
tran s liic e n te ru fe s c e n s , basi ru b e llu in ; annulus (14) c o n g e n e rum ; peristomium m.!gnum; externum
ru f e s c e n s , fe rru g in e u in , dentibus sic c ita te .apice in cu rv is ( 10) ; in ten u iin s tram in e um , proc essus e
membrana basilari capsulae orificio are te adglutinata lìn e a r i- la n c e o Ia tì, baud ra ro d en tib u s longiores,
c a rin a in te g ra ve! p e r tu s a , ligamentis tran sv e rsa lib u s hie illic fren ati. Sporae fe rru g in e a e (15).
V a r. ß. a f f i n e , capsula gra cilio re, operculo loiigiore, caeteris ftrm a e genuinae.
H ab. Locis iisdem cum p lan ta genuina.
V a r. y. s l r i c t u m , caule elongato, stricto, e basi fo liis subimbricatis conferiis in s tru c to ; fo liis superioribus
majoribus; capsula horizo n ta li, oblongo-pyriformi (fig. y 1 , y 1 b).
Hab. In a lp ib u s c a r iiith ia c is a tq u e ty ro le n s ib u s . ( F l e ìs c h e r ; M üller).
V a r. Ô. g r a c i l e , caule elongato, gracili, inferne nudo v e l radiculoso; coma p a tu la v e l im b r ic a ta ;
ramulis basilaribus nume ro sis, elongatis, capsula brev iori (fig. ô 1).
Hab. In a lp in is, ubi ru p ium fissura s locosque aliis muscis obsessos ten e t.
Va r. e. b r a c h y c a r p u m , capsula crassiore p a llid e v ir id i-s fram in e a , operculo fe r ru g in eo , e c c ita te
sub ore magis c o n slric la , pedicello e re cto , curvato v e l arcualo (fig. e , 1 , 2 , 3).
e ß c u r v i s e t u m , humile, pedicello plurime a rcu a to , capsula m h io re , coma imbricata (fig. e ß).
H a b it In summis alpibns N o rw e g ia e , G e rm a n ia e , H e lv e tia e , u b i in te rr a nuda siccìora ten e t.
E gallia m e ridionali a cl. E n d r e s s a tque el. P r o s t lectnin habemus.
V a rie ta s capsula e fo rm a , pedic elli c u r v a tu r a , foliorum lo n g itu d in e e t numero valde p o lym o rp h a ;
capsula n u n c obovato-pyrifonnis , pedicello c u r v a to , flexuoso (s 1) , vel e re c to apice solummodo c u rv
ato (s 2) su ffu lta , n u n c b r e v io r , su b ro tu n d a vel ovalis collo b re v issim o , jiedicello c r a s s io r e , rìg id o
(e 3). F o rm a s ß saepissime in v ar. e tra n s it u t e t linee h an d ra ro habituiii tutum formae genuin
a e in d u it.
A n m e r k . D ie s e s B r y u m v e rd ie n t m it v o llem R e ch te
d e n N am en p o lym o rp h um , d en n bciinilie k e in e P flan ze
g le ic h t d e r ä n d e rn . J e d e r S ta n d o r t h.it s e in e e ig e n e n F o r m
e n , u n d d ie s e F o rm e n s e lb s t z e r fa lle n w ie d e r u n te r sich
in e in e M e n g e u n te rg e o r d n e te r F o rm e n , d a s s , w o llte m an
e r s t e r e a ls A r t e n , w ie e s zum T h e il g e s c h e h e n , u n d
l e tz t e r e a ls s e lb s ts tä n d ig e S p i e la r te n a u f f ü lir e n , b e in ah e
j e d e s I n d iv id u um e in e r b e so n d e rn B e s c h re ib u n g u n d A b b
ild u n g b e d ü rf te . W ir h a b e n v ie le H u n d e r te v o n E x em p
la re n v c rg lic lie n , um w e n ig s te n s s c h a r f b e g rä n z tc V a rie tä
te n a u f z u s te lle n , a lle in a u c h d ie s e s g e la n g u n s n ic h t
v o llk om m en . Au ch w i r d m a n a u s d e n u n te n a n g e fü h rte n ,
v o n H oppe u n d H ornschuch a u fg e s te llte n A rtc lia r a k te r e n
e r s e h e n , w ie w e n ig iin ig rä n z e n d d ie s e lb e n sin d . A u f u n s
e r e r T a fe l V II I w ird man le ich t d ie v e rs c liie d e n e n U e b e r g
ä n g e in d e n v ie le n K ap s e lfo rm en v e rfo lg e n k ö n n e n .
