XSXl T A B U L A B PHYSIOGNOMICAE EXPLICATAE.
XXXII
X X X I U T A B U L A E PHYSIOGNOSnCAB EXPLICATAE. XXXJV
Non isla ilji assm-git ad silvariim primaríarum roliur et
celsitatem, non ad succosam caiiiporum ubertatem, qui
aUbi suavitate perfunduiit regiones, sed multo est nunor
ac siccior nec continua frondium ornata vmdi-
(ale. Loco silvarum primariarmu existunt iii aridis
illis, quae liquore carent, regioiiibus aut liumiliores silvae,
per siecara anni aetatem foliis privatae, aut snigulare
quoddam densorum virguUorum genus, e quibus
tantum modo hie illic promiuet arbor; pratorum loca
occupant deserta et arenosa, quae tantum abest ut graminmu
herbarumque aniicta sint arcto stragulo, ut passim
modo singulos graminis ferant manipulos aut sejunctos
frútices atque exigua virgulta plautarum plerumque
parvis foliis praeditarum. De qua causa potest
coiiíendi, in aridis nec aqua irrigatis regionibus prorsus
aliam conspici et propriam vegetationis formam,
quae magnae quidem primariarum silvarum cauiporimique
respondeat diversitati, sed cum universo adspcctu,
(um plantarum, qnas compreliendit, natura longe différât
ab illis formationibus. Ejusmodi silvae, donee orbatae
sunt frondium tegumine, imiuscujusque offeruut
arboris lineameiita, et vel e louginquo avis inter ramos
sedens potest conspici. Per menses siccos quippe uon
foliis extnictae carent umbra et inter tenues ramos sol
exurit viatoreni frustra umbras quaerentem. Unde jam
gens Tupinambazes silvas iUas nomine Caa-tìnga, i. e.
collucataruin appeliavit, quae vox a Brasiliaiiis corrupta
dicitur et scribitur Cutinga. Altera liujus aridae vegetationis
forma nomiiiatur a Brasilianis Carrasco, vir-
«iilla, vel Mato carrasquento, silva torrida. Tcrtiam
formam coinparaverim cum üs plagis, quas vocant Geriuaniae
septeiitrionalis iiicolae campos arenae CSandselielleiO;
nomiiiatur iUa in BrasiUa Churneca et parat quasi
traiisitum ad aridam et omni vegetatioue vacuam regioiiem,
quae vera est vastitas, uti Arabica aut Libyca;
verum tainen est, quod adjiciamus, Sertaó, loeum desertum,
apud BrasUianos non dici de aliqua harum vegetationis
formarum, sed de loco iucolis vacuo, unde
potest accidere, ut in iis terrae partibus, quae pro antiquo
more bic ilUc appellante Sertaò, diversissima«
deprehendas vegetationis formas, silvas, campos, catingas,
virgulta, charnecas.
Jam vero non nisi de silvis collucatis est sermo,
de quarum potioribus conditioiiibus aliqua restant dicenda,
priusquam accuratius tabulae hujus imagúiem
Btudeara explicare. Hae igitur Catingae vel silvae aridae
aetate foliis orbatae eo diseeduiit a silvis primitivis,
quod non ita altas (fere vigiuti pedes altas ad quadragiiita)
ñeque ita crassas eoutineut arbores, quod non
ila densae et aliquam certe anni partem non terram
offeruut graniine herbisve vestitam. Usque dum
necessarius adest humoris modus, ut suecos commomoveant,
carent foliis; unde facile potest accidere, ut
unus pluresve anni iiiterdum praetereant, donec ejusmodi
silvae in aridissima terrae parte sitae denuo germinant,
si, postquam frondes decidere, imbres debent
taindiu expectare. Atque ubi adsunt, terra omnino est
siccior, minus humore perfusa uec raro siccitati plures
amios continuae ac ingenti sterilitati obnoxia, ita ut nil
tune viriditatis conspicias, iiisi Nopalearum caudices,
folia nulla. Ex bis quae attuUmus jam sponte elucebit,
plautarum, quae bas silvas eíTiciant, maximam
partem diversam esse ab illis, quas sdvae primitivae
offeruut, speciebus ncque easdem, sed alias Iiumidi inopia
mutilatas atque deprcssas. Silvarum enim primariarum
arbores giganteae ad vigorem sustiueudum majori indigent
copia soli bumidi, pluviae, roris, quam quae in
aridis istis plagis possint accrescere. Licet quidem observatur,
silvas primaevas, ubi sicciore utuntur solo,
fieri bumiliores interque praeeipuas iUarum arbores alias
misceri, ab ipsarum forma alienas — uti imprimis in
extremis silvis primariis ejusmodi deprelieiiditur faciei
mutatio atque habitus, qui Catingis est proprior, id quod
in via, quae fert a Eio de Janeiro ad villam S. Cruz
apud Campinbo, Santissimo et alibi potest cognosci—
tameii in universum utriusque plautarum formatiouis arbores
diversarum sunt specierum, quin etiam iuterdum
diversorum generum.
