
b r e v i , fo U h o b io n g o -la n c eo la lis n c u lis in te g e n ùm is , ca p su la
o d o n g o - c y lin d r ic a , o p e rcu lo c o n v e x o - co n ico c um
p a p illa . IIciRNscH. 1. c.
B e i d ie s e r V a r ie tä t s in d d ie S lo iis e l la n g u n d s e li'an k
u n d a u s dein S c h o p fe sp ro s s e n d . S t e r ile A e sfc h en e rh e b
e n s ic h v om G ru n d e d e s S te n g e ls a u s u n d ü b e rr a g e n
d e n s e lb e n o ft z u r Z e it d e r F n ic liti-e ife ; — S ic kömmt au
S t e ll e n v o r , w o I tr . p o lym o rp h um e in e illin lich c A c iu lo ru n g
d e r F o rm e n e rle id e t u n d u n s r e v a r. 5. g ra c ile b ild e t. —
U e b e rh a n p t i s t e s n u ffa lle n d , d a s s b e id e A rte n , w o s ic an
d e n s e lb e n S ta n d o r te n m ite in a n d e r V o rk om m en , ä h n lich e n
Fo rm e nm o d ilic a tio n e n u n te rw o r fe n s in d . E in d e u tlic h e s
B e is p ie l, w ie au ch liie r ä h n lich e U rs a c h e n ä b n lic lie W irk u n g
e n lie rv o rb i'in g e n u n d w ie s e h r d ie V eg e la lio n sb e d iiig iin -
g e ii a u f d ie F o rm e n e iin v irk c n , u n d d ie s e lb e n o ft b e in ah e
g ä n z lic h um g e s ta ite n k ö n n e n . B r . p o lym o rp h um g e h t, w ie
w i r s p ä te r s e h e n w e r d e n , in s e in e n A b ü n d e n in g e n d u r c h a
u s p a ra lle l m it D r . a c um in a h im . E in g ew is s n ic h t g e r in g
e r B ew e is fü r d ie U n lia ltb a rk e it d e r v i e l e n , a u s d ie s en
b e id e n M o o s e n g e b ild e te n , A r t e n !
P . a r c u a ta ca u le sa epe in n o v a n te , coma im b ric a ta o va ta
d e n s a , fo li is o v a io -c n sp id a tis in te g e r r im is , ca p su la in pe-
d u n c u ti apice a rc u a to n u ta n te oblonge p y r ifo rm i, op e rcu lo
c o n ic o , a cu iiiine d e cu rvo . H ornrch. 1. e.
Vo n d e r S tam n ifo n n d u rcli d e n s ta r k g e b o g e n e n K a p s e ls
f ie l , d e n g ew ö h n lich g c s c lilo s s e n cn S c h o p f, u n d d ie k le in
e r e K a p s e l u n te rs c h ie d e n . S o a u s z e itlin e n d z w a r d ie s e
C h a ia k te r c s c h e in e n , so k ö n n e n s ic docli n ic h t a ls A rtc h a ra k -
te rc g e lte n . D e n n b e i den s c hm a lb lä ttrig e n B ry e n s in d die
S e h o p fb lä tte r b a ld m e h r b a ld w e n ig e r g e ö ffn e t, h ä u fig sich
d a c liz ie g c lig d e ck en d u n d e in e n s o g e n a n n te n g e s ch lo s s en e n
S c h o p f b ild e n d . S o g a r b e i d ie s e r V a r ie tä t kom m en b e id e
E rs c b c in u n g e i i v o r . W a s m in d ie K rüm m u n g d e s K a p s e ls
ti e ls a n b e la n g t, so i.-t d ie s s n ic h ts sp c cifisch Au szc ic li-
n e iid e s , d e n n man fin d e t a u f H o c h g e b irg e n h ä u fig M oose
m it b o g ig em K ap s e ls f ie le , d ie d ie s e n T h e il d e r F r u c lit an
n ie d e r e n S ta n d o r te n v ö llig a u fr e c h t u n d g e r a d e h a b en .
W ir s e h en d ie s s b e i B r . c e r n u um , in c lin a tum u . a . Auch
B r . p o lym o rp h um t r i t t a u f deu H o ch a lp e n al.s v a r . cwrri-
se tUin a u f. E b e n so i s t d ie Z u s p itz u n g d e s D e c k e l s a u s s
e ro rd e n tlic h w a n d e lb a r. W ir w is s e n a u s O rig in a l-E x em p
l a r e n , d a s s d ie S c r r a tu r d e r B lä tte r b e i k e in e r d ie s e r
V a r ie tä te n v o llk om m en f e h l t , .so n d e rn im m e r , w e n ig s te n s
in k le in e n H ö c k e rc h e n , an g ed e iifef isf.