E s w u rd e s ch o n b e i B r . a c um in a tum b em e r k t, d a s s
b e id e M o o s e u n te r gle iclio n V e g e la tio n sb e d in g u n g c n g le ich e
F o rm e n - M o d ific a tio n en h e rv o r b r in g e n . D ie V e rg le ic h u n g
i s t um so le ic h t e r , d a b e id e P fla n z e n m e is te n s in G e s e lls
c h a f t Vorkommen.
P o h lia a ffin is ca u le s im p li c i, coma im b r ic a la la e ci,
fo li is la n c eo la lis in te g e r r im is , c a p su la h o r ia o n la li oblongo-
c y lin d r ic a , o p e rcu lo co n ico cum ro s le llo . H . H . 1. c.
e n ts p r ic h t d e r v a r. ß b e i B r . a c um in a tum . — D ie
B l ä tt e r s in d n ic h t in f e g e r r im a , so n d e rn an ih r e r S p itz e
im m er g e z ä lin c it. D a s D e c k e lc h e n i s t o ft sein- k u rz ge-
s e h n ä b e lt, b e in a h e s tu m p f - k e g e lig , o d e r a u s g ew ö lb te r
B a s i s m it e in em stum p fe n S p itz c h e n v e rs e h e n , w ie w ir
R em . Ce B r y u m p o r te ä ju s t e t i t r e le nom de poly-
m o rp k um , en effet a u cu n é ch a n tillo n p r e s q u e n ’en r e s s em b le
à l’a u tre . C h a q u e lo c a lité p r e sq u e pré.sente s e s fo rm e s
p a rtic u liè r e s e t ces fo rm e s e lle s -m êm e s o ffren t u n frè.s
g r a n d n om b re d e fo rm e s s e c o n d a ir e s ; s i , comme on l’a
f a it e n p a r ti e , o n v o u la it c o n s id é r e r ces fo rm e s comme
d e s e sp è c e s d is tin c te s e t q u ’o n v o u lû t a dm e ttre le s fo rm e s
se c o n d a ire s comme a u ta n t d e v a r ié té s , i l fa u d r a i t p o u r c e s
p la n te s p r e s q u ’a u ta n t d e d e .scrip fio n s e t d e f ig u r e s , q u 'il
en e x is te d ’in d iv id u s . N o u s a v o n s c om p a ié p lu s ie u r s c en ta
in e s d’é ch a n lillû ii.s , p o u r é ta b li r an m o in s d e s v a rié té s
b ie n lim ité e s , m a is ce,tte o p é ra tio n même n e n o u s a p a s
e n tiè r em e n t réu.ssi. L e s c arac tù rc.s in d iq u é e s p u r H oppb
e t H ohnschüch, e t q u e n o u s fra n .s c riv o n s p lu s b a s . se
p r é s e n te ro n t comme f o r t peu c o rin iiis . Il s e r a fa c ile d u
r e s t e de r e c o n n a ît r e s u r n o tr e p la n ch e V III le s n om b reu x
p a s s a g e s q u i s e tr o u v e n t e n tre le s p r in c ip a le s fo rm e s de
la c a p su le . N o u s a v o n s d é jà , à p ro p o s d u B r . a cumin a -
l u m , fu it r em a r q u e r , q u e c e s d e u x m o u s so .s , d a n s d e s
e x p o s itio n s id e n tiq u e s , s u b is s e n t d e s mod ific atio n s d e forme
e n tiè r em e n t s em b la b le s . C e tte c om p a ra iso n e s t d ’a u ta n t
p lu s fac ile s u r le s lie u x , q u e le s d eu x m o u s s e s v ie n n e n t
so u v e n t d a n s le s mêmes loc alités .
L e P o h lia nffin i.t c iiu lc s im p li c i, coma im b r íc a la la e v i,
fo li is la n c e o la lit in te y e r r im is , ca p su la h o rH o n ta li oblonyo-
c y lin d r ic a , op e rcu lo conico c um ro s le llo . H . c l I I. 1. c.
c o rre sp o n d à la v a rié té ß du B r . a c nm in a lum . L e s
f e u il le s n ’en so n t p a s „ in le y e r r im a “ ma is foujour.s d e n tieu -
Iccs au somm et. L ’o p e rcu ic e s t so u v e n t fo rt b rièv em e n t
r o s t r e , p r e sq u e o b tu s - c o n iq u e , o u m u n i d ’u n e p o in te o b tu
s e p a r ta n t d ’un e b a s e c onvexe , c a ra c tè re s q u ’on r e tr o u v e
d a n s la fo rm e-ty p e. D a n s r e lle - c i la touffe c o ro n a le e s t
s o u v e n t a u s s i im b riq u é e (v . fig. 2).
