LIU TABULAE PHYSIOGNOMICAE BXPLICATAE. LIV
M TABDLAK PHYSIOGNOMICAE EXPLICATAE.
L H
opportuna óblala occasione pliira clisserere de naturali
Larum plantarum historia iioluerim detrectare. Prius
•vero agam de pseudoparasilis. Hi sub coelo frigidiore
maxime iuvenimilur tamquam membra eorum ordinum,
ijui humiliore utuutur structura, Licheuum, Muscorum,
Muscorum hepaticoram, Filicuni; intra tropas vero atque
praesertim in Brasilia, terra vegetationis ubertate eximia,
etiam inter alliores referendi siuit ordines, quornm
nomino Araceas, Bromeliaceas, Orclùdeas e Monocotyledonibus!
complnres Artocarpeas, uti Dorsteiiiam
et Fieos caudice scandente donatas, Nopaleas,
aliquot Begonias et genus Yohiriam ex ordine Gentianarum
inter Dicotyledoneas. Hae plantae ubi iuveniuntur
pseudoparasiti in aliis, radicantur aut in ipso corfice,
aut in humo, quae lúe illic in arboribus insidet,
aut in ligno corticc jam orbato ac putrescente.
Aliud pseudoparasitorum genus sunt illae plantae
volubiles, quae ab initio quidera in terra cresount,
sed in caudicibus ascendentes casque pcrrepentes
radicibus succcdentibus affiguntnr atque, ubi satis
inveniunt humi, pariter ibi insistunt atque in ipso solo,
et ita qnidejn, ut iuterduni primitivae radices emoriantur.
Hue referenda putaverim compluria genera Gesneracearum
(ISemuhmtMm, Alluplecium, Besleriam,
Hyfucyrtam rei.), nec improbabile videtur aliquot Bignouiaceas,
PassiOoreas, Auipelideas, Apocyneas et
Asclepiadeas simili modo posse radicari. Quas plantas
ubi sine radice in solo firmata arboribus adJiaereutes
videris, aut per bestiolas, vel vento, vel alio casu
semina illarum apportata esse statuendum erit, aut primigenias
radices paullatim esse emortuas. In univervereum
cognoscimus, has plantas omnes radicibus primitivis
esse cxtructas pro ratione satis imbecillibus,
contra plus minusve frequcutes effingere secundarias;
quae radices pleraeque nec longitudine nec crassitate
eminent nec mullam efformant partem ligneam; id quod
e contrario in noluiullis accidit Araceis, ubi longitudinem
triginta quin immo quadraginta pedum nanciscuutur atque
satis denso ntnntnr ligni fundamento, uti illae, quae ibidem
audinnt Sipo de Imbé. Quarum fibrae immergunt in extremum
corticis cui accrevernnt stratum, et, quamquam non
succos vividos, lamen insugunt aquam, ibi non organicis
quidem viribus, quia baec pars corticis jam occidit, sed
physica quadam attractione retentara. Ex quo appare!
hos pseudoparasitos ad unum omnes in vegetabilil)
us lignescentibus diversissimae indolis scse valere
collocare, earnmdemque maximam specierum varietatem
in eodem fundamento posse inveniri; quum veri parasiti
, qui praeparato quodam et peculiari indigeant
alimento, semper singulari utantur cum certis piantarum
speciebus conditione, ita quidem, ut in certo vegetabili
saepe multi singuli, exclusis tamen aliis speciebus,
eerescant.
Pseudoparasitorum, qui in aliquo existunt caudice,
nmnerus pendet primum de conditione naturaque ejus
corticis; tum quo tendunt et ipse caudex et ejus rami;
denique ex numero atque indole specierum pseudoparasitorum
in vicinitate habitantium deque aliis conditionibus,
quibus ut semina per illniu caudieem dispergereutur
effici potuit. Quod ad primum illud attinet,
equidem semper animadverti, arbores fungosa densa
rimosaque cortice praeditas plura in se geslasse epipliyta,
quam quarum cortex glabrior duraque esset ac tenuis.
Quo est cortex fungosior quoque ampliorem offerì planitiem,
eo est humidior coque largius praebet radicum
fibrillulis epipbytonun afimentum ac fundameutum.
