go D e P r i n c i p i o
luminata, nigrum acquirk colorem; 3) acidum fulphuricum vel phofpho-
ricum, calori expofitum, mutantur in fulphur & phofphorum; & tandem,
quoniam gas hydrogenium, diu fupra aquam detentum , habitum aëris puri
acquirit.
Qua ratione genefis gas hydrogenii ex acre vitali & materie aut calons
aut lucis cum invieem combiuatis ex adduftis obfervationibus pateat ,
nullus video, mihi faltem prater evolutionem aëris vitalis nil docere vi-
dentur. Sed demus, gas hydrogenium componi ex hifce materiis, an non,
cæteris omnibus æqualibus, oxyda metallorum ignobilium fponte reduci
eliam deberent, quoniam nil ad producendum gas hydrogenium defidera-
tur ; adeft enim oxygenium in calce, calore' luceque impragnatum. Quod
autem transmutationem aëris inflammabilis in aërem purum attinet, hæc
nulle ppfitivo hucusque experimento eviéfa eft. Imo obfervatio Cl. Haffen-
fratz ( Annales de chimie. T. 1. pag. 192.) docuit, aërem inflammabilem
fpatio trium annorum fupra aquam ftagnantem nil alterations paffum fuifle,
quam obfervationem etiam Cl.de la Croix ('Annal, de chim. T. FL pag. 153.)
confirmât, afferendo, eundem aërem, novem menfibus in contacta cum
aqua pofitum, & fepe fæpius per intégras horas agitatum, totam fuam re-
tinuiffe vim explofivam, Præfentia igitur aëris puri a Cl. de la Metherie
obiervati aliis debetur circumftantiis , quas in translatione mea germanica
opens Cl. Nahuys de origine aquæ propofui.
Ad ultimum tandem argumentum Cl. de la Metherie, nimirum calces
metallorum nobilium , majori ignis gradui expofitas, majorem eti3in
gas hydrogenii quantitatem producere, fuperfluum vero aërem vitalem eodem
i N F L A M S I A D r E ' I , 3*
dem tempore expeljere, refpondemus, nos libenter fateri, omnia penitus
ignorare , quæ in viiceribus oxydorum elaborantur.
Sed redeamus ad tertium Cl. Kirwan argumentum pro exiftentia •
phlogifti, defumptum ab eo, quod aër inflammabilis folo ealore e metallis
expelli, & obtineri pbflit.
Aërem inflammabilem in experimentis cum metallis vi ignis obten-
tum decompofitioni aquæ deberi, tot tantisque hodie experimentis eviclum
eft, ut argumentum Kirwani omnem perdiderit vim demonftrationis. Ipfe
Cl. Prieftley ( T ransaB. philof. 1785- Pan- 1 Pag- *7 9 > obfervavit, lima-
turam ferri humidam , igni valido expofitam , jj largiri certum aëris inflammabilis
copiam, tandem'autem nihil prodire ulterius, donee iterum par-
vam aquæ copiai» tubo immitteret ferreo. Sieciflitna autem & recens parais
limatura martis, vel laminæ ferri politæ vel alterius metalli,. tubo fer-
reb aut cupreo absque omni aquæ acceflii immiflæ, licet per unam alteram-
ve horam candeant, nihil aëris inflammabilis producunt. Expérimenta-
hæc inftituit Cl. Nahuys (Dijf. chem. de Origine aquæ pag. 22.) ex induftria
cum omnibus metallis & femimetallis Temper eo cum eventu, ut ne bullu-
lam aëris inflammabilis obtinuerit ; kno licet multo majore etram caloris grade
, folle magno duplici animate, ad expérimenta fua ufus fuiffet. Quod
po-rro magni momenti argumentum, contra aëris hydrogenii egreiïum & fe-
parationem a metallis, (uppeditaf, eft , quod ealcinatione in aëre pure
nulla obtineat feparatiu gas hydrogenii ab iisdetn , uti illud apparet, quan-
do illorum caldnatio in vafis claufis, aërem purum continentibus,. inftitui-
tur ; tum enim aër purus volumine decrefcit, & mètalla pondéré augentur.
in ratione, qua aër hic' volumine & pondéré decrefcit, fed poll peraftam
G 2 fa_