S3 D E P r i n c i p i o
theoriam de phlogifto, Ponamus aquam, fub reduéiione calcis metallics
in aëre inflammabili obtentam, merum ede eduâtum ; quam tune rationem
reddent phlogiftolo'gi infignis illius decrementi aëris inflammabilis, quod
in reduöionis negotio obtinet ? Scimus enim per expérimenta Cl. Prieftley
(Trans, philo/. T. LXXIIL Part. i. pag. 398-) unciam uharn calcis
plumbi 100, ftanni 37 7, wismuti 185» ferri 890 unciales menfuras aëris
inflammabilis confumfiffe. Ilium a calce abiorberi, neutiquam afferere v a lent,
quia tune metallum reduftum tanto pondéré increfcere debuiffèt,
quantum pondus erat aëris inflammabilis confumti ; quod autem obfervatio-
nibus directe répugnât. Verum fi urgeret Cl. Prieftley, aërem inflamma-
bilem, utpote fecundum fuam hypothefim mere aquofum, refolvi in experi-
mento rurfus in aquam, refpondemus, hoe ipfo argumenta demonftrari ,
nil aëris inflammabilis ingredi in calcem, & fi quid ingrederetur, illum eiTe
corpus absque pondéré. Et tune tandem iupereft quæftio, quorfum aër vi-
talis, in calce contentus, deyeniat, & qua ratione calcis reductio ope aëris
inflammabilis abfolyatur.
Ad aliud progredior experimentum Cl. Prieftleyi, ubi poft redu-
ftionem oxydi plumbi, vapore acidi nitri imbuti, intra gas hydrogenium
foco lentis vitres expofili, fuperftes aëris portio gas nitrofum erat, produ-
ftum ex vaporibus acidi nitrofi & aëre inflammabili fiye phlogifto cum in-
vicera combinatis.
Experimentum iftud, funditus ut everteret theoriam antiphlogifti-
cam, ingeniofe valde excogitatum eft. Hoe enim probare conatur Cl.
Prieftley, idem gas hydrogenium, oxydum plumbi reducens, tanquam verum
principium inflammabile r intrare etiam compofitionem gas nitrofi, cujji4,
ju3, uti vult, conftitutiva pars effet. Duo nobis hic confideranda funt
phenomena, alterum, quod reduftionis negotium, alterum, quod gene-
ftm gas nitrofi fpeclat. Vix non omnes phlogiftoldgias fautores in eo con-
veniunt, gas nitrofum componi ex acid'o ejusdem nominis, & phlogifto.
At multa phænemena docent, acidum nitricum conftare bafi propria five
azot, a Cl. Chaptal (Element de Chimie,montpellier 1790, Tom. I. pag.
39.) nitrogenio difta, & oxygenio; pono idem hoc acidum fub actu fo-
lutionis metallorum in fuas partes decomponi conftitutivas, ita , ut illius
oxygenium a metallis abforbeatur, azoticum vero principium cum calorico
combinatum in fluidum evolvatur aëriforme, nomine gas nitrofi. Hase experiments
fuperftrufta theoria egregie explanat phænomena iîla, quæ ex
combinatione gas nitrofi cum aëre aut relpirabili aut vitiato exfurgunt, fr-
cubi gas hoc offendit fluidum aëreum, oxygenium continens, mox acidi
nitrofi induit habitum. Inde decrementum voluminis aëris refpirabilis in
ratione aëris oxygenii ibidem latentis , nec a phlogifto aëris éiaterem coix-
ftringente, nec a præcipitatione aëris fixi, uti nonnulli voluere, explican-
dum. Ex his jam fponte elucet, diathefim noxiam vulgo phlogifticam
; aëris refpirabilis, per additionem gas nitrofi produ&am, nequaquam de-
pendere a principio quodam innammabili auræ nitrofae, Nam aër refpira-
. bilis ex binis confiât fluidis elafticis, videlicet oxygenio & azotico; prius,
combinando fefe cum aura nitrofa , acidum générât nitrofum ; refiduum-
aëris, alendas flammæ & confervandas vitas animalium ineptum, altera eft
pars aëris refpirabilis, vitiata, azot dicta;
His præmonitis, jam propius ad Cl. Prieftleyi experimentnm acce-
dere licet. Oftendit ille in decprfu fuorum experimentorum , oxydum
plumbi, vapore acidi nitrofi imprægnatum, & in retorta vitrea igné va-
H 2 li