tanquam cérto corporum principiq, in omni naturæ regno, ut ajunt, diffe-
jninato , explicationes phænomenorum non tantum chemicorum, verum
etiam aliorum, quæ plures alias fcientiæ, imprimis Aërologia, imo ipfa
Phyfiologia, illuftranda fufcipiunt, iuperftruftæ fuere,
Quantumvis autem nemo alicujus nominis chemicus, aut naturæ in-
vefligator, per femifæculum & quod excedit, dubitaverit unquam de exi-
flentia phlogifti, nullo licet pofitivo argumento , nulloque experimento
directe demonftrato, non defuere tarnen chemici, qui fibi aliam atque ali-
am finxere fubftantiam inflammabilem. Plena his exemplis funt antiquio-
rum & recentiorum feripta. Ingratus autem foret labor, extraque cancel-
los mihi propofitos ducerer, fi ab ævo magni Stahlii ad noftrum usque
innumera luxuriantis ingenii produfta , compofitiones phlogifti ex igné ,
terra elementari, aëre, materia caloris & lucis, ut taceam plura ejusdem
■ fortis figmenta, longa ferie ad naufeam usque recenfere & recoquere veilem,
Inde tot miræ, varias, oppofitæ, non raro abfurdæ proprietates ,
quibus ditatum erat principium inflammabile. Sufficiat igitur animadverte-
r e , omnes in univerfum has hypothefes & opiniones tot folidis jam op-
pugnatas effe argumentis, ut penitus concuffas dici poffint.
Majoris momenti feopum mihi propofui, quæftionem nimirum de
exiftentia ejusmod* prineipii, noftris diebus inter chemicos magni nominis
agitatam ; examen argumentorum & objeftionumquas graviffimæ authori-
tatis v iri, fyftematis antiphlogiftici adverfarii, ad corroborandam, ftabi-
lîendamque Stahlii doftrinam in medium protulere. Atque illud eft, quod
in. hac difiertatione pro viribus meis præftare conahor.
Ut
Ut autem ordine progrediar, neceffarium duxi, fundamenta, quibus
theoria antiphlogiftica fuperftrufta eft, breviter definire; ut, quas in
progreffu dicenda funt, facilius intelligantur, paucisque expedire concef-
fum fit.
j Aer atmofphaericus ex duplici fluido elaftico componitur, altero
agre vitali, gas oxygenio ditto, altero vitiato, azotico. Id per analyfim
Sl fynthefim demonftratum eft.
a. Principalis caufa formationis vel genefeos fluidorum corporumque
folidorum in auram elafticam permanentem confiftit in materia caloris.
Omnia igitur corpora ex folida fua conditione continuis gradibus ad ftatum
liquidum, vaporofum, tandem aeriformem progredi apta funt; ut itaque
quodvis gas ex bafi fua peculiari & ex materia ’caloris conftfet.
3. Omne fluidum aeriforme, ipfeque aer atmofphasricus, elafticura
fuum habitum deponere poteft, principiumque largitur, quod, perdito luo
calorico componente, in fynthefim multorum corporum ingreditur. Caloris
autem materia, vinculis fuis foluta, incremento temperiei, rarefaciendi
facultate, luce & flamma manifefta fit.
4. Aer vitalis ex calorico & principio acidificante five oxygenio
conftat, & hoc oxygenium cun&orum acidorum bafim effiasre videtur.
Nam depofito fuo elatere, per privationem calorici, congreditur cum ful-
phure, cumque eo acidum fulphilricum & cum aliis fubftantiis varia produc
t acida, fecundum diverfam earundem naturam; fic cum fubftantia carbo-
liacea, gas acidum carbonicum, five aerem fixum; cum phofphoro acidum
phos