xxvn TABULAE I'lJYSIOGNOMICAE EXPLICATAE. X X Vi l i
.laiii quo J aiUiiiet ad Ugni quantiíalem, quod illesi
in liac arljore gisaiilea, ¡lia liun deiiiuiu accnrate
Ijolei-it fionslilui, nlii et caiidlcis et raiiioi-um ranmloniniqiie
explórala fuerit longitiulo et crassilas, id quod
iiiilii pioiiter rerum condilioneni noii erat iicituin. At si
pro universo adspectn poniuius, arboris cyliudrnin ad priiiunii
usque raiiniui i'uisse 70 pedes lougiuii et in media liac
oxteusione IC — 1 7 pedes crassmii, possit coliigl, caudicem
solum 15,000 contiunisse pedum cubicornm ligni,
neque a vero videtur abhorrere, omnes ratuos raiiuiliisi[
ue una cum caudice 25,000 pedum cubicorum ligui
eirecisse. Poiidus specifieum duorum ligui bene exsiccali
geiieruui ex online Leguminosarum, cui liane arboreiu
adtribueiulam esse suspicor, ex iis, quae sunt
explórala, fuit = 1,044 et 1,260; sin vero lignum yirido
erat ac succis large impletum, compositura cum
aiiis et densis ligui generibus uti ligno Rubiniae Psetiilnacaiiae
quod vel aridum =: 0,904 liabet pondus
siiecifieura, certo ponderis specifici r;; 1,35 est ducendiiui;
uude seqiiitur, 25,000 pedum cubicorum liujus
ligui ^ Vi 00 gravius esse quaui aquam — 2,400,000 libras.
J a m si ex iis, quae SCUOEDLKHUS et PETRRSENUS aperneruut
de cliemicis lignorum variorum substantiis, jiiediiiiii
statuiiuus teriiiinuju inter umximum et minijinim,
scilicet constare lignum
e 50 partibus principU carbonacei,
6 „ „ liydrogenii,
44 „ ,, oxygeuu,
in hoc uno corpore vegetabili
1,200,000 librae priiicipii carbonacei,
144,000 „ „ bydrogenii,
1,056,000 „ „ oxygeini
continerentur. Quod si combureretur vel potius, quod
coiitinet principium carbonaceum et liydrogenium, re-
((iiirerentiir, ut boc posset fieri, omnino 4,294,467 librae
priiicipii oxygeuii, 1,056,000 ex arbore petitae
et 3,238,467 Cvel 1,132,331,000 modii) ex aere, quarum
3,140,000 cum principio carbonaceo, 1,154,467
cum bydrogeiiio coirent. Ex hoc incendio provenirent
4,340,000 librae sive 1,100,000,000 litres Cmodii) gas
acidi carbonici et 1,298,467 librae aquae. Ueuique si
conteiidinms liujus ligui ardorera, i. e. facuitatem caloris
elTundendi eandem esse, atque ligui fagiiiei vel fraxinei,
cujus constat unam libram posse 33 libras aquae
ab primo gradu usque ad centesiinum calefacere, bac
una arbore 79,200,000 librae aquae possent converti in
vaporem. Incendio igitur aliquot tantum horaruni ingentes
hae acidi carbonici et aquae edereutur quaiititates,
quiiiu arbor ipsa, ut illas copias in sese reciper
e t , plurima egebat milium aiinoruiii. Quidquid continet
principii carbonacei bydrogeniique, non poterat nisi forma
acidi carbonici et aquae penetrare per aditus organismi
fierique assimile. In arbore autem non inest tantum
priucipii oxygeuii, quantum desideratur, ut cum hydrogeuii
parte, qaam eadem comprebendit, sibi associata
deinde mutetur in aquam. Quo igitur abiit principium
oxygenium? Oxygenium, quod iiierat in acido carbonico
inducto, volumine omnino par est voluniini, quod
implet acidum carbonicum incendio efFeclum; ideo circa
1,000,000,000 modii ab bac arbore sunt perspiralione
editi atque, aere salubri materia impleto, uiultis aniniantibus
prope arborem spirantibus praebebaut pabulum vitae.
Sic ilia arbor per infinitos anuos, tum suum i]isiu»
corpus Stabiiiret firmaretque, etiara aliorum auxit vitaiii
atque adjuvit.
