Me die us mo
ralis quis.
Cap.iô♦
Epilepßa
compar atur
fitperbi«*
ln Eccle-
MORALU AB HVMAN1S
iEgritudinibus petita.
K g g a s sa a V M res naturales,St non naturales pauculis verbis complexiiirauSi h
nunc res praeter naturam ita à Medicis appellatas paucis etiamex-
Hi ponemus,quatenusfcilicetmoribushominuaccòmmodari poffunr.
Namq;ficuti pulfus à Medicis diligenterexaminantur, v t cordis af-
Ig ^ s — feitiones percipi poffint .-ita Medici morales, nimirum Princeps,vei
D y nafta aliquando pulfus fubditorum ita d iligenter perpédere debent, vt cordium
difpofitiones eognofcant,& maleoperantes à tramiteobliquo retrahant. Vel no-
men moralis Mediciconfellarioaflignetunqui pulfus confitentium magna induftris
obferuare debet, vt intimas tordis diipofitiones intelligere poffir. lfaq;in praffen-
tia precipui affeitus corpus humanum profligantes examinandi funt,fcilicet quate-
nus morali dottrina: famulantur. Inchoantesigitur à morbis capitis , alopeciapri-
roòcontemplabimur, qu* generatur ,quaodo humores aefes capillorum radices j
erodunt. Caputeli Prlnceps, & capilli funt homines poteftati fubiedtl: ideo quando
prauis humoribus, nempe prauis Principum exemplis capilli, ideft fubditi infi-
ciuntur, tune ftatim in luxum difluunt, & foluuntur. Caluities quoq, cafu capillo-
rum producitur , & priuationem virtutum violentia peccati produüam defignare
poteft, Immòveluti iuuenis caluiticmincurrens denuòcrines acquircre poteft;,
cum fenex, aut difficulter, aut nunquam caluitie liberétur. Affimiliter iuuenis ob;
amiflas virtutes caluus, rurfum, vi patnitentiae, his virtutü capillis exornatur, quod
fenex difticulter affequiruricum vitia fenum incorrigibilia effe videantur.Habemus
enim in Prouerbijs hanc fententiam. Adolefcem iuxtaviam fuam, etiam cumftnw.
rie, non recedei eh ee.
Succedit Epilepfia confideranda, morbus capitis prateipuus, ita’à Grecis nunciit !
patus, quia p3rtes fuperiores comprehendantur, alioquin inter varia nomina, qui- »
bus infignitur, morbus facer cognominatur. . Oritur hic affeftus, quando humoribus
ventriculoscerebri occupantibus, rranfitusfpirituum. animalìum incereipitur;
tuncq; patiens conuulfus cadit ,&cumfpumacircaos , ftridoredentium, & torturi
faeiei, tota corpore contremifeere videtur. Hateaffeilio proculdubio egritudini
fuperbiz aflìmilanda e ft, que re vera facer morbus nuncup3ti poteft , cum de viru'
fandìis, & perfeflis rriumpbum eger.it. Item Epilepßa voeatur quafi noxa partium
fupèriorum,‘nec p reter rationeln, cum fupernos Angélos proftrauerit;legiturenm
jrt facris paginis. Sedei ducum fttfcrherum deiiraxit Domtnui. Generatur ergobii
affeitos fuperbie, quando prauihumores inanis glor iole ad ventriculos me ni is ih
runtur; nimsrum quando homo nobilitatemgeneris, robur corpori», & copiati) db
Uitiarum contemplatur, vel quando nomine mediocris cuiufdam litterationis fibt jj
tnirificè ablanditur; tuncenim omnis mat us reite operationis imped ¡tur, &anuM
deftatu gratte prarceps caditjficq;tremordefperationis,ftridor irei& perturba»*
nis, fpuma maledi&ionis, & tortura vultu s, nempe turpitudo m ale confuetudinis
jntroducirur. .
Paralyfis etiam eli affedlus, quiinter morbos capitis recenfetur', & tunc affltgtr,
quando oeruii capite defecndentesfenfu, atq; rootupriuantur. Caufa huius atgri-
tudinis ab humoribus obftruentibus, vel àcalpreabfumente, vel à frigore confo-
pante, v e là vulnere continuumfoluentedimanarepoteft. Per Paralyfim,intellt-
gendum eft peccatum, quod proculdubio fenfum difetetjonis,& motum refle opt'
rationis aufert; hocq^ab humoribus voluptuofedeleébationis mentemobftruétibus,
vel à calore auaritie, & ambitionis, vel à frigore timoris, & defperationis, vel deniqi
à vulnere ip uidie,& iracundie oriri poteft. %J* fl i i* Phrcphrenefis
eft rtorbus ad caput fp e â an s , cü patiens hocoppreffus aliehationcm
m e n t i s incurrat. .Quarediligens Medicushnicpreftòeft abradane capdlorum
fedione vene, detnde patièntem fig ari, & in cubiculoébbfcuro decumbere preci-
pit. Phreneticus Peccanti ccmparatur,quiarationeaJienarus ranquambrutum v/r „»
tia omnis generis aropleaitur. Tunc igitur Medicus fpirituafis illicò capiUos.ideft i
crifninum occalìònem àufer re debet, & fanguinem peccati cófelfione m/nuere, nec-
non criminoium in loco obfcuro, fcilicet in lol/tud.nc collocare,nimirum anegotijs ra>* ' f “ ~
publicis, atq; fpeaaculis eum retnouerc, & tandem vincuiis diuinorüpreceptorum
coercere, vtquampriirum amiffam mentis vaietudinem adipdcatur. Huicmorbo
oppofìtus eft lethargus : iìquidem Phrcnéfis à caufa calida.&dethargus à caufafri-
gida producitur : quare quis hoc correptus in profundum fomnum labitur. Eft Æ .
tur communis Medicorum fentcntia,lethàle lignum effe, dum Phrenefis inlethar- V
gum dégénérât, & vicilEm non effe defperandum . quando oppoffeum contingit.