L e P . g ra c ilis , ca u le d ich o tomo p ro life ro ( ? ) , coma e lo n g
a ta , fo li is la n c eo la tis apice s e r r a lis e r e c tis , ca psula oblongo-
c y lin d ra c e a e .v ig u a , o p e rcu lo conico a cu lo . H . e t H. 1. c.
n e d iffère de la v a r. /3 q u e p a r la tig e a lo n g é e , c t
p a r le s r am e a u x n om b reu x q u i s ’é lè v e n t d e la b a s e de
c e lte tig e . E lle se r e n c o n t r e , f ré q u em m en t e n tre n ie lé e à
d ’a u tre s m o u s s e s , d a n s le s f e n te s d e s r o c h e r s : c’e.sf c e tte
lo c a lité q u i d é te rm in e l’a lo n g em e n t d e la tig e e t s a ram i-
fica tio n p lu s co n s id é ra b le .
P . b ra ch yca rp a ca u le s im p lic i su b in n o v a n te , coma fa s i i g
ia la d e n sa , fo li is oblongo-lanceolatis d e n tic u la lis , ca p su la
n u ta n te ova la b a si a n g u s ta ta , op e rcu lo conico m am m illa to .
H . e t H . I. c.
C’e s t la p lu s d is tin g u é e p a rm i le s d iffé ren te s v a rié té s
de c e tte e sp è c e , c a r e lle se fa it r em a rq u e r d e p rim e a b o rd
à la c ap su le ra c c o u r c ie , p ro p o rtio n e llcm e u t g r a n d e , ja u n e
d e p a ille à o p e rc u le c t col f e r ru g in e u x c la ir . P a r la d e s sic
c a tio n il s ’y o p è re u n e c o n s tr ic tio n p lu s fo rte au d e sso
u s de l ’o rific e , ce q u i n o u s sem b le d e v o ir ê tre a ttr ib u é
à la c o n s is ta n c e p lu s te n d r e d e la m em b ran e c a p su la ir e ,
c o n s is ta n c e q u i de so n côte p a r a ît d é te rm in é e p a r la localité
p lu s h um id e où v ie n t la p la n te . C’e.st à l ’in flu e n c e de
c e tte même c irc o n s ta n c e q u ’il f a u t a tt r ib u e r p ro b ab lem e n t
le d é v e lo p p em en t p lu s c o n s id é ra b le d e la c a p su le . I l n ’e s t
d’a ille u r s n u llem e n t r a r e d e r e n c o n tr e r d e s p a s s a g e s ii la
fo rm e - ty p e , e t d e la v o ir se tr a n s fo rm e r de l'a u tr e côté
en la v a r . f /3 q u i fo rm e le
P . c u r v is e la ca u le s im p li c i, cotna su b im b r ic a ta , fo liis
ovalo-oblongis a c u tis a p ic em v e r s u s d e n tic u lu iis , p ed ú n cu lo
a r c u a to , c a p su la p y r ifo rm i c um p ed ú n cu lo b re v i de cu rv a ,
o p e rcu lo c o n v e xo b re v is s im e a p ic u la to . H . e t H . 1. c.
C e tte fo rm e e s t , comme n o u s v e n o n s d e le d ire ,
u n e fo rm e r a b o u g r ie d e la v a rié té s c t c o rr e sp o n d à la
v a r . £ d u B r . a c um in a tum . L a c a p su le s ’in c lin e so u v
e n t ju s q u ’a u p rè s d e la touffe c o ro n a le , le p é d ic e lle e s t
p lu s f o r t e t se to rd p a r la d e s s ic c a tio n . 11 n ’e s t c ep en d
a n t p a s r a r e de v o ir le iié d ic c lle d r o i t , c n so r te q u e le
f r u i t r e s s em b le ex ac tem en t à c elu i des p e tits in d iv id u s de
la v a r . e.
11 fa u t r a p p o r te r é g a lem e n t à c e tte fo rm e le M e e s ia
c u r v is e ta d e S chwagr. D e s diffo rn iilcs d e p é ris tom e , sem b
la b le s à c e lle q u i s e tr o u v e r e p r é s e n té e p a r c e t a u t e u r ,
s e r e n c o n tr e n t so u v e n t q u a n d , le f ru i t ne p a rv ie n t p a s
à s a p a rf a ite in a fu r ilé .
d ie s s b e i d e r G ru n d fo rm a n fre ffc n . Au ch b e i d ie s e r Lst
d e r B lä tte r s c b o p f o ft g e sch lo s sen (s . F ig . 2).
P . g r a c ilis ca u le d ich o tomo p ro life ro ( ? ) , coma e lo n g
a ta , fo liis la n c eo la lis apice s e r r a tis e r e c lis , c a p su la oblongo
c y lin d ra c e a e x ig u a , op e rcu lo co n ico a cu lo . H . e t H . i. c.
N u r d u r c h den v e r lä n g e r te n S t e n g e l u n d d ie h äu fig e n
v o n dem G ru n d e die.ses a u fs tc ig c n d e n A e s tc h c n v o n v a r .
