66 D u P r i n c i p i o
A d pulcherrimum novumque jam propero inflammationis phenomenon,
a Cl. Weftrumb deteftum, & in annalibus chemici t Cl. Crell ad annum
"1790. T, i, pag. 1. défcriptum, En! metalla, multæque fubftantiæ, alias
phlogiftieæ diftæ & in tenuiffimum pulverem redaüæ, momento, quo in gas'
acidum muriaticum oxygenatum, vulgo dephlogifticatum diftum, immit-
tuntur, fcintillant, inflammantur, & in ftellulas variis ludentes coloribus
convertuntur. Phenomenon hoc fingulare & elegans adeo magni momenti
videbatur Cl. Weftrumb contra theoriam antiphlogifticam, ut in libro ante
citato pag. 109 multa in medium protulerit argumenta, quibus non tantum
phlogifti exiftentiam evincere, verum & principales fyftematis noftri
eanones refellere conatur.
Cl. Weftrumb in ea verfatur opinione, gas acido - muriaticum oxygenatum,
deftillatione cum magnefio obtinendum, oxygenio ditius non elfe
eodem vulgari ; imo potius phlogifto privatum, quam opinionem autem
nullo certo vel evidente experimento probavit. Mirari maxime debemus,
virum adeo fagacem lententiam tam parum verifimilem, amplexum fuiffe ,
atque eo magis mirari, fi oculos convertimus in expérimenta, quæ prælen-
tiam oxygenii in vapore ifto acido -muriatico evincunt, atque tantæ evidentie
font, ut nifi infuperabili præjudicata opinione obfideamur, hanc
agnofcere teneamur. Superfluum fane effet, multa hic enumerate expérimenta,
quæ abundantiam oxygenii, e magnefio fimplice deftillatione obti-
nendi, docent. Hoc autem oxygenium. ab acido muriatico, durante illius
deftillatione cum magnefio, abforberi, ofte'ndunt proprietates iftius acidi,
quas acquifivit novas, fingulares, five odorem, volatilitatem, mifcibilita-
tem cum aqua, five combinationes cum potaffa vel foda fpeftes. Muriates
«xygenati, a Cl. Berthollet primo parati, inftar nitri détonant. Sed quid ?
fi
I n f l a m m a b i l i . 61
fi illud ipfum oxygenium, omnibus fuis ditatum proprietatibus, ex falibus
his (ola deftillatione expellatur, docente Berthollet jou rn a l de phyf. [ep-
temb, 1788. pag. 22».) cujus eximiæ puritatis gradus eudiometricus effet
400 — 430, explorante Cl. Ingen - Housz {Nouvelles exper. & 0 bferv. fur
divers objetts de phyfique à Paris 1789* Tom. IL pag. 489. ) Et fi porro aër
hic vitalis iponte evolvatur magna quantitate ex acido tali oxygenato ra-
diis folaribus expofito, prout id Gl. Berthollet in Mem. de P Acad, de feien-
ces ad annum.ill S. demonftravit; an ultra de illius præfentia dubitare licet
? His addo expérimenta ab amiciflimo Tihavsky mecum communicata,
quibus confiât, oxygenium cum effervefcentia extricari, fi acidum muriaticum
, iupra magnefium deftillatum, calci vivæ affundatur & calori expo-
natur. Obfervavit ille præter alia, quæ ipfe, otiura naftus, publici juris
faciet, gas oxygenium facile abforberi ab acido muriatico vulgari, agitan-
do id ia vafe per aliquot hoiæ minuta.
Demunftrata jam, ni fallor, ad evidentiam oxygenium ingredi com-
pofitionem gas acidi - muriatici oxygenati, examinare ordine, animus e ft ,
Weftrumbii argumenta, quibus probare ftudet, inflammationem metallorum
cæterarumque fubftantiarum, uti phosphori, fulphuris &c. provenire non
poffe a calorico, quo gas acidum muriaticum gauderet.
Prim um illius argumentum deiumtum eft ab experimento, quod gas
acidum muriaticum oxygenatum flainmam cujuscunque fubftantiæ ardentis in
illud immiilam exftinguat, licet metalla aliaque corpora phlogiftica in illo
inflammentur,