
p an 'uÜ s in Centro siti», innumecosis, pàc.'iphÿsibns b re v îo rîb n s ( l 3 , 1 4 ) . Jn dioicis flores masculi (15)
gemmas c ra ssio re s s is tu n t, qnae in p lan tis p r o p r iis , femirieis similib u s, summitatem te iic n t; foli;«
perigoiimlia ex te rn a (16) e basi la ta lan c eo lata, in te rn a (1 7 , 1 8 ) brevior.a, latinscula, apice lanceolato
d e n tic u la ta , costa b re v io re ; gemma feminea ( 10) c a e te ris g r a c ilio r , foliisqiie iin gnstioribus efibrmata,
jierich a etialib u s in te rn is ( 11) lan c eo la tis ; arcliegoniis p a rap h y sib u s bre v ib u s stip a tis ( 12).
Fructus so lita riu s ra riu s geme llus; pedic ellus e vaginula oblonga e r e c tu s , pins minus llexiiosns,
su p e rn e colli cygnei modo curvatiis, sic c ita te in te rd um le v ite r s in istro rsum co n to rtu s , ru b e llo -ru fe sc en s;
capsula su b erecta , ce riiua, h o rizo n ta lis , sub pendola, ovali-vel eIongato-|)yriformis, quoad niagnitudinem
valde v a r ia b ilis , operculo hemisphae rico vel mamillari lu te sc e n te c la u sa , collo dimidiain suae partem
vel u ltra m etten te in s tr u c ta , sicca vacua v ersus orificium a n g u s ta ta , ru fo -fu sc a ; a n n u h is rev o lu b ilis ;
peristom ium p ro capsulae m ag n itu d in e p a r v um , omnino p allidum, d en te s sicci e re c ti ajtiee incurvi,
p ro c essu s h au d r a ro to ta longitudine b ifid i, ir r e g u la r ite r c u r v a ti, s ic c ita te d en tib u s d ep re s s i vel
e r e c ti, ciliis duobus vel trib u s in te rje c tis , n o d u lo s is , membrana b as ila ri angusta. Sporae fe rru g in ea e.
Var. 3. m i n u s dioicum; caule g ra c ilio r e , breviore; fo liis m in o rib u s; capsula angustiore, suhcy-
lindracea, nutante.
longicollum S w a r t z ?
Hab. In alpibus norwegieis.
A fo rma g en u in a h ab itu g ra cilio re, flore scentia semper dioica d istin c tum , B r. elongato persìmile.
R e ìn . C e tte e sp è c e e s t s u r to u t trc.s ré p a n d u e d a n s
le s c o n tré e s a lp in e s , o ù c lic n e v a r ie q u e p a r r a p p o r t
à ta g r a n d e u r . D a n s s c s p e t ite s fo rm e s on la v o it p re n d re
le h a b itu s d u Dr . e lo n g a tum , d o n t e lle s c d is t in g u e cep
e n d a n t c o n s ta in in en t |>ar s e s f e u i l le s p lu s la r g e s c t p lu s
b r illa n te s c t p a r le col rac co u i'ci d e la c ap su le . C c lle -c i
offre o r d in a i r em e n t u n e fo rm e i r r é g u l i è r e , en ce (¡ne ia
p a r tie q u i fo rm e le d o s e s t p lu s b om b é e q u e la p a riie
in f é r ie u r e . P a r s u ite d ’u n e flex io n a n om ale d u p éd ice lle ,
q u i s e fa it im m éd ia tem en t au d e s so u s do col c a p su la ire
e t au d e s s u s d e la flex io n h a b i tu e l le , il a r r iv e t r è s sou-
A n m e r k . E in e b e s o n d e r s in A lp e n g e g e n d e n a llg
em e in v e r b r e i te te A r t , d ie a u s s e r d e n G rö s s e v e rb ä ltn i s s c n