ß u n te rs c h ie d e n . Kömmt an f e u c h te n S te lle n h ä u fig zw is
c h en ä n d e rn M o o sen in F e ls r itz e n v o r , w o d u rc h d ie
V e r lä n g e r u n g d e r S te n g e l u n d die s tä r k e r e V e r ä s te lu n g
b e d in g t w e rd e n .
P . brach yca rp a ca ule s im p lic i su b in n o v a n le , coma fa-
S tiy ia ta d e n s a , fo li is o b lo n g o -la n c eo la lis d e n tic u la tis , caps
u la n u ta n te o va ta basi a n g u s ta ta , o p e rcu lo co n ico m am -
m illa to . H . e t H. 1. c.
D ie a u sg e z e ic h n e ts te v o n d e n v e r s c h ie d e n e n A b a r te n ,
d e n n s ie e rk e n n t s ic h b eim e r s t e n A n b lic k a n d e r v c rliä lt-
n is s in ü s s ig g r o s s e n u n d d ic k e n , s tro h g e lb e n K a p s e l m it
ro s trö tlilic h o iu D eck el : auch fin d e t b eim A u s tro c k n e n e in e
s tä r k e r e Z u s am m e n s c h n ü ru n g u n te r dem K ap se lm iin d e S t a t t ,
w a s ü b r ig e n s b lo s d e r z a r te r e n K o n s is te n z d e r K a p s e l zu z
u s c h r e ib e n s e y n m a g , d ie . ih r e r s e its w ie d e r d u rch d e n
f c u c lite rn S ta n d o r t b e d in g t zu s e y n .scheint. Au ch g e la n g t
w o lil d ie K a p s e l d iircIi eb en d ie s e s L o k a litä ts -V c rh ä itn i s s
z u e in e r g r ö s s e r e n A u sb ild u n g . U e b e rg ä n g e zu d e r S tam m fo
rm -sind ü b r ig e n s n ic h t s e l t e n , u n d a u f den r a u h e n , lu f tig
e n Hö llen d e r A lp e n v e rw a n d e l t .sich d ie se A b a r t un-
n ie rk licli in d ie F o rm £ /3 , H . u n d H ’s
P . c u n -is e la ca u le s im p li c i, coma su b im b rica ta fo liis
ovato-oblongis a c u tis a p ic em v e r s u s d e n tic u la tis , p e d ú n cu lo
a r c u a lo , c a p su la p y r i fo n n i c um p ed ú n cu lo b re v i d e citrva , -
op e rcu lo c o n v e xo b r e v is s im e a p ic u la to . H . c t H . 1. c.
1 s t, w ie g e s a g t , e in e v e rk rü p p e l te F o rm v o n v a r . £
u n d e n ts p r ic h t d e r v a r. £ v o n B r . a c um in a tum . D ie K ap se l
n e ig t s ic h h ä u fig b is in d e n B lä tte r s c h o p f a b w ä r t s , d e r
K u p s c ls tie l is t d ic k e r u n d d r e h t sic li b e im A u s tro c k n e u . —
E s g e s c liieh t in d e s s n ic h t s e l t e n , d a s s d e r K a p s e ls lie l g e r
a d e i s t , so d a s s d ie F r u c lit v ö llig d e r d e r k le in e r n I n d iv
id u e n v o n v a r . £ g le iclik ö n im t.
W a s S chwagrichen a ls M ee sia c u r v is e la n b g e b ild c t
h a t , g e h ö rt au ch zu d ie s e r F o rm . M is s g c s ta ltu n g e n des
P e r i s to m s , w ie s ie so lc lie am a n g c fü lir te n O rte d a rg c s te llt,
s in d n ic h t s e lte n bei d ie sem M o o se , w o d ie F r u c h t inaiicli-
m a l n ich t z u r v o llk o in iiicn eu R e if e g e la n g t.
9 . B RYÜM CUCULLATUM S c hw g r . monoicum; antheridiis axillaribus, caule erecto v e l basi declinato,
radiculoso, ramuloso, in fem e nudo v e l remote fo lio so , fo liis inferioribus orato - lanceolatis, superioribus
longioribus, lanceolatis, apice serratis, rameis ovali-lanceolatis, omnibus costa sub apice evanida
in s tru c tis ; capsula p en d u la , obovota v e l o lo n g o -p y r ifo rm is , crassiuscula, operculo e basi convexa
papillalo v e l apiculato.
B r y um cucullatum Sc hw a g r . Suppl. I , P . 2 , p. 73. — B r id . B ryo l. univ. I , p . 649.
Pohlia cuculiala Br u ch . Mst. — B r id . I, c. 840. — S c hw Âg r . iii L in n . Spec. p l. e d . 4 , Tom. Y,
P . 2 , p. 73.
■ 3 \