¡ f e
I
dia mififlet, inicriptiim : DETU R PU L CH E R R IM Æ ! cjusque potiiindi
gratia Juno,Minerva & Venus deforma; præftantia eontendcrent, arbitrium,
ajunt, julfu Jovis ad Paridera Paitorcm, Priami Trojani Regis