P . te y e ta ca u le s im p lic i b a si in n o v a n te , coma fa s tìy ia la
p a lu la , fo li is la n c eo la lis a c u tis apice s e r r a tis .s lr ic lis , ca p s
u la oioi-nirt n u ta n t e , Operculo c o n v e x o p a p illa lo obtuso.
H ornsch. I. c.
P . p a te n s ca u le s im p lic i ba.si in n o v a n te , coma sub-
(a s tig ia la p u te n te , fo li is o b lo n g o -la n c eo la tis , aciUis apice
s e r r a tis S iiù n n d n la li.s, c a p su la n u ta n te c la v a ta , o p e rculo
c o n ico -m am iU a to obluso. H ornsch. I. c.
D ie H a u p tu n le rs c h ic d e , d ie s e r b e id e n A r te n b e s te h e n
in dem m e h r o d e r w e n ig e r a u s g e b r e i te te n B lä tte rs c h o )ife
u n d in d e r m c lir o d e r w e n ig e r v e rk ü r z te n K a p s e l. D ie
v o n H opi-k , lIoaNscHucH, F u n k u . a. u n te r d ie s e n b e id en
N am e n e rh a itc n c n 3 Io o s e g e h ö rte n th e ils z u . B r . a c um in
a tu m v a r . p o ly s e tum , tlie ils zu B r . p o lym o rp h um u n d B r .
n u ia n s .
lo c a lité . II e s t e n co re à r em a r c |iic r q u e d a n s niicu n c d e ces
fo rm e s n o u s n 'a v o n s r e tic o n fré d e s „ folia in te g e r r im a “.
P . Ien e lla ca u le s im p lic i su b in n o v n n ie , coma fa s lig ia ta
b r e v i, fo li is o b lo n g o -la n c eo la tis a c u tis in te g e r r im is , c a p su la
n u ta n te oblongo - c y lin d r ic a , o p erculo c o u v e x o - co n ico cum
p a p illa . H ürn.sch. I. c.
L e s tig e s d e c e tte v a r ié té s o n t lo n g u e s , g r ê le s e t in n
o v a n t p a r le so'nmict. D e s ram e au x s ’é lè v e n t d e le u r
b a s e e t le s d é p a s s e n t ü l’é p o q u e d e la f ru c tific a tio n . C e tte
v a rié té v ie n t d e s e n d ro its où le B r . p o lym o rp h um s u b it
u n e mo d ification .s em b la b le , en fo rm a n t n o tr e v a r. Ò. g r a c
ile. I l e s t en g é n é r a l d ig n e d e r em a r q u e r q u e le s d eux
e sp è c e s , d a n s le s lieu x où e lle s v ie in ie iit en s em b le , s u b is s e n t
le s mêm es c h a n g em e n s d a n s le u r s fo rm e s ; p r e u v e é v id e n te
q u e ce n e s o n t ic i q u e d e s iiifliiencc s c x té r ir ii r e s s em b la b le s ,
q u i p r o d u is e n t ces f ra iis fu rm a tio n s sem b la b le s e t q u ’il ne
p e u t p a s ê tr e q u e s tio n d ’e sp è c e s so lid e s . N o u s v e rro n s
p lu s ta rd q u e le D r . p o h jin o rp h um tie n t to u t-à -fa it u n e m a rc h e
s em b la b le d a n s se s c iian g em en s à c e lle d u B r . a c um in a tum .
P . a r c u a ta ca u le sa epe in n o v a n te , coma im b r ic a ta o vata
d e n s a , fo li is ova io .c u .ip id a lis in te g e r r im is , ca p su la in pe-
d u n c u li apice a r c u a lo n u ta n t e , oblouge p y r ifo rm i, op e rcu lo
co n ico , a c um in e d e cu rvo . H ornsch.