w e n ig A b ä n d e ru n g e n u n te rw o r f e n i s t u n d in ih r e n k le in
e rn F o rm e n d e n g r ö s s e r n P f la n z e n v o n B r . e lo n g a lum
a u ffa llen d ä b n lich w i r d , d och a n d e n b r e i t em n och g lä n z
e n d em S t c n g e lb lä t te rn u n d d e r k u r z b a ls ig e n K a p s e l Icicbt
e rk e n n b a r b le ib t. D ie K a p s e l i s t g ew ö h n lic h a n ih r e r nach
üben g e r ic h te te n S e ite s tä r k e r g ew ö lb t a ls nach u n te n ,
w o d u rc h s ie u n sym m e tr is c h w ir d . D u rc h e i n e , im e n tg
e g e n g e s e tz te n S in n e g e s c h e h e n d e B i e g u n g d e s F r u c h ts
t i e l s , w e lc h e u nm itfe lb u r u n te r dem K a p s e ib a ls e u n d
ü b e r d e r N o rm a l-B i e g u n g S t a tt f in d e t, g e s c h ie h t c s s e lir
h ä u fig , d a s s d e r g ew ö lb te R ü c k en d e r K a p s e l na ch u n te n
zu lie g e n k öm m t, w o d u rc h d a n n d ie K a p s e l b a u c h ig e r s
c h e in t. D ie s e A n om a lie h a b e n %vir b e s o n d e r s b e i d e r
g r ö s s e r e n A lp e n fo rm b em e rk t.
A u d i b e i d ie s e r A r t g e s c h ie h t e s h ä u f ig , b e so n d e r s
an so n n ig e n S t e l l e n , d a s s d ie n a ch o b en g e k e h r te S e ite
d e r K a p s e l d u n k le r g e f ä rb t i s t a ls d ie d e r E r d e z u g ew e n d e te .
A u ffa ilen d i s t . d a s s a u f e in em u n d d em s e lb e n S t a n d o
r te d ie P fla n z e n e n tw e d e r b lo s h e rm a p h ro d itis c li o d e r blos
zw e ih ä u s ig sin d .
v e n t q u e le d o s v o iité d e la c a p su le e s t to u r n é v e r s le
b a s , c e q u i d o n n e e n s u ite u n a i r v e n tru à la c ap su le .
C’e s t n u e a n om a lie q u e n o u s avon.s s u r to u t o b s e rv é e au x
g r a n d e s fo rm e s d e s v a llé e s a lp in e s .
D a n s le s e n d ro it s e x p o sé s au s o l e i l , le d o s d e la
c ap su le e s t s o u v e n t p lu s fo n cé , q u e la p a rtie in f é r ie u re .
11 e s t r em a rq u a b le q u e d a n s la même lo c a lité le s
p la n te s o ffren t to u jo u r s le môme mode de fle u ra iso n , e lle s y
s o n t ou sim p lem e n t h c im a p l iro d ite s ou s im p lem e n t d io ïq u e s .
b) Flores dioici.
Capsula annulata.
1 6 . BRYÜM LÜDWTGII S p r e n g , dioicum; caule fr u c tífe r o decumbente, innovationibus ascendeniibus;
fo liis inferioribus laie ovalibus, mediis late o v a to -la n c eo la tis apice se r ru la tis , summis tanccotalis
apice se r ru la tis , omnibus concavis, p lic a tis , margine r e f i e x is , cosla sub apice evanida in s tru c tis ;
pedicello e b a si geniculata ascendente, tenuissimo, capsulae obtongo-pyriformis operculo marnillari v e l
convexo-conico.
Bryum Tjudicigii S p r e n g e l în S c i îw â g r . Suppl. I , P . II, p. 95, T . 68 . — S c h w Ag b . Spec. musc. (¡6 .
— B r i d . B r y o l. univ. l , p . 6 4 7 .
Var. (3. g r a c i l e .
B r y um g ra cile S c h l c h r . ms.
