s
n umero 6 4 , in m em b ra n a b a s ila ri s a tis p ro d u c ta e re clo-incurvi ( 1 8 ) , p a llid i, lin e a axili a u ra n tia c a
o rn a ti (1 7 ). C olume lla sp o ra n g ii m em b ra n a in te rn a a d h a e re n te 5 — ö a la ta ( 21). S p o ra e niinutis-
s im a e , fe rru g in e a e ( 22).
A n m e r k - D ie s e s n u r dem ho h en N o rd e n u n d d e n
h ö c h sten Alp en a n g e h ö rc n d e Mo o s t r ä g t inei.sten.s d a s G e p
r ä g e s e in e s iiuw ir tl ilith e n W o h n o rte s , iiidein d ie K ap s e ln
h ä u fig nic lit z u r R e if e g e la n g e n u n d d ie Pfla n ze n s e lb s t
n ich t s e lte n e in v e rk rü p p e lte s A u s s e h en lia b e n , o d e r doeh
w c n ig s le n s vo n d e r la n g a u f ih n e n la ste n d en S c h n e ed e ck e
v ie lfa c h v e rk rüm m t o d e r n ie d e rg e d rü c k t sin d . Auch h a b en
a lle T h e ile d e r P fla n z e e in e f e s te r e Koii.sislcnz, a is d ie s s bei
den ü b r ig e n P o ly tric h e n d e r F a ll i.st. D ie B lä tte r s in d
k ü r z e r , u n d e r in n e r n d u r c h G e s ta lt un d B i e g u n g , so w ie
d u r c h d ie d ü n n e n , c in g e s c h la g en e n R ä n d e r , a n d ie B la tte r
v o n Oligotr . h e r c ym c um , d e r K ap s e ls tic l is t w e n ig e r la n g
lin d d ic k e r a ls b e i d e n ü b r ig e n A rten d e r G a t tu n g ; die
K a p s e l is t im V e rh ä l tn is s z u r P fla n z e k le in u n d s e lte n im
tro ck e n en Z u s ta n d e v ö llig w a g e re c h t , a u c h is t d e r K ap se llials
w e n i g e r s c h a r f a b g e s c h iu irt u n d d a h e r w e n ig e r a u g e n f ä ll ig .
D ie Z a h l d e r K an ten an d e r K ap s e l w e c h s e lt v o n fü n f zu
s e c h s , doch i s t die I c lz le rc die g ew ö iin lic lie re .
lie tn . C e t h a b ita n t d u N o rd ou d e s Alpes e lev é es p o rte
tr è s -so in 'e iit l’cm p rc iiite de so n s é jo u r in h o s p i ta l ie r , en ce
q u e le s c ap su le s n e p a rv ie n n e n t p a s à la m a tu rité ou qu e
le s p la n te s e lle s -in é n ic s o n t l ’a i r r a b o u g r i, elfe t de la n e ig e
q u i le s re c o u v re p e n d a n t n e u f m o is d c l’a n n é e . A u ssi to u te s
le s p.aities d e s p la n te s so n t-e lle s p lu s r am a s s é e s c t p lu s
so lid e s qu e d a n s le s a u tre s P o ly tr ic s ; le s f e u il le s so n t |>ltis
c o u rte s c t r a |ip c lle n t ta n t p a r le u r fo rm e qu e p u r le u r c o u rb
u r e le s f e u il le s d e VOlig o lr. h e r c y n ic um , le s p é d k o lie s
so n t en g é n é ra l m o in s lo n g s c l p lu s é p a is q u e d a n s les
c o n g én è re s è t le s c ap su le s s o n t p ro p o rtio n n e llem e n t p lu s
p e tite s , e t ra r em e n t h o riz o n ta le s ii l ’é ta t.s c c . L ’a p o p h y se
c ap su la ire e s t peu s e n s ib le e t le s a n g le s d e lu c a p su le v a r
ie n t e n tre c in q c t s i x , le d e rn ie r n om b re e s t c e p e n d an t
c e lu i q u i p réd om in e.