Quod vero boc corticis stratinn, uti jam diximus, vere
jam tempestate est contritum nec nisi excretum quasi
arboris putandum, idem illud patefacit, qui accidat, ut
hi pseudoparasiti non in cortice solum, verum etiam
pari modo in ligno putrido aegrotantium mortuorumve
caudicmn, quin etiam in trabibus, sudibus lignisque so-
Icant locum habere, quae humana vicinitate jam sunt
affecta. Licet in lusce mortuis liguis parum saepe eos
conspicias cum propterca, quod omniiio ilia hominum
manibus commutata ligua rara modo iu medUs sii™
longissimis feriaut oculos, lum quod ingenti vi tropici
caloris atque humoris prius abeunt in putredinem, qiiam
pseudoparasiti cam nanciseantur magnitudiuem , qua
oculo lustranti possint facile offerri. Namque est certum
observatumque, id quod in nostris quoque hortis
botanicis facile tibi persuadebis, has plantas, uti inprinds
Araceas et Bromeliaceas, hand celeri uti incremento
easdemque satis longa vitae diuturnitate. Sacpius vidi
magnos caespites BromeUae Pinguin, B. Karutae
vel Aiitlmrii cujusdam, quos hominis aevo superiores
esse affirmabant coloni, nude baud raro accidebat, ut
ipsi in densis coriaceisque foliis rursus non solum multis
Muscis et Juugcrmamiiis, sed etiam Filicibus depressis
atque longe lateque repeutibus, uti Polypodia
vaccinifolio, sepulto, Viltariae graminifoliae, Pleopellidi
angnstue, Triclumani inciso et radicanti, .aliisque
mmoribus Bromeliaceis, uti Tillandsiae recurvae,
vairiisque Orchideis praebereut domicilia.
Deinde in parasitormn ac pseudoparasitorum habitatioue
augmentoque id potissimum spectandum est,
quo versa arbor petat horizontem. OrcMdeae desiderant
praecipue fundameutum horizontale aut quod non
nimis arduum esurgat; cujus rei causa posita videtur in
gravitate pro ratione voluminis eximia, ut frequentibus
quidem nec tamen adniodum validis radicibus suffultae
densa folia et florum racemos saepe graviores nequeant
portare, si recto augulo de arbore dependent. Maxime
igitur distenduntur in borizontalibus aut minus esurgentibus
truncis et ramis, quod idem obtinet in mag.iis
et gravioribus Bromeliacearum speciebus. Ubi eas conspexi
instar maguorum caespitum arboribus verticalibus
adhaerentes, fere semper sedebant in bifurcationc. Teñeras
hujus plantarum familiae formas, uti Tillandsiam
usneoiden, recurvam, notum est lubentissime appeudere
ramis, quos vel etiam omnem arborem, tanquam
denso velo amiciunt. Pitcairniae-, Billbergiae, Aechmeae,
Tillandsiae, Hohenbergiae aliaeqne inprimis
inveniuntur iu cavis locis truncorum ramorumque, qui
in directum aut obliquum ascendunt. Alia est ratio
plerarumque Aracearum, quas notum est ad haud
exiguam se extollere altitudiuein, ubi non solum primitivis
radicibus affigere sese atque insugere soient, veruni
etiam radiculis aëreis se firmare atque insistere.
Quo plnres ac vividiores aliqua bonim epiphytoruin
species effingit radices secundarias, eo minus respicinnt
fundameiiti, cui innascuntnr, directionem, pariter
scilicet et verticales et horizontales crcscentes.
Filices caudice radicante praeditas inixtini modo line
modo illuc tendentes coiispicis aut in zenith conversas
aut in liorizonlem. Fici species tenues ac lentae, quae
uti Hederá Helix nostras in scandendo parvis haustoriis
se alligunt, in trunco verticali lubenter crescere
videntur, ubi l'olia sua distieha serie expaudunt atque
illius superficiei plana appriinunt. Omnino eac plantae
scandentes, quae non solum amjìlexibus teueiit sua fundamenta,
sed etiam parvis capreolis et haustoriis se
adstringunt, in vertieein ascendere admodum amant
atque saepius cernuntur in verticalibus caudicibus,
• quam in obiiquis, nec nisi raro in horizontem vergunt,
Hac singulari natura praeter illas, de quibus
jam dixi, Iñci species praecipue allegaudas puto
Araceas, quae in Brasilia communi nomine Sipa de
Imbé comprehenduntur, ex quibus una species magiiis
foliis sagittatis extrncta saepe miram longitudinem
30 — 40 pedum nanciseitur. Uuic quum multis annis
opus sit ad tale iiicrementum, comparat sibi unum phirave
loca, in quibus in subjeclo caudice nitatur, partem
niuiirnm sui caulis in ilio piane expandens, ac denique
instar tori densi coroiiaeque similis circuincirca
puUidans; qua incrementi indole sane mira fit, ut fulcientis
trunci corticc plns minus desimela, in ipso
denique ejus corpore ligneo videalur incubare, ubi fortasse
alimenta sibi accoinmodata recipit coque cvadit
verus parasitus.
Postremo vero pseudoparasitorum in caudice aliquo
insidentium iiunieriis neqnit dubilari, quin CO quoque
pendeat, an ejusdein speciei aliae plantae sint in
vicinia, qua re facillime possit evenire, ut semina aut
vento suoque pondere et pluvia, aut per animalia congerantur.