Ha b it, ln iilpinis e t su b alp in is ad te rram humidain iiivosam, socüs B r . cuculiato, PolytricUo
herc ynico, Dicrano S ta rkU e. c. In S u d e tis loco Schneegraben e t um Weisswasser a L u dw ig io de-
te c tum , se riu s in alpinis iio rw e g ic is , rlia e tic is , helve tic is a tq u e in Vogeso su p e rio re a multìs bryo-
p b ilis co|)iose collec tum; ex H e rc y n ia a cla r. H a m p e niissum habemus.
Ma t. Au g u sto , S ep te iab ri.
Tab . X-IV. Caulis f r u tt i f e r d ep ressu s ex apice in n o v a n s , iniiovatio a s c e n d e n s , 1 11" , to ta
longitudine fe re radiculosus, in fe rn e te rr a sepultus, ru fo -n ig re s c e n s , su p e rn e ru b e liu s . FoHa Ìn fern a
(3) plus ininns p a tu la , lato ovaiia, obtusiuscula, in te g r a ; su p e rio ra (4) longiora, la te ovato-lanceolata,
ijicegra vel apiee s e rr,-la ta ; conialia e x te rn a (5) la te lanc eolata, in te rn a ilneali-iauceolata, apice s e r ra -
la ta vel in teg ra , e r e c ta ; omnia plus minus lo n g itu d in a lite r plicata, m argine reflexa (5 x), vix n ite n tia ,
intense vii-idia. Ramuli s te rile s n um ero si, te re te s , foliis latiusculis erecto-pateiitibus vel imbricatis.
Florescentia dio ica: flore s masculi in plantìs femineis similibus terminale s (F g . 2 , 2 b ) , gemraifo
rm e s , foliis perigoni.alibus d u o d e c ìm , ex te rn is (8) e basi d ila ta ta lan c eo la tis , obsolete denticula tis
in te rio rib u s bre v io rib u s, d ila ta tis , acumina tis, in teg ris , co sta u ltra medium ev a n id a ; intimis minoribus
e c o s ta tis ; a n tb e rid ia ( 10) cum p arap h y s ib u s in perigonìa lium intimoruin axillis p e r p a rìa a u t tria
disposita , jja rv u la ; flos femineus gemmiformis, g ra c ilis , illi congenerum similis.
Fructus s o lita riu s ; vaginula ovato-oblonga (1 1), fu sc a ; pedicellus basi gen icu la tu s, uncialis, e re c tu s ,
v arie flexuo.itis, secus c.apsulae collum in c u rv iis , valde g ra c ilis , e ru fo lu te u s ; cap su la in clin ata,
su b p p rd u la , yblongo-pyrifornus vel c ra s s io r, paultim incurva, collo sp o ra n g iilo n g itu d in em fe re ac q u an te
in s tru c ta , brumiea , sic c ita te sub o re deo p e reu la to le n ite r c o n s tric ta (1 7 ) ; peristomium externum lutea-
c e n s , in te rn um te n e rum , p a llid um , proc essus in ca rin a p ertu so s ciliaque in aeq u alia bi-vel te rn a ta
exiiibeiis (18). Sporae fe rru g in e a e .
Var. ß. g r a c i l e , ten u e , fo liis magis adp ressis, angustioribus, coma clausa ■ i
su h ju ìa c e i; capsula brev io re ; bulbiliìs numerosis.
numerosiores.
A i i n i c r k . E in e a u s g e z e ic h n e te A r t , die sich le ich t
au. ih r e n u n g em e iii d ü in ie ii K a |iS c ls tio le n u n d d e n k le in
e n K a p s e ln v o n d em ä h n e ln d e n B r . c iicu lh ttum u u te r-
Bcheideu lä s s t.