Quis est, qui haecce secum couteinplatus nou maxima
)iercutiatur admiratione! Nam, si ejiismodi coiispicinuis
ingentis raolis corpora, id debenius praecipue cogitare,
omnes has materias, quae jam iiguura efficiaut sui generis
et propriae qualitatis, ab initio elementari forma semini
germinanti inditas et, quae iude orta est, arbori oblatas
ab hac demum mutatas, consociatas et forma vegetabili
esse expressas. Haec igitur admirabilis materiae
quantitas per unius vitae balitum eumqne piantae miitae,
coecae, obtusae trausiit ili orgauisniura atque imperio
aniinae vegetabilis ia occulto agitantis induit certam
iudolem atque vividam. Ule auteni auimus Vitalis, qui
iu tenui arboris atque exiguo iuclusus est semine, per
iot sa'ecula semper eodem modo viguit atque ordine: ille
protulit novas cellulas et vasa, nova folia, receutes flores,
fructus per omues anuos continuos, nec impeditus iu
agendo uec retardatus quacuuque vi externa, quae per
spatiuni amiorum 2000 et plurium illuni adtigerit. Quum
innumerae piantae prope illam perireiit, quum anuiis
cursu varie commutato novas formarci Insulas et priores
auferret ripas, quum omUes vitae humanae vicisusitudiiies,
partus, mortes, lacrymae, voluptates, copia, fames,
mixtim circa gigaiitem repeterentur, ipse semper
idem mansit atque incolumis. Totae Americauorum gentes
inmianes illae ac lucifugae, dum vivebat illa arbor,
et prodieruut et non relieto vestigio extinctae sunt.
Quin immo —• qua cogitatione vebementissime sum comniotus
— haec arbor jam validissima solitum singuloruni
vitae niodum superaverat atque virili ilorebat robore,
quum Christus est natus, et, quae deinde hi religionibus
bominum aut labefactata sunt aut mutala quaequo
istinc secuta, martyrum dolores, Christianorura calamitates,
furores perversi, novae rerum privatarura publicaruraque
conditiones, populorum pugnae ac bella, uov
a eruditionis huuianae incrementa, haecce omnia sunt
facta, quin arbor isla in domicilio secreto esset uüo
modo alfeeta: sic igitur etiani in parvo nostro orbi,"
uti in coelo varia sidera sua quodque natura iiiipulsum,
diversa meant cursitantque corpora et animi, ncque unum
ab altero tardatur aut impeditur. Sed haec hactenus.
Mullos eniiii, qui baec legerunt, cujus generis, cujus
plantarum speciei haec ingens sit arbor et ejus sorores,
putaverim jam me interrogare? Sed tamquam ingens
haec naturae filia etiam hominis illudere velit imbecillitatem
atque pusillitatem, non possum ire iuficias, me cerium
ejus fugere iioraeii iieqiie aliud quidquam posse de illa
a me alferri, quam quod ex Indianis sum experlus. Hi vero
appellabant illam Jalui et Julai, ut sim dubius, niuii
Uymanaea Courhuril an Oulea nujanensis Aubl. debeat
intelligi. Folla aulem de iiigentis altitudinis arbore
telo dejicere non potui ncque iiiveni iu solo
X X I X TABULAE Pin'SIOGNOMlCAE EXPLICATAiO. X X X
jaceutia, uti non niagis flores fruetusve et, quum caudex
muri instar assurgerei atque omnibus vacuus esset fniiibus,
prorsus fieri nequivit, ut in co ascendereuius. Indiani
eniin, ubi in caudice quodam crassissimo debent
ascendere, hoc funium ope, qui illi adhaerent, saepius
soient perficere. Sed in hac arbore prorsus non conspiciebatur
funis; in vicina modo ajiparebat funis vel
potius arbor funium, quae in iinmensam altitudiuem caudicis
lateribus adstricta magnis brachiis illam couiplectebatur,
uti fere capreoli piantae herbaceae circuiiidant
leiiuem scipionem. Veruni hoc quoque sariiieutura,
arbor viri corpus superans crassitate, jara emortuum dependebat
de caudice vetusto, foliis orbatum ac seiniputriduiH.
Quod quum accuratius inspiceremus, cura
magna nostra admipatione non unum esse vegetabile
intellexiinus, sed duo, fuiieni, cujus ipsius bracbia eingebaut
arborem, et parasitum in fune insidentem, Clusiam
albamj cujus arboris notum est esse shigularem proprietatem,
ut caudicis superficies ita sese insinuet aliis arkoribus
et per illas sese disteiidat, uti Boletus destructor
per trabes putrescentes. Haec vero Clusia per oranera
funis superliciera circiuncirca paulatim elfusa iiigeutem
effecerat fistulam atque ilio quasi jugulato se
.ipsa fundamento abrepto sensini intereuiit.
Quod antera praeter emortuuni hunc funem et parvas
aliquot Fieos, quae foliorum elegantium dimorpbia
sunt insigues, prorsus nullos iu bis vetustissimis arboribus
iuvenire potuiiiius parasites et hae quasi omni
illuvie ceruebantur vacuae, ita videtur esse declarandum.
Qui funes alias iu silvis prhnitivis ex arboribus
dependent easque variis flexibus obtegunt, admoduiu
r a r o a solo sursum crescunt, sed tantum non omues
deorsum tendunl, quuni aves aliaeque bestiae eorum
semina iu raiiiis superioribus cura stercore emiserint,
unde solum versus se explicaverunt. Jara quum harum
arboruiu corona et altissima sit et densissima, bestiae
extrema modo tauguut, ubi, si semen exciderit, rarissime
tantum constantera ligni partera, plerumque folia occupai;
quae quum brevi post décidant, simul recens
périt piantae germen, quod fortasse e semine exierit.