Contra autem moneiidum est, minime liarum Catingarum
arbores impediri a natura, quo minus expliceiit
comarum ornamentum, ubi per totum annum iiutriuntur
bumore. In ejusmodi enim regionibus continua
fronde sunt vestitae et simul majori foliorum anibitu ac
splendore excellunt; illas Catingas prope ripas ßio
Verde aliorumque fluviorum, qui inundaut in Bio S.
Prancisci, vidi in provincia Minaruui Generalium, ubi
perpetuo frondes gerunt. Ubi vero arido insistunt solo,
gemmas suas, id quod jam memoratum est, unum et
plures aunos retiñere queunt. Simulatque vero pluvia
incidit aut rores sunt frequentes, folia mira proveniunt
celeritate. Unde facile potest evenire, ut vespere fervido
in silva foliis orbata castra ponas et, quum per iioctem
pluerit, permigres die sequente silvam, quae prodigio
quodam perculsa teneram induit parvorum et optimi
odoris foliorum viriditatem. Etiam quum fronde ornatae
sunt hae silvae, uti propter foliorum teiiuitatem
eorumque in extremis ramulis siugularem colloeationem,
sic propter Horum babilum proprium queudam prae se
fermifc adspectum; attamen praeeipuas suas proprietates
multo accuratiores offeruut et dilueidiores, dum
foliorum carent tegumento, qua aelate plurimos quoque
in illis fructns conspicies, quippe qui demum, postquam
decidere folia, soleant maturescere. Hos antera
fructus minus quoque observavi esse carnosos et succosos,
sed potius duriores saepe atque lignosos, si cura
illis comparaveris, quos eduiit silvae primariae. Quodsi
Irajus silvestris formatiouis siiigulas contemplamur arbores
, eas licebit et magnitudiue et incremento et ramorum
flexu comparare maxime cura arboribus solilariis,
quae cernuntur in ea regione, quara vocant Taboleiro
colerlo, cujus in tabula III. expressiraus imaginera.
Tolos vero harum silvularum adspeclus simillimus
est adspectui uostrorura, quae Europa alit, nemorum
frondosorum, quae per frigidam aiuii aetatem frondes
amittunt. Uti in nostris silvis solum vides nudum
nec nisi raro eodemque arefacto obtectum gramine aut
sejunctis fruticibus virgultisque, ita hic quoque per
aetatem siccam solet fieri. Et smini ea re possunt
cum silvis nostris frondosis conferri, quod, donec carent
frondibus, uti ramorura distensione ita caudicum crassitate
altitudineque atque corticis indole fere conveiiiunt
cum silvis nostris Fagorum, Ornorum, Quercuum
mediae aetatis, Populorum tremularum, Alnorum
aliaruraque.
Nihilo minus, si quis atteutus naturae scrutator
subito ex nostris silvis iiluc deportaretur, extemplo
iUe maguas quasdam utriusque esse sUvae varietates
non posset non animadvertere. Primuni enim Catingae
Brasilianae multo majorem continent diversarum specierum
generumque multitudiuem. Etenim quum in nostris
silvis frondeis unam modo aut paucas tantmu arborum species
casque fortasse certis virgultorura depressorum speciebus
permixtas conspicias, illic oculis uno eodemque momento
plus vigiuti offeruntur arborum species, quae cum
dimensionibus tum ratione ramos difftmdendi, induendique
corticera ac geramatione pulcre queunt diguosci.
Hic vides magnae crassitatis arbores, quae in paucos
robustosque ramos et paucos transeunt surcnlos; ibi
alias ramulis virgatis, fastigiatis aut corona extructis
rotinida arctorum et varie distributorum raraulormn.
Hic conspieimus crassum, inaequum, asperum corticem,
illic laevigatum et multis crustosis praeditum lAchenibus.