A u f tro ck e u c ii S t e l l e n w e r d e n die P flä n z c h en sc h la n k e r ,
d ie B lä tte r le g e n s ic h f e s t e r a n d e n S te n g e l a u , d ie s te r
ile n Ae.ste m it i h r e n , in d e n E la ttw in k e lii s itz e n d e n
B u lb illc n i ß . 9 , ß . 10) e rs c h e in e n h ä u fig e r ; d e r B lä ttc r -
s c h o p f, w e lc h e r d ie B lü tlic n iiin sch lio s s t { ß 3 ), b ild e t e in e
z icin lieh fe s te K n o s p e , d e re n B lä tt e r s ic h m ir au ih r e r
S])itzc; na ch a u s s e n b ie g e n . W ir h a tte n G e l e g e n h e it, die
U eb e i'g ä n g e zu d e r S iainm fo rn i an Exeni|>lai c n a u s den
üb e re il V o g e s e n , w o d ie s e s Mo o s iiiclit s e lte n i.it, vieifucli
zu bo o b a eliien .
D ie f ru c litb a r e ii S te n g e l s in d , w ä lirc n d s ie a ls In n o -
vii'tiiiiieii v o rh a n d e n s i n d , n ic h t n ie d c r iio g e iid . s o n d e rn
aiilVecht. D ie L a s t d e s , w iilire n d d e s W in te r s u n d e in e n
g ro s s e n T lie ii d e s So in iiie rs d a r a u f liegciKleii S c h n e e s , d e r
b e im .Schmelzen imm er sich la n g s am a b w ä r t s b ew e g t,
d ru ck t s ie n a ch e in e r R ic h tu n g n ie d e r. D a s srliö tie D u n k
e lg rü n . uiil wclelic in die P fla n z e n in a iisg e d e liiite n K äse n
im S p ä tso in u ie r |ir a n g c ii, w ir d iu e in , sc lin u itz ig e s S c hw a rz
um g ew u n d e lt.
D ie lie b s te n S ta n d o r te d ie se s z ie rlic h e n M o o se s s in d
Rem . C’e s t u n e e sp èc e b ie n d i s t in c t e , q u i se re c o n n
a ît f a c ilem e n t à s e s péd ice lle s e x trêm em e n t d é liés e t à
la fo rm e de s a c a jis u le , q u i e s t o rd in a irem e n t tr è s p e tite .
D a n s le s lie u x se cs le s p la n te s d e v ie n n e n t p lu s
g r ê l e s , le s f e u il le s s ’a p p liq u e n t d a v a n ta g e c o n tre la tig e ,
le s ram e au x s té r ile s p o r te n t in i p lu s g r a n d n om b re «le
b u lb ii le s t/3, 9 , ¡3. 10) , la touffe c o ro n a le e n fin , q u i r e n fe
rm e la fleu r, fo rm e u n b o u rg e o n p lu s com p ac te, d o n t.Je s
f e u ille s n e sc (c o u rb e n t en d e h o rs qu e v e r s le somm et.
N o u s a v o n s eu o c ca sio n d ’o b s e rv e r d e s p a s s a g e s à la
fo rm e - ty p e , d a n s le s e sc a rp em e iis d e s lia u tc s V o s g e s , où
le îte m o u s se se tro u v e e n a b o n d an c e .
L e s t ig e s f e r ti le s , ta n t q u 'e lle s ne so n t e iu o r e qu e
d e s in n o v a tio n s , so n t d r e s s é e s , e t le u r f eu illag e e s t d ’un
b e au v c i t fo n c é , ce n ’e s t q u e p a r riiifliieu c o d e s m a s s e s
de n e ig e s , q u i p è s e n t s u r ces plante.s p e n d a n t l ’h iv e r e t
u n e g r a n d e p a rtie do l'é té e t p a r le u r uioiu cmenC c o n tin u e l
v e rs le ba.«, q u e to u te s le s tig e s s o n t d é iir im é c i e t d ir i-
géc.s d a u s le même s e n s , à rc|>o q u e de la fru c tific a tio n ,
où le s ie u ille s sc tr o u v e n t n o ir c ie s p a r le s e au x d e la
n e ig e fo n d an te .
L e s lo c a lité s de p r é d ile c tio n d e c e tte m o u s se so n t les
a le n to u r s d e s r u is s e a u x f ro id s d e s h.autc.s m o n ta g n e s , ou.
s u r le g r a n it é ou le m ic a s c liis te d é com p o sé , e lle occupe les