L e s lieu x fa v o r is d e -c c ttc e sp èc e -sont le s en fo n c em en ts
n e ig e u x o u le s b o rd s d e s la c s a lp in s au jiiod d e s g la c ie r s
o u d e s c h am p s d c n e ig e à u n e lia u te u r dc 7000 à 9000 pieds.
-I
D ie L ie b lin g s s ta n d o r tc d ie s e r A rt s in d d ie n n ild e n fü r-
in ig c n V e rtie fu n g en a u f den H o c lia lp e n , vo n 7 0 0 0 '— 9 0 0 0 ',
w o sich d e r S ch n e e la n g e e r h ä l t; au ch in d e r N ä h e d e r
Alp se cn findet s ic sich h ä u fig in w e it a u sg e d e h n te n R a s e n ,
in GesclLschaft von l in jm n CP o h lia ) c u ciiUa lnm u n d D ic ra n
um fa lc a lm it. D ie n ie d rig s te n S te ll e n , w o w ir d ie se lb e
f ru c h ttr a g e n d a u g ciro ffen h a b en , s in d a u f dem Bafsch k o fel
b e i In n sb ru c k u n d am Tliro iie ck b e i G a s le in ( 6 0 0 0 ') ; d ie
liö eh sfe, zw is ch e n d em S c ln v a rz h o n i und dem W ild g e r s t a u f
d e r F a iilh o rn k e ttc ( 8 6 0 0 ') , am ü p p ig s te n v c g e tir c n d in d e r
N ä h e d e r Ba clialpe am F a u llio rn , a u f dem G o tth a rd t un d
am S p iiig e n in e in e r u n g e lä h r e n H ö h e vo n 7 0 0 0 '.
P o l. s e p te n lr io n a le S wautz M usc. S u e c . T a b . IX g le ich t
zw a r im H a h itu s u iis erm P . se .va v g u liire , w e ic h t a b e r d u rch
die ru n d e , n ic h t m it ein em A n sätze v e rse h e n e K a p s e l , und
d ie d eu tlic h g e ziih iite n B lä tte r (fig. b ), w e s e n tlic h d av on a b ,
u n d k ommt m e lir m it Pog. a lp in um v a r. ß . ü b e re in .
B e i P o l. n o rw e g ic um H n ow . S p e c . mu sc . T a b . 22 is t
d ie G e s ta lt u n d R ic h tu n g d e r B lä tte r g a n z w ie bei P . s e x a
n g u lu r e , a lle in die A rt d e r V e r ä s te lu n g , so w ie die s c h lan k e
riiiu le K a p s e l, lä s s t e in e A rtv e rs c h ie d e n h e it v e rm u tlie n .
o ù , a s so c ié e au B r y u m (P o h lia ) c u c u lla tum e t nu D ic r a n um
fa le a tu m , e lle o ccupe so u v e n t d e s c fe n d u e s a s se z e o n si-
d é ra lile s .
L e s lieu x le s p lu s b a s ou n o u s a y o n s r e n c o n tr é c e lte
m o u s se so n t au B a tsc h k o fe l p r è s d ’Iiin sb ru c k e t au T h ro n e c k '
p r è s d e G a s te in , oü e lle sc m o n tre d é jà à u n e h a u te u r de
6000' ; le s lieu x le s p lu s é lev é s au c o n tra ir e so n t e n tr e le
F a u llio n i c t le WiUlger.st s u r le r e v e rs s e p te n trio n a l du
S c liw a rz h o n i cn S u i s s e , où, à u n e h a u te u r d e 8600' e lie
f ru c tifie e n c o re : n u lle p a r t n o u s n e l’a v o n s r e n c o n tr é e en
p in s g r a n d e ab o n d an c e e t m ie u x fru c tifié e q u ’au p ied du
F a iilh o rn c u lm , au S t. G o lth a rd c t au S p lù g è n , à u n e h a u te u r
a p p ro x im a tiv e d e 7 0 0 0 '.