Nec raro, id quod in Europaeis uemoribus frondeis,
ubi omnia decidunt folia, non iuvenitiu-, aceidit,
ut siiigulae quaedam arborum virgultorimique species
etiam hac universae siccitatis aetate utiquc comas retineant;
quae folia fere sunt crassa et corio sirailia, atque
denso tomento tenuium pilorura amicta, uti in Colicodendris,
vel lepidota, uti in multis Crotonum speciebus. Ejusmodi
enim folia propter siugularem liuiic ac proprie
extructum sugendi apparatnm vel ex sicco aere, quaiitmn
iis opus est, huinidi possuut adtrahere. Aliae autem
liujus formatiouis arbnsenlae jam paululo aneto
aéris hmnore folia videntur posse explicare, uti Cnidoscoli
species magnis armatae stìmulis, quippe quae
folióla jam emiserint, ubi reliqua silva torpet et omnibus
orbata stat frondibus. Tum aliud iiiveniet viator
utriusque silvarum formae discrmien eo, quod in iUis
Catingis saepissime iminixti sunt parasiti et funes, quae
plantae in Europa rarae modo uec nisi multo minores
deprehenduntur. In Catingis epiphytorum copia est permagna,
unde vel per siccissimos menses illis vigorem
queudam et juvenile oruamentnm impertinut. Sunt autem
hae plantae maxime oriuudae e natni'alibus ordiuibus
Broììieliacearum, Aroidearum, Nopalearum, Filicum,
horanthacearum. Postremas modo , species
Visci, Phthirusae, Psittacanthi, Slruthanthi veros
esse parasites neminem fugiet, i. e. plantas, quae descensujn
in ipsum lignum stirpis, cui innascuntnr, demittunt.
Earura vita pendei de ratione, qua movetur succus
in caudicibus iUis alienis, et plerumque solent flotescere,
quum Uli virescunt. De Viscorum speciebus,
quod genus flores proferí dioicos, notandum est, frútices
másenlos fere in superioribus insidere arborum ramulis,
Tab. physíogD.
quam femíneos, id quod a natura propitia ideo videtur
esse institatum, ut pollen ex antheris demissum facilius
possit ad pistUlum pervenire. Cetera epiphyta non ita
partibus inferioribus sunt obnoxia, quippe quae non nisi
in superficie arborum acerescant, quum aut maxime aere
alantur, uti Orchideae, quibus natura magnas idcirco
dedit nutrimenti copias et quasi hibernaculum in petiolis
foliisque carnosis, aut hurao auetae luxurient hi cavernis
et recessibus arborum coacervata, ut Bromeliaceae
et Aroideae. Potissùnum prioris sunt familiae species,
quae in his Catingis multae et largae apparent.
Modo sunt Tülandsia usneoides, recúrvala aliaeque
affines species, quae hic coiisociatae inveniuntur et arborem
saepe instar nostrorum hichenum epidendrorum
cano quodam et unicolore cingunt vestúnento, modo
niagnifieae species Bromeliae, Pitcairniae, Billhergiae,
Guzmanniae, Aeclmeae, Caraguatae, Pourret-
Hae, quae magna sua folia arete convoluta semper
affernnt viridia atque in illorum imo sinu pluviam roremque
din queunt reservare, quo alimento auctae tum
quoque florescunt, ubi arbores, quibus innascuntur, profuiidissimo
hiemis sopore videntur esse sepultae, quo
pacto saepe coronant arbores aphyUas pulcherrimo colore
roseo, purpureo, flavo, caeruleo, quo distinctae
sunt braeteae et perigonia. Non raro haec epiphyta
refugia praebent bestiis, quae aut hauriunt aquam in
iis coactam aut fetus deponnnt in húmida umbra, quae
sola relieta est per menses siccos pluviaque carentes.
Ejusmodi folioruiu compagem si imam perforaveris,
aqua arcus instar effertur, de qua re orta videtur fabula
fontium vegetabilium. Ego ipse non semel siti
exiisíiis lit ad liaecne vegetabilium aquarum confugereiu
receptacula coaetns sum; sed quum eae repletae
esseiit hylarum copia eaiumque larvis, arañéis, phalangiis,
quin parvis quibusdam, quae arbores amant, anguibus,
fastidio correptns non antea ut iUam biberem
potni moveri, quam aqua Cquae eeteroquin satis manet
frigidula) diligentissime esset liquata. Verum benignitate
natnrae alia quoque in his regionibus adest pianta,
quae viatoribus aquam quamvis foedain offerat hauriendam.
Arbor enim ex ordine Spondiacearum, Spondias
tuberosa Arrudae extrueta est magiiis tnmidisque
radicibus, quarum pars interna cava est atque fluido
impleta. Aquarum inopia coacti non raro aperiunt iUi
securi haecce subdita receptacula, ut aquam sibi pareut>
licet illa e ligno saporera assmnserit terebenthinae assiniilem.
Aliorum epiphytorum, Aroidearum Orchideanmque
in arboribus harum Catingarum paucae modo
eaeque rariores inveuiuntnr species, quam m perpetua
umbra humidoque vapore silvarum primaevarum, in quibus
Aroideae ingenti foliorum spadicumque ambitu, Orchideae
flomm magnitudine eorumque varietate ac singulari
forma sunt insignes. Etiam Filicum species iu
his Catingis cum aliis comparatae rariores cernuntur,
praecipue absunt magnae iUae species frondibus rosulatis,
quum eoiiti-a in arboribus ipsis hic illic conspiciautur
minores Ulae species caudice insignes hiunili
ramulosque varie effundeute, qui siccis vestitus est
5