Has plantas plerumque in humidis calidisquc
silvae primitivae reeessibus in\ eniebam frequentissimas,
nude eas quasi ex loco stativo inagis magisque adaugeri
mihi patefactum est ; iieque erat ejusmodi locis
diificile observatu, aves et mammalia in borizontalibus
caudicibus ac ramis per teinpus insidentia ipsis bis potissimum
locis illarum semina dispergere. Quicunque
vitae securitatem in mirificis illis et horridis silvis
aliquantum contemplalus fnerit, illuni non fugiet, uti
hominem ita etiam bestiarnin greges in certis quibusdam
viis praecipue migrare, certa certis noctis ac dici
temporibus animalia in certis locis silvarum tenere cursum,
ea in aliis quiescere ac pascere, in aliis praedari;
quibus rebus non dubium est, quin apprime modus
ac ratio constituatnr, qua pianta aliqua et inseritur
et disseminatur ; quocirca disserendi de hac re occasioneni
nolni praetermittere.
E x iis quae adliuc sunt expósita, posse videtur
atFirmari, pseudoparasitos, de qidbus hie potissimum
Tab. physiogn.
agitur, i. e. vasculares (vasis et corpore ligneo extructos)
promiscue in saiiis atque aegris plantis considere.
Itaque sine discrimine accrescunt, quo aliqua causa
adlata sunt eorum semina ;• corpus vero snbjectum aut
morbo afficere ant mortem illius accelerare tum polerunt,
quum tam frcquentes et densi inscderunt, ut arborem privent
parte lucis necessariac, quum eani in effingendis
novis oculis et ramis impedinnt, quum pondere suo cam
aut compriniunt aut depriniunt et quum niniium Immoreni
in eam deducunt et ingerunt. Quapropler fieri pot
e s t , ut pseudojiarasiti aeque fere atque veri parasitì
bascos suae évadant pestis et pernicies, quos posteriore.s
non ignoramus vegetabili, cui insident, infcrre exitiuni,
ubi iiìinis frequentes illius suecos sibi arrogant idque
cum detracto nutrimento tum suo pondere prohibent,
quo minus suam vitain qucat justo modo sustentare.
Ejnsmodi epiphyta si quis conspicit in Brasilia aut
in ulla alia troparum terra, larga vegetatione insigni,
illi tota istarum plantarum indoles ac natura mirifica
videalur esse necesse est, in primis vero honiini Buropaeo,
quippe qui in patria nibii adspiciat, quod aut
simile sit, aut forma, coloribus, magnitudine tam ùisigni
modo distinctum. Ac prefecto qui advena videbit
seriein Aracearum foliis pergrandibus ac radicibus per
aerein funium instar miro modo convolntis, qui Bromeliacearum
et Oi'chidearnin caespites magnitudine varietatcque
florum pracstantiuni, Nopaleasve carnosas, quae
in una copulatae arbore integrum offerre videantur liortuni
botanicum, ille non minore stupore aiïlcietur, quam
qui couspexerit palmas altissimas et ingentes Chorisiae
vel hecythidas caudices, amplissime extensos et densissimae
frondis corona ornatos.
Jam vero postquam quae de pseudoparasilis in
Bi-asilia dicenda erant primaria cxposui et quae videbantur
necessaria ad accuratiorem liujus tabulae descriptionein,
panca quoque atijiciam de propriis illius
terrae parasitis. Hac quoque plantae uli in aliis plagis
Iropicis, ita in Brasilia multo et frequentiores
inveniuntur et forinosiorcs, quam in iis quae sunt extra
tropas sitae ; quae, etiamsi ad plantarum pliysiognomiam
niinoris sint momenti, quam isti pseudoparasiti, iis tamen,
qui plantarum naturam scrutantur, i. e. ])hysiologis
plnra offerunt, quae maxime videantur esse repntanda.
Oinnes parasiti, quos ego quidem per Brasiliam oculis
potni conspicere, mea opinione iu quinqué majores
partes dividnntur:
g. 1. Mycetes veV fungi quidam.
§. 2. Pbaiierogamae aphyllae nec virides, radicibus
aliarnm plantarum insistentes.
8. 3. Pbaiierogamae aphyllae, in caulibus radicantes.
S. 4. Phaneroganiae virides foliisque pi-aeditae, quae
priniariis modo radiéis partibus in basi insistunt.
§. .'). Phaneroganiae virides foliisque praeditae, quae
secundariis modo partibus in basi sese insugiiut.
§. 1. Quod adtinet ad fungos, has plantas probabile
est non esse pauciores in Brasilia, quam in aliis terris,
sed cum reliquarum formarum altitudine ac singularitate,
tum molestiis et periculis, quae obeunda sunt: ei, qui illas