Lethargici H yp o c r jr is ,& Proditoribusaffimilantun^quiextr.ihfecèhominesfirn- ,
plices, & vcluti dormientes videntur; cum intrinfecè peflimis vitifs red u t ìik a t. A t . ^
Phrenetici publicis Peccantibus comparantur, quorum vitia omnibus manffefta v " ,
I funt. Quamobremiiaccidat, v t Phreneticus fiat le th argicus ,ide ft vt Peccans pu-
I blicus fìat o ccultus, id peflimum effe exiftimandumeft rquandoquidem vitia hypo-
I critarum velata magisobfunr, cum ab omnibus v iau te s effe crcdanrur. S e d li op-
■ pofitum con tin g a t, v t quis de lethargo ad Phrenefim prop eret, nempe v tab d i-
j ta Peccantis criminâ manifeftentur.îd magnam fpem falutis p ollic e tur, cumvi-
I tia manifefta nonfolumminus noceanr, fed etiam facifius emendari poffint.
■ Tandem fternutatio eft vioiéta c e re b r iconcufsio à natura excitata ad fuperfluas T, - „
■ | humiditates trudendas. Mie autem motus cerebrum exonerar.rotum corpus cócu- r" * '
■ tir, circa nares ftrepitumproducK,& demum magnam fpem futurat falutis affertihcc
■ a»e^jo comparatur ad contricionem, qu« difciìfs one cerebrum mentis mouet/
V confefsione ftrepicum generar, mentem fattsfa z io n e à fuperfluitace vitiorum ex o -
■ nerar,ficq;certam falutis fp emanimæpo llice tur/
■ Oculi liumanivarijsalfcétionibus vexantur.Primitus patiunturfolutionem con-
■ M inflammationem excitatam à puluere-, à v ento, fum o , fplendore corporis lu-
■ cidi,aniniio v in ip o tu , â venerea voluptate, & d e n iq ià c ib is a cn b u s . Peroculum
j explicanda eft anima, quæ cu n â a in tu e tu r , Sc intelligit; vel per duos oculos Intel C>”
I 1 & voluntatem repræfen’ are poffumus ; etemm hi co rd» oculi varias vino ^‘n 4 , “ r a " t
■^rumatgritudinesincurrunt-.liquideminuidia vulnerantur, puluereauaritiæ perfur- mt'
■ bantur, fumo fuperhi*, & vento cænodoxiæ vexantur, aliquando à nìmia darirate
■ otteduntur; dum fc ilic e t oculi mentis diuinamyfteria nimis curiose perferutantur •
■ uxta illud Hai*. Attenuett funtoculimei fnfp,dente, ìnexcelCum. Immoocuiimen- C e p .ì8,
■ tis temulentia prauæ doélrinæ infeftantur,venerea voluptateinquinantur, & tan -
■ l 1Z i T clbornm ,racundiat petuntur. Scribeb at enim Pfalmographus. Tur .
■ C i « ì Quid fi oculus incurrat cæciratem? nam homo lumi-
■ °™ us temper manu, vel baculó prattentans fenfim p raditur, aut puero du-
■ «W 7 7 debet‘ P eccans cæcig cnæ aflimilatur, q u ia r? s aliénas inueftigare ni-
■ A,ir•’ r e 00n Cft ful ,uris ’ cum D ia b o l° >& Mundo c r ed en s , iliis obfequarur
T conni1 , 1“ 10 luu.entute fi fuerit genita, incurabilis red d itu r . Pariter (urdiras
I hìcmIa qU3ndo lu“ enlbus cornigeri!,& fuerit antiqua,proculdubio non admi-
■ niculo natura?, neq; medica ope, fed miraculoindiget.
I btione * torePotl®,num^caferefoler, qui ex mulns caufis,nimirum, v elexcorru- Oe cui affi-
I tridis hifJd*'!!ìru!P’ cx vlçeribus palati, ex partibns thoracis male affé ¿ fis, ex pu- mitelur.
I eft locutin X ’r ’ ' i ? de.niqi 1toto cor poro incerdum dimanat. Os morale
■ refolet S j s ! ° - 'S. ° b^c* ? ls verbisrepræfentatur, qui ex varijs cauiìs pende-
I nis rern'A i ° a.S lngluls mentis hærefi corruptis;deinde ex vlceribus malediàio-
■ Machi . i PlmbuS tboracls muidia vexatis, quartò à putrihumore voluptuofi Ho-
I i a t À h „ „ nij ’ a ,oto corPore> quandohomo eft famofus, & famamalienam vio- I in hoenfr-A.*. S uttur v e " lendumcft ,q u Qd an g in a fæp è iab o rat. Verùm quando
■ fperandum C° aPParet> Medici fpem falutis concipiunt, finfecus, de-
■ m ffealleucrant. Gutturpeccantis hoc morbofspcoccupatur, &tunc Gutiur fee- '
^ 3 -r§ri~ eatie quale.
¡fife