L e P o l. se p ten tr io n a le S wartz M u sc . S u c c . IX a q u e lq
u e a n a lo g ie av e c la P . s e x a n g u la r e , c e p e n d a n t il n’e st g u è re
p ro b a b le q u ’il so it id e n tiq u e a v e c lu i, s a c a p su le é ta n t a r r o n die
e t d é p o u rv u e d’u n e a p o p h y s e , e t se s fe u ille s é ta n t d i-
s liiic tem c iit d c n ticu lé e s (v . fig. b ) ; il p o u r ra it p lu tô t ê tre
r é u n i au P . a lp in um d o n t la v a r . /3. lu i re s s em b le a ssez .
L e P .. n o rw e g ic um H e dw . S p e c . musc. T a b . 22 o ffre
b ie n u n e c e rta in e re s sem b la n c e d a n s la fo rm e e t la d ir e c tio n
d e s feu ille s , ma is le m ode d e ram ific atio n e t la c ap su le a llo
n g é e e t a rro n d ie fo n t so u p ç o n n e r u n e d ifféren c e spécifique.
B. FoUa longiora, pla n a , margine ten u i angusto argute serrata.
2 . POLYTRICHÜÖ I FORÖIOSÜÖI pro ce rum; caule exaltato simplici raro dichotomo , basi
aphylla tomentoso; fo liis superioribus e basi lata vaginanle longe lin ea li-la n ceo la lis, a cu tis , argute
s e r ra lis , plañís e t subplanis, lamellis margine paululum in c r a s s a tis ; capsula q u a d r i- el sexangulari,
tenui-memhranacea, pallida, deoperculata h o r iso n ia li; apophysi minus conspicua; operculo co n ico ; calyptrae
iomenlo longe producto.
Polytrichum fórmosum H e d w . , Spec. musc. p . 9 2 , T a b . 1 9 . — S c hw ä g r . Suppl. 1 , P . H, p - 3 1 5 ; e j u s d .
Spec. musc. / , p . 8 . — W e b . e t Bloim B o t. Tasch. p. 2 2 1 . — B r id . B r y o l univ. I l , p. 1 5 1 .
Polylrichum commune ß. attenuatum H o o k , e t T a y l . Muse. B r it. ed. 2 , p. 4 i .
Var. ß. p a l l i d i s e t u m , caule humilio re , fo liis brevioribus: capsulae angustioris pedicello stramineo
breviore.
Polytrichum pallidisetum Funk Moos-Taschcnb. T ab . 55.
H a b . Ili vsylvis m o ntosis li.sqne in regionem su b a lp in am , p e r to tam Eu ro p am e t Americam scp-
te n trio n a lem . Va r. ß. in a lp e strib n s e t sub alp in is ubi rupium fis su ra s e t lo c a a b ru p ta so li ex p o sita
te n e t, in Americ a s e p te n trio n a li fo rma v u lg a ri copiosior.
M a lu r . A e s ta te .
T ab . X I I. Caespites in co h a e re n te s vcl c a e sp itu lo s in ten s e v irid es effonnaiis.
Caules flex u o so -ere cli, so la basi tom en to so -rad icu lo si, triu n c ia le s e t s em ip e d a le s , pro m o re sim p
lic e s, d en se foliosi,
Folia infima m in u ta , m em b ra n a c e a , v ag in a n tia , apiculo c u sp id a to p a te n te (fig. 1, 2 , 6) ; su p e rio ra
e t sum ma e basi v a g in a n te p a tu la e t re eu rv a , s ic c ita te lax e in cumbentia, longissime lin e a li-la n c e o la ta
(7 , 8 ) cu sp id a ta , p l a n a , dorso convexa (7 x, 7 x ' ) , m arg in e ad basin v ag in a n tem u sq u e a r g u te s e r ru
la ta , lamellis m a rg in e paultiliim in c ra s sa tis ( 9 , 10).
Pianta mascula p lerum q u e femín e a ¡.raciliov e t luimilior. P e riao n ù im (4 ) an tlie rid ia e t pa ra -
p b y se s g e n e ris ( 11).
P e ric h a elii foUa (5) e x te rn a caulinis su p e rio rib u s similia, in te rn a e re c ta , lo n g e v ag in a n tia , lineali-
Bi-yotoRla Euroimcn. "
I. *< I
’l ì