XV TABUIiAffi P inSIOGNOMICAE EXPLICATAB. x n XVII TAJÌULAE PIIYSIOGNOfflCAE EXPLICATAB. XVIU
„Non posset antem tam multa tantaque et se ipsa majora
terra uutrire, uisi plena esset aiiimae, quam per
diem el iioclem ab omnibus partibus suis fundit." Minime
qnidem me fugit, esse permnltos, qui ejusraodi mutatioues
vel aetioues in magna nati:rae scena, licet cernantur
legibus admodum implicati», prorsus ita soleant
contemplari, uti horologii motus, in quo omnes rotae
nnam eandemqne sequuntur legem pliysicam atque omnes
motus una ratione meniique hnmanae percipienda
possunt comprebendi. Verum mibi quidem rbytbmici
illi molus ac mutationes, quae etiam in variis vegetationis
formis inveniuntur, e multo subtilioribus legibus
neque iis meclianicis videutur dependere. Sunt ista
animautia, quae hie systematc belle ordinato uua et
eadem laboraut ratione atque quasi concurrnnt. Omnia
hie fiunt inter amplos illos fines, qui in omnibus vitae
organicae actionibus cerimntur quique perturhatioiies
qu:isdam et recessioiies a legitime cursu singulorum
coucedunt atque, quae illine oriuntur mutationes, superaut,
compouunt, toti adaptaut. Uic neu vituperaverim,
si quis nos releget ad ideam illam Platonicam (in Timaeo),
qua demiurgus certis organieis aetiouibus in
cursu mundi proprios constitnit duces et legates,
qui singulorum aetioues respiciuut, ordinaut, et in
orbem illum concordiae ab ortu individui usque ad
acuieu et inde ad finem ejus consociant. Hunc vero
rerum legitimum eursum non possumus non statuere,
nisi forte fatemur, id quod ab ouuji abhorret sana pliilosophia,
crealum majoribus quam creatorem extructum
esse virtutibus.
Sed redibo jam ad propositum, postquam longius
sum digressus nec spero mihi defuturam esse bouam
benigni leetoris indulgentiam, si optavero, ut ipse, qui
mecum tam saepe siiigulas plantas eoiitemplatur, has
quoque cognoscat sententias, quae mihi de communi
aliqua naturae subortae sunt conditione.
Ad singularem igitnr tabulae VI. explicationem
diceuduni est, exprimi ea silvam primitivain prope praedium
illud Maudiocca, in australi flexn Serra dos Orgàos,
qualem comite TuOM.t Endkko mihi amicissimo
conspexi. Qui praeclarus regionum pictor multas ibi,
quas liic dediiuas, arbores, qua est artis sollertia, adumbravit
ac niilii ut picturas illa.s augerem benigne
concessit.
Est autem haee Silva primitiva non ita vetusta nec
major fortasse treccutis quadriiigeutisve aunis, quum
multae praeterea species plantarum silvae caeduae CCapoera)
hic inter arbores majores natu cousederiut.
Tota imago arbore, quae rectum et non divisum caudicem
ad septuaginta pedes vel ectoginta adtollit, in
duas quasi partes dissecalur. Est ilia Esdiweilera angustifolia,
quae in illis sUvis non raro cernitur. Circuindatur
fiuiibus, qui arcte eam complecliiiitur aut variis
ilexibus in ea descendunt. Nolim alTirmare, quorum
sint priores generuni, sed Apoci/neas esse et
Asclepiadeas est vero simile. Fuiies vulnerati elTundunt
humorem album aut lutulentum. Ceterae Liaiiae raagiiis,
splendide virentibus foliis insignes pertinent ad varias
species Banisterine, Smilacis, Scrjaniae et Bignoniae,
quae lascive sese eomplexae arborem laquels non extricandis
constringunt. Paulo aliius distendit caespes
Anthurii glauci folia permagna, eque fastigio pendei
Bromeliacea ingenti ambitu, cujus nomen, etsi picturae
singularem quandam impertit praestantiam, nequeo
indicare.
Quodai respicimus eas plantas, quae huic arbori
sinistrórsum adstaut, videbis in parte postica in angolo
arborem gracilem Canella prela (Nectmdram möllern),
cujus ligua saepe ad cistas saccharo implendas
adhibeutur. Ante illam conspicis arbuscnlam gracilem
frondibus angustis et ramulis fasligiatis, est Xylopia
sericea, cujus fructus arómate pieni pro Pimento da
terra consumnntur. Ad dextram magis versa est Acacia
quaedam, cujus cortex magnam partem cinctus est Clusia
parasitica. Quarta arbor celsa est Couraiari legalit,
optima ad construendas aedes materie. Haec arbor,
cujus soror amplior spectanda in altera est picturae
parte, prae se fert eaudicem septuagiuta vel octoginta
pedes nou divisum et tum demum diffunditur in levem
semiglobosam coronam. Etficit cunctanter firmissimum
ac lentum lignum ac, quum tarde accrescat et senescal,
multis obtecta est funibus. Ante Acaciam vides humiliorem
arborem densa coma et cortice claro, satis levi
extructam: est Ficus americana, de cujus ramis ílexus
descendunt Banisteriae. Ante eam apparent ossa arboris
ingentis dudum collapsae, quae grandes caespites
Anthurii et Cacti phyllanthi amiciunt juveuili ornamento.
