i S 8 I T E R A L P I N U M
nienter propolitioni Stenonìana Trodr. T)ijf de Sol. intr. Sol.
p. 14. Sì corpus folidum alti corpori folido undique ambittir\
illud ex iis printb induravit , quod in mutuo contaSlu fud
fùperficie alt er ins fuperficiei proprietates exprimit & inde
deducto Lemmadfecundo. Sì Cryßallus Cryßallo Seiendes
Selenitidi, Marcaßta MarcaßtXj quadamfuaparte includi,
tur Jam tum induruerunt contenta illa corpora j quando corpo,
rum contìnentiumpars etiamnumfluida erat. Ex quo principio
concludere licet, conchitam in medio malfae lapide» contentami
jam tum induruifiè,quum materia Lapidis ambiens adhuc
■ fluida erat : alterum autem ex duobus prius induruifle pater
vel inde, quòd alioquin ambo corpóra, figura tum, ¿knoniì-
guratum, confufa fuiflentr ubi tamen notandum probe, per
fluiditatem non intelligi hìc debere talem materia: confiften-
.tiam , qualis eft aqu», vel aliorum liquorum, fed minorem
Soliditatem, qualis eft Certe &c. ubienim hexagona unaCry.
ftallus alteri itidem hexagonas inferitur, vix probabile eft, hanc
ante infertionem prorfus fluidam, fedquidem minori minus
folidam, leu non refiftentem fuifle, dein ex hoc Phxnomeno
colligere licet, non ibi generari vel figurati, Cryftallos, ubi
lapidibus incidentes vel parietibus affixi.vifuntur, fed alibi, in
fluido feil, medio,indeque ad fundum vel latera vario, fttu delabi,
imo quandoque quali vi decuti.. . <
crollo- 3 De Cryftallorum alicubi latentium Signis pauca oppidò base
rum Uten- habet £?7 /».H.N. h .\X 'K V ll.c .z .‘Perìtisflgna & indicìamta
ìmm funt. Multùm fané intereft Cryftalli folforibus, ut duriflìmas
Petras non fruftra aperiant,licque loco Lapidum pretioforum in-
veniant nucem calfam, attendunt autem rerum periti ad lise iq-
primisSigna: 1. ad venas Quarzi albas , quas Cryftallbande
vulgo vocant, quarumdu£tum fequendo Saxaapenunt, ufque
dum inCavitatém ipfarii deveniantCryftallis gravidam. i. ad
Saxa tumida feugibba, wann dieFelfeniiberkópflg fein. 3- ad
fonitum, quemedunt Saxa cava, differentem à Solidis plenis.
4. obfervant Petras ipfas, quandoquidem non facile inveniun-
• tur hi Lapides in Saxo Calcario, fed plerumque in duriiunw
albido, im Geißberger A weißen harten Stein oder Geburge.
Qux
d U A R T U M, ANNI MDCCV. a59
Qute per has fummas& omnes alias Alpes vehuntur merces
imponi folent Equìs Clitellariis vel SaumarìiSj quos Saum- aum'
rofs vulgo vocant. Hi aliis Barbar» Latinitatis Scriptoribus
appellantur , Sagma , Sagmatis & Sagma > Sagma ^ Sau-
[ma> Sauma * Salma s Sagina , Suma > Sumagium. Item
gmmarius > Sagmaria> Saumariusj Saumaria, Sumariusj Su-
•mridj, Saginariusj Sagin'ariaj. quibus pofterìoribus nomini-
bus non veniunt duncaxat iplx Equi, Àfini vel Muli, Girellarli
fed ipft eorum Cuftodes & A&ores, ihreTreiber j omnibus
HelveticisAlpinisGentibus Saumer-, Circa Originemvo-
cumdiferepant authores, plcrique deducunt à Sagma* &hoc
à Sagum. Pratit Ifidorus Origin. Lib. XX. c. 16. Sagmax inquit,
qua corrupta vulgo Sauma à Strafa Sagorum vocatur ; un-
de & Cabàllus Sagmarius j mula Sagmaria. Sagma enìm
Thecam Scuti proprie flgnìficat, deinde Sellam & ephippia
g inftraturn tefte Rhodigino L. XVII. c. 14. alt apud Lexicogra-
phum Grtecum odypa, notar onusjumend SarcinariiXA S
Hinc Spelmann. in G lo fa r io voces prtediftas Latino Barbaras
Sauma j Soma j Somartus, Soumarìus j Sumarìus derivat
non à Sagma pro Sella j feda Gallico Saume j Italico Soma,
Germ. Some j Somme ( rectiùs Saum ) qu» onus vel Sarei-
um fignifìcant, plerumque uniusjumenti à Latino Summa±
quali Summa fit:ejus oneris, vel rerum conftriftarum. Fru-
[ menti onus equinùm Angli zi Se am e dicunt, &noftri Alpico-
I li «a Saum vocant onüs, cui Equus ferendo pareli:. Dehis
! Equis Sàumariis eorumque Ducibus ejufdem nominis adnoto,
I cautuni elle Legibus, ut Sarcinà oneratis cedant vacui&Equi-
I tes quivis, nullo habitorefpetiu ad horumPerfonas; Neceffa-
I rim autem funt h» leges, tum propter anguftiam viarum, qui-
I bus faepe unus alteri cedere nequit, fed retraire cogitur, tum
I ptopter pericula in viis juxta prmeipitia ducentibus, ubi prae-
I cipitiis potius cogjtur le exponere Eques edam didllìmus
I quàm Saumarius pauperrimus. Et juxta harum Legum teuo-
I r«n, quas confiietudo lirmavit, folent decidi cafus emergen-
I |p quivis.
I Lacus in Vertice Montis Gotthardì efl LimpìdiJJìmuSj qui x«™, ;»
I Titinum Fluviumproferì. Hasc fcribit IVagn. Helv.Qtir. p. 57.M o n t*
K k 1 L a q u s ^ '*