C e lte v a rié té s e d i.stin g u e d e la f o rm e - ty p e - p a r le
p é d ic e lle fo rtem e n t c o u rb é , p a r le coma im b r iq u é c t o v ifo
rm e e t la c ajisu le p lu s p e tite . Q u e lq u e d is tin g u é s qu e
s em b le n t d ’a ille u rs c e s c a r a c tè r e s , ils n e s a iiru ic u t su ffire
p o u r ré ta b lis s em e n t d ’un e e sp è c e . D a n s le s B r y u m là
fe u ille s é liü if e s il n ’e s t p a s r a r e d e r e n c o n tr e r c e tte fo rm e
d u coma. Q u a n t ù la c o u rb u r e d u p é d ic e lle e lle n e p e u t
n o n p lu s fo rm e r u n c a r a c tè r e s p é c if iq u e , v u q u e c e tte
p a rtie d u f ru i t s u b it c e tte mo d ific atio n d a n s b ie n d ’a u tr e s
m o u s s e s e n c o r e , q u i d a n s l’é ta t n o rm a le o n t le p é d ic e lle
d ro it. L e s m o u s s e s in c lin e n t e n g é n é r a l l e u r s f r u i t s d ’au ta
n t p lu s fré q u em m en t q u ’e lle s s ’é lè v e n t s u r d e s m o n ta g n e s
p lu s h a u te s .
N o u s s a v o n s p a r l’cx am e n d 'é c h a n tillo n s a u th e n tiq u e s
q u e le s feu ille s n e so n t jam a is e n liè r c n ic iit d é p o u rv u e s de
d e n te lu r e s d a n s c e tte v a rié té , les d e n ts e x is te n t an m o in s à
l'é ta t riK lim e iitaire so u s la fo rm e d e p e tite s g ib b o s ité s .
P . v eg e ta ca u le s im p lic i ba.si in n o v u u le , coma fa s i ig
ia la p a lu lu , fo li is la n c eo la lis a c u tis apice s e r r a tis s tr i c ti s ,
ca p su la obovata n u ta n t e , op e rcu lo c o n v e x o p a p illa lo o b luso.
H oknsch. J. c.
P . p u te n s ca u le .simplici basi in n o v a n te , cotna su b fu sli-
g ia la p a te n te , fo li is o b lo n g o -la n c eo la tis a c u tis ap ic e s e r-
rati.s .subundulatis, c a p su la n u la iile c la va ta , op e rcu lo conico-
m am illa to obtuso. H ornsch. 1. c.
L e s pi-iiicijia!es d ifféren c es de ces d eu x v a rié té s r é s i d
e n t d a n s la touffe c o ro n a ie p lu s o u m o in s é ta lé e , c t d a n s
la c a p su le p lu s ou m o in s ra c c o u rc ie . L e s p la n te s q u i n o u s
o n t é té c om m u n iq u é e s sou.s c e s d eu x n oms p a r Hoppu,
H orn.schcch, P unk e. a. ap pui te iio ie n t en jia rtic nu I tr . ucu-
m in a lam v a r . p o ly s e lum , eu p a r tie a u B r . p o lym o rp h um
e t au B r . n u ia n s .
P o u r te rm in e r n o u s f e ro n s r em a rq u e r e n c o r e q u e
HiriiiiKNER, d u n s so n Mu.scologia g c n n u n ic a , a a s s ig n é à
c e s e sp èc es de H oppe c t H ornschl-ch de.s ¡ila ec s q u ’e lle s
n e d e v ra ie n t p a s o c c u p e r , c a r il le s a r a n g é e s , p o u r la
p lu p a r t , so u s le P . p o lym o rp h a j c t q u e c e t a u te u r r é u n it
comme v a r ié té le P . a c um in a ta a u P . e lo n g a ta . C e tte d e r n
iè r e e r r e u r f a it v o ir s u r to u t com b ien H ììb e n e h s ’e s t
fo u rv o y é d a n s l’a p p ré c ia tio n d e s m o u sse s e n q u e s tio n .
W ir b em e rk en n o c ir s c h lie s s lic h , d a s s Hüben-er in
s e in e r Mttscologia g e rm . d ie m e is te n d ie s e r v o n H o rn s c h u c h
a u fg e s te llte n A r t e n am U n re ch ten O rte iiu fe rg c h ra c lit h a t,
n äm lic h u n te r P . p o lym o rp h a , u n d d a s s d ie s e r A u to r P .
ffCKinfnnia a ls V a r ie tä t u n te r P . e lo n ya ta a u ffü h rf . W ie
s e h r d e rs e lb e die h ie r in R e d e s te h e n d e n M o o se m is sk a n n t
h a t , g e h t b e so n d e r s a u s d ie sem l e tz t em I r r tlium c h e rv o r .
b. A ntlieridia in a x illis comae fo lio rum p e r p a ria disposita.
