Difficiles primum terrae, collefque maligni,
i8oTenuis ubi argilla, et dumoiìs calculus arvis,
Palladia gaudent Giva vivacis olivae.
Indicio eli; traclu iurgens oleafter eodem
Plurimus, et ftrati baccis iìlveftribus agri.
At quae pinguis humus, dulcique uligine laeta,
185 Ouique frequens herbis et fertilis ubere campus,
Qualem faepe cava montis convalle folemus
Defpicere: huc fummis liquuntur rupibus amnes,
Felicemque trahunt limum : quique editus Aulirò,
Et filicem curvis invifam pafcit aratris :
igo Hic tibi praevalidas olim.multoque fluentes
Sufficiet Baccho vites: hic fertilis uvae,
Hic laticis, qualem pateris libamus et auro,
Inflavit quum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras,
Lancibus et pandis fumantia reddimus exta.
195 Sin armenta magis ftudium vitulofque tueri,
Aut foetus ovium, aut urentes culta capcllasj
Saltus, et faturi pedto longinqua Tarenti,
Et qualem infelix amiiìt Mantua campum,
Pafcentem niveos herbofo flumine cycnos.
20oNon liquidi gregibus fontes, non gramina defunt:
Et quantum longis carpent armenta diebus,
Exigua tantum gelidus ros nodte reponet.
Nigra fere, et preffo pinguis fub vomere terra,
Et cui putre folum, (namque hoc imitamur arando]
203 Optima frumentis. non ullo ex aequore cernes
Plura domum tardis decedere plaultra juvencis:
Autunde iratus lìlvam devexit arator,
Et nemora everdt multos ignave per annos,
Antiquafque domos avium cum ftirpibus imis
210 Eruit
210 Eruit: illae altum nidis pedere relidìis;
At rudis enituit impulfo vomere campus.
Nam jejuna quidem clivoii glarea ruris
Vix humiles apibus calías roremque miniltrat :
Et tophus fcaber, et nigris exefa chelydris
215 Creta, negant alios aeque ferpentibus agros
Dulcem ferre cibum, et curvas praebere latebras.
Quae tenuem exhalat nebulam, fumofque volucres ;
Et bibit humorem, et, quum vult, ex fé ipfa remitdt;
Quaeque fuo viridi femper fe gramine veilit,
220 Nec fcabie et faifa laedit rubigine ferrum;
Illa tibi laetis intexet vidbus ulmos:
Illa ferax oleae eli: illam experiere colendo,
Et facilem pecori, et patientem vomeris unci.
Talem dives arat Capua, et vicina Vefevo
225 Ora jugo, et vacuis Clanius non aequus Acerris.
Nunc, quo quamque modo poffis cognofcere, dicam.
Rara fit, an fupra morem fi denfa, requiras :
Altera frumentis quoniam favet, altera Baccho:
Denfa magis Cereri, rariffima quaeque Lyaeo :
230 Ante locum capies oculis, alteque jubebis
In folido puteum demitti, omnemque repones
Rurfus humum, et pedibus fummas aequabis arenas.
Si deerunt, rarum, pecorique et vidbus almis
Apdus uber erit: fin in fua poffe negabunt
235 Ire loca, et fcrobibus fuperabit terra repleds,
Spilfus ager: glebas cunclantes craffaque terga
Exfpecia, et validis terram profcinde juvencis.
Salfa autem tellus, et qua: perhibetur amara,
Frugibus infelix, (ea nec manfuefcit arando,
240 Nec Baccho genus, aut pomis, fua nomina fervati
Tale