Haec videtur esse causa praecipua, quod non ii funes et
Lianae hicce apparebaut, qui alibi de allo soient desceiidere.
Illi vero, qui a humo adcrescunt, ideo hie non poterant
succedere, quia comarum velamen nimis spissum
est atque omiiiiio quodque gemís ligni hiferioris in aeterna
hac lucorum nocte parum potest vigere. Unde
perpaueas couspiciet lector ligni inferioris piaulas in
liac regione, nisi quod sepes Marantae arumìmaceae
cernitùr hi parte sinistra et aliquot Aroiâeae in húmida
quadaiu soli caverna. Eugeniam muricatam, quae juxia
celsissimam arborem assurgit, probabile est per animai
aliquod iactariuin, fortasse simiara, ibi esse consitam.
Est illa circa diicentos annos uata et alibi magua viderelur
arbor, c^uuui liic propG gigaiitein milium annorum
frutici sit similior. Hoc quoque discrimen inter
majores natu plantas ac minores, quod Iiic depreliendijiius,
nobis singulare edit praeceptum, in hac nostra
rerum natura etiam, quod maguum est, pro majore par-
Yum videri et, quod vetusLiuii, pro veiusüore liaberi re(;eii.s
natuiii, atque in natura rerum omnia onuiiiio ita esse
comparata, ut quae de iis praedicenms non sint nisi in
relatione, ideoque corpus quocunque sit nihil et inane
ducendum. Itaque est utique animu.s, qui onniia regit,
cui omnia sunt obnoxia, qui quamvis tenui velatu.s
atque infirmo corpore, omnium rerum mutua conditione
superior cuncta, quae in spatio appai-ent, vincit juutatque
et in suum commodum transfert.
Quotquoi terra alit nutritque animajia, imllam est,
quod illi antiquitatis giganti vim possit inferro, nisi
h o m o ; liic vel validìssinium et antiquissimum caudicem
ferro potest prosternere, bic valet omnia, quibus circumdatur,
ijinnutare; verissime enim simul et gravissime
SOPHOCLES (^Antigon. v. 332):
IloWâ TÈ buvà Kovblv dv'^pijùTtov òuvórepov TtéXti.
At ubi, quamvis illustris onniium rerum victoi', de
se ipso cogitai inque se inquirit, quis sit et quid iste
Prometheus, nihil ei relictum est, nisi, de qua jam
diximus, admiratio atque, si quidem cojitigerit, de hac
sui admiratione ad illud procedet, ut se Beoram esse
progenieni sibi persuadeat.
X. SILVA AKSTU APHYLLA, QUAM DICüNT CAA-TINGA,
IN PUOVINCIAE DAHIRNSIS DESICUTO AUSTHALi.
Haud immerito quidem magnani co eli tropici earn
contendunt esse praestantiam, quod quae sub ilio iloret
vegetatio ea nunquam liiberno isto sonino consopiatur
atque hebescat, uti fere per maximam Kuropae partem
solet fieri, sed quod ibi nulla mora aut intercapedine
succos promoveat perennes, unde non terra solum grato
obtecta sit coque continuo frondium viridium tegumento,
verum etiam et flores et fructus perpetuo sibi succédant,
quin uno eodemque tempore soleant provenire.
Quod etsi onniino intra fines tropicos in pUiribus fere
locis potest depreliendi, tamen non nisi istic conspicitui-,
ubi frequens est pluvia atque haec lege quadam per vices
miscetur cum aëris siccitate, aut ubi magna pruinae copia
decidit, aut ubi terra frequenti lacuum ÌIuviorunu(ue
ubertate irrigata non nimis sicco aere circumdatur. Vere
enim jam THKOPHBASTUS hist, plant. Vili.: Hpôç avEt)-
<3iv ¿è tiaï rpocpijv fxéyiGra /uìv rov dépo^ npÙGiç GvfxßaXXtrai
nai ôAcof i; rov erov^ Kardara^iç' ¿vnaipbyv
yàp vòdrcùv nai evòmv nal yivo/uévbìv, ÜTtavta
naï TeoXvKapixa, ndv év dXfj.bìb£6i naì Acjrroye/
oi)' Unde aquam, de qua dixit jam PJ^DARus:
dpiGrov ju'^v vòcùp, necesse est censeamus auctorem,
qui maxime adjuvet foveatque plantarum incrementum.
Etenim aquam, quae uti calor mirum in se comprehendit
vitae incitamentum, constat esse pariter atque
acidum carbonicum et ammoniacum in iis rebus, quae
praecipue alunt plantas earumque prosperitatem adaugent.
In plerisque Brasiliae tropicae regionibus larga
f e r e adest aquae copia, unde non est admirandum, quod
terram illam tam opulenta tamque aeqna et coLitinua
ornatam videmus vegetatione. Ubi vero necessaria deest
fluidi quantitas, ista quoque marcescit plantarum vegetatio,
quae troparujn soli ouuiia excitanti est subjecta.