8 . BRYÜM PO LYM O R PH U 3 I B . e t S . monoicum', antheridiis liberis; caule simplici seu innovando
ramoso, p a rc e radiculoso, g r a c i l i ; fo liis inferioribus remotis, o va to -la n c eo la lis, minutis, superioribus
in comam patulam v e l gemmiformem congesiis, oblongo-lanceolatis, apice serrulatis, costa sub
apice e v a n id a ; capsula o b lo n g o -p y r ifo rm i, collo sporangio b re v io r i, operculo mammillari, e basi
convexa a p icu la to , brevius longiusve co n ico ; annulo du p lici, re v o lu b ili; peristomio praecedentis.
Pohlia polymorpha H o p p e e t H o r n s c h . B o t. Z eit. 1 8 1 9 , p . 9 5 . — B r id e l Bryol. univ. I. 6 1 9 .
Var. ß, a ffin e nob.
Pohlia minor B r id . B r y o l. univ. I , p . 6 1 1 ( e x p a r t e ) .
Pohlia affinis H o p p e e t H o r n s c h . B o t. Z eit. 1 8 1 9 , p . 9 7 .
Var. 8. gracile nob.
Pohlia gracilis H. e t H. 1. c . p . 1 0 0 . — B r id . B ryo l. univ. I , 6 1 8 .
Var. s. brachycarpum nob.
Pohlia brachycarpa H. e t H. 1. c. p. 96. B rid. Bryo l. univ. I , 616.
Var. sß. curvisetum nob.
Pohlia curvisela H. e t H. 1. c. p. 98. — B rid . B r y o l. univ. I, 618.
Meesia curvisela. S chwägr. Suppl. I I I , I , T . 234.
H a b it, l n subnJpiiiis a tq u e a lp in is ubi ad te rram in q u e riipium ñ s su ris h o s p ita t, p e r toCam
E u ropam. In alpibus norvvegicis (K drr, H übener) ; in M o r te li ei Suldenthal Germ. aust. ( F leischer) ;
in alp. ty ro l. e t c a rin th . ( F u n k , A l . B raun) ; in Vogeso su p e r. (W . P . S chimper) ; in alp. helvet.
( T h omas, S c h l e ic h e r , W . P . S ch. ) ; in P y re n a e is (M o nta g n e, E ndress) ; in Cebennis (F r . de G irard)
. An in B rita n n ia iec tiim, la te t.
M a tu r . Ve rsus a e s ta tis finera.
Tab . VIII. A d g r e g a tum , c a e sp ito sum , ca espites ra riu s densi. Caulis sim p le x , 3 — 6 '" lon g u s,
in fern e n u d u s vel laxe fo lio su s; innovationes breves e coma, ramulos lon g io res e b asi p ro tru d e n s . Folia
erec to -p a ten tia , in fe rio ra p a rv u la , rem o ta , ovato-lanceolata (fig. 3), su p e rio ra sensim majora , lanceolata
(4 ,5 ) , summa ( 6) co n fe rta , la tio ra , comam patu lam (1, b ) vel subimbricatam (2) formantia , omnia car
in a ta , saepius b i - t r ip l i c a t a , m argine re v o lu ta (5 x), apice s e r ru la ta ; costa solida v e rsu s apicem
p ro d u c ta ; a reolatio e cellulis rh omboideis (7) c o n stitu ta .
Florescentia monoica; a n tlie rid ia in axillis foliorum su p e rio rnm p e r p a ria disposita (8) , lìb era ,
paraphysibus numero p a r i paulo lo n g io rib u s ; a rch eg o n ia in caulis siiromìtate innumerosa , perichac -
tiaiibus paucis inclusa (8), p a rap h y sib u s b r e v io r ib u s , h y a lin ìs , paucis.
F ru c tu s : vaginula o b lo n g a , fu sc a ; p e d ic e llu s e r e c tu s , saepius g em e llu s , uncialis g r a c ilis , b re -
v io r robusti!,?, llexuosus vel su b s tric tu s , in fe rn e dex tro rsum su p e rn e s in is tró rsum siccitate c o n to rtu s ,
ru b e liu s , summitate p a llid io r; capsula h o rizo n ta lìs vel e p e d ic e lli c u rv a tu ra p lu s minus d e c lin a ta , oblongo
vel b re v i-p y rifo rm is , in te rd um s u b c y lin d ric a , collo sporangio b r e v io r i, e b asi b ru n n e o -fu s c a
lae te s tram in eo - fu sc a, in te rd um tota s tram in e a collo a b s c u rio re , o re ru b e llo s ic c ita te p a tu lo ( 10) ;
operculum ( 11) b re v i-c o n ic um , vel convexum p ap illa que vel apiculo in s tr u c tum , peristomio
Bh YOLOOIA E uSOPAEA. 4