Prope Psijchotria cuspidata in largis ramusculis
distendit magna folia. In parte antica conspicinntur
ampia folia Phrynii zebrini et Heliconia quaedam,
quae e humo tenni ac lutosa inter saxa fonte irrigata
emergunt. Anthurii \imhellati magnus caespes delapsum
caudieem subputridum tenet. Nec non magnus
Agaricus, e Lepiotarum tribu, hie cernitur gregatim, uti
in humidis nostris silvis. Arbor veimsta cortice claro el
fronde pinnata dextrorsum ab Eschweilera angustifolia
est Inga, quam nominant Brasiliani Ingazeiro bravo,
quippe cujus fructus non uti Ingae edulis comedantnr.
Post iilam est Leandra scabra, quam arbuscula
juvenilis Eriodendri lejantheri superat, juxta Palicurea
et pulchra planta Pacava Sororoca (Jleneatmiae
nutanlisj. Tum magis ad dextram versus conspicis
bellam palmam silvestrem Geommam Pohlianam. Dextrorsum
in parte antica ascendit Ficus longifolia
frondiuin amplitudine iusignis, quae diversissimos feri
parasites, uti Caladiiim auritum, Anthurium glaucum,
umbeltatmn, longifolium, modo in candiee modo in radicibus.
Idem parasiti et Billhergiae variae (zebrina,
pyramidalis, iridifolia, cruenta') sedent in truncis viciiiiac
jam pntreseentibus. Etiam adest Cecropia pettata,
quae arbor uti excellit candore corticis betulaceo el
ramis leviter llexis lateque diifusis, ita foliis iiiagnis
supra laete viridibus infra candide tomentosis. Late
ilia patet per omnes Brasiliae partes atque invenitur,
ubicuuque laeta silvae vegetatio luxuriat, quum
prorsus desideretur in regionibus superioribiis, montanis,
campestribus. Haec fere sufficiaut ad describendas eas
plantas, quae maxime hujus regionis, quaui lectori tabula
VI. proposuimus, efTiciunf proprietatem. ütinam tu
nos eadem cum voluptate per densa lascivi hujus viridarii
virgulta cogitatione sis cousecutus, qua olim praesentes
per ilia subrepimus. Tibi hoc certe erit commodo
, quod ueque coeli illins ardore nec frequeiitium
culicum vexaris stimulis, neque aculeorum acie aut Urticarum
LoasarmMp.« igni vulneraris et liberatus es
timore ne anguiuia veuenato morsu subito extinguaris,
quas res vere atrocissimas nemo nisi naturae amantissimus
poterli flocci habere.
VII. CAMPI GENERALES JUXTA SERBA DK MANTIQUEIBA,
l'BOPK LORENA, PBOV. S. PAULI.
Si jure affirmamus, esse Brasiliam unam ex pulclierrimis
Orbis nostri regionibus, simul est diceudum,
esse propterea, quod istic natura diversissimos et quasi
oppositos pulchriludinis modos nostro ofTerat adspeclui.
Nam vel maxima rerum copia, variegata vegetatiouis
überlas, summus splendor coeli qnaqne aetate hominum
fautoris, perfectissima venustas, quae cernitur iu amoeiiis
terrae lineamentis, iu montium fastigioruinque forma,
iu dislributione aquarum et tlumiuum, non possent
efïïeere, ut illam terrain pulcherriniain, vel elysium humanuni
appellemus, si ubique pari modo essent di.sposita
ac quasi uno tenore distensa, contra vere est, quod
contendamus, liaec omnia in Brasilia non solum obtinere,
sed venusta vicissitudine esse quasi ordinata atque dispertita.
Illud vero nou alibi vehementius atque ut ita dicam
potentius potest perseutiri, quam si viator e node silvarum
primitivaruui, quae obtegunt montium Serra do Mar
Iractum longe patentem, egreditur in latain vallem inférion
s regni fluvii Paraiba in provincia S. Pauli. Quae loca
quum in itinere nostro attingeremus, vìdebamur receus esse
nati, ex angusta silvarnm umbra prospicientes in apertae
vallis magnificeuliain, quae a sole elarissimo illustrata
vegetatiouem prorsus novam stupori nostro ac
cupiditatì obtulit. Paraiba enim fluvius maximam viae
suae partem septentrionem versus transit arva aperta,
qualia sunt, quae jam in tab. IV. depicta explieavimus.
