Excidit, atque novæ rediere in priftina vires.
425 Arma citi properate viro: quid ftatis? Iapyx
Conclamat, primufque animos accendit in hoftes.
Non hæc humanis opibus, non arte magiftra
Proveniunt, neque te, Aenea, mea dextera fervat:
Major agit Deus, atque opera ad majora remittit.
430 Ille avidus pugnæ, furas incluferat auro
Hinc atque hinc, oditque moras, haftamque corufcat.
Poftquam habilis lateri clypeus, loricaque tergo eft;
Afcanium fufis circum completiti tur armis,
Summaque per galeam delibans ofcula fatur:
435 Diice, puer, virtutem ex me verumque laborem;
Fortunam ex aliis. nunc te mea dextera bello
Defenfum dabit, et magna inter præmia ducet.
Tu facito, mox cum matura adoleverit ætas,
Sis memor; et te, animo repetentem exempla tuorum,
440Et pater Aeneas, et avunculus excitet Heètor.
Hæc ubi dièta dédit, portis fefe extulit ingens;
Telum immane manu quatiens: iimul agmine denfo
Anteufque Mneftheufque ruunt; omnifque reliètis
Turba Huit caftris. tum cæco pulvere campus
443Milcetur, pulfuque pedum tremit excita tellus.
Vidit ab adverfo venientes aggere Turnus,
Videre Aufonii; gelidufque per ima cucurrit
Offa tremor, prima ante omnes Juturna Latinos
Audiit, agnovitque fonum, et tremefaéla refugit.
450 Ille volat, campoque atrum rapit agmen aperto.
Qualis ubi ad terras abrupto iidere nimbus
It mare per medium; miferis, heu, præfcia longe
Horrefcunt corda agricolis: dabit ille ruinas
Arboribus, ftragemque fatis; ruet omnia late:
455 Ante
455 Ante volaiit, fonitumque ferunt ad litora venti.
Talis in adverfos duétor Rhoeteius hoftes
Agmen agit: denti cunéis fe quifque coaftis
Agglomerant. ferit enfe gravem Thymbraeus Ofirim,
Archetium Mneftheus, Epulonem obtruncat Achates,
460 Ufentemque Gyas. cadit ipfe Tolumnius augur,
Primus in adverfos telum qui torferat hoftes.
Tollitur in coelum clamor; vertique viciffim
Pulverulenta fuga Rutuli dant terga per agros.
Ipfe neque adverfos dignatur iternere morti;
465 Nec pede congreffos aequo, nec tela ferentes
Infequitur: folum denfa in caligine Turnum
Veftigat luftrans, folum in certamina pofcit.
Hoc concuffa metu mentem Juturna virago
Aurigam Turni media in ter lora Metifcum
470 Excutit, et longe lapfum temone relinquit.
Ipfa fubit, manibufque undantes ilectit habenas,
Cunéta gerens, vocemque, et corpus, et arma Metifci.
Nigra velut magnas domini cum divitis aedes
Pervolat, et pennis alta atria luftrat hirundo,
475 Pabula parva legens, nidifque loquacibus efcas,
Et nunc porticibus vacuis, nunc húmida circum
Stagna fonat: fimilis medios Juturna per hoftes
Fertur equis,-rapidoque volans obit omnia curru:
Jamque hic germanum, jamque hic oftendit ovantem:
480 N ec conferre manum patitur: volat avia longe.
Haud minus Aeneas tortos legit obvius orbes,
Veftigatque virum, et disjeéta per agmina magna
Voce vocat. quoties oculos conjecit in hoftem,
Alipedumque fugam curfu tentavit equorum;
485 Averfos toties currus Juturna retoríit.
G g g Heu,