Vallis lata, cujus imuin locum occupai, ah ortu Serra
do Mar, ab occasu Serra de Mantiqueira formater, et
ubi viator, extremis illius montis saltibus relictis, oculos
expeditos primum potest vertere in longiuquitatem,
olFeruutnr ei amoeua montium illorum lineameuta. Serra
quidem do Mar in universum spoetai a septeutrione
ad meridiem, sed singula fastigia et juga, e quibus
composita est, nequaquam uno modo sunt insita, sed
saepe iu diversa teudentia quasi permixta sunt. Plerumque
silvis vestita sunt primitivis nec nìsi in locis
quibusdam declivibus aut iu smnmis cacuminibus obtecta
eainpis. Prorsus aliter se habet Serra de Mantiqueira,
quod jugum pars est inagnae nionlium seriei,
quam Güilielmüs be Eschwkgids, vir mihi magni aestimaudus,
jure voluit nomiiiari Serra do Espiuhaço, quia
instar Spinae per iuteriorem Brasiliae orieulalis partem
percurrit et hic illie celsissimis et suuuuis culmiuibus
Tftb. phjsiogQ.
lotius Brasiliae moules superai. Qui mons raro tantum,
uti in Serra do Mar fere est ubique, cou.sistit pyropoecilo
foliáceo, granile, psaronio syenite, contra
per magna spatia seissilibus montium gencribus , pyropoecilo
scliistoso et schisto communi, schisto quarzoso
lameUis argyroidis chloangis permixto, quem
ilacoluiniten vel caementum llexibile inincupant, quibus
quidem formatiouibus caenienlnm quarzoso-arglllaceum
ferri partibus perfusum et silicibus fractis couiniixtum
saepe insidet. Quae formalio dominatur in
valle quoque de qua dieimus. Vegetatio in Serra de
Mantiqueira ipsa est campestris; nude coutiuet granulia,
parvas herbas, frútices. Silvulae non ccrnuiitur
nisì passim iu vallium alvo, in locis leniter aeclivibus
humidisque aut circa mentis radices. Eudem est in ea
regni parte, quam libi, lector benevole, e pictura Tiio-
MAis Endehi , pictoris nobilissimi, hic oiTcro. Vides hic
hi parte posteriore aliquantum Serrae de Mantiqueira;
lineamenta dorsi tenuia et vallium sinus in laleribus
leniter convexi tenuium herbarum tegmine passim praecincli
apparent perspicue, quum sii eoelum valde pellucidum.
Saxa candido colore spleudeut a sole illustrala
instar argenti propter laminas pyropoccili schistosi.
Sed pulehrum et clarum regionis colorem litliograpliia
nostra non potest reddere, uti omnino nulla pictoris
sollertia vaici imitari coeli tropici pellucidam teuerilalem
et splendorem.
In valli, quae ortum versus a monte excurrit et
maximam imagiuis noslrae partem occupât, vides uno
quodaui loco eminentes Paraibae fluvii aquas, quum
cetera amicla siili vegelatione. Campi sunt, quos ob
longiuquilatera, in quam excurruut, Campos geraës vocaiil;
passim autem silvulariim Caa-apoaiu coiivexae
insulae, quasi ex oceano herbarum, einieaut. Maximam
vegetatiouis partem Gramina elTiciunl eam prae
se fereutia indolem, qua campos, qui agrestes ab incolis
dicuntur, formari constat'®'}. Haec igitur caespites
eompoiiunt iuler se seperatos nec iu aequabile pratum
contextos, multorum culmorum, glaucos, hirsutos, duos
Iresve pedes altos. Interjectae sunt singulae herbae
diversissimorum ordinum, uti, quae pro nobili antidoto
ceiebratur, Gomphrena officinalis, Echites variae, floruin
splendido colore insignes, quae in radicibus tuberosis
principium calharticum recondimt, porro Lisianthi,
Schuebleriae, Callopismata, omnes Genlianeae,
floribus grati coloris et herba amarore polleiite, Beclieuxiae
variae corollis albis ani coeruleis, Oxypetala
volubilia el Ditassae, foliis strictis florumque minutorum
singulari apparatu insigues, Cnemidostachydum
fruticuli, lum parvi Anonae cornifoliae et A. furfuraceae
frútices, Compositarum diversa genera : Wedeliae,
Kuhniae, Eupatoria, Miícaniae, Steviae, Vernoniae,
el quae egregium horuin locorum etTiciuiil ornamentum,
* ) Conf. quae de Iiis graminibas scripsi in Reise in Brasilien
II. p. 800 el in observatione geograpliica Agrostograpliiae
brasiliensi, a cl. Nees ab Esenbeck conscriptae, ad caleem
subjecfa p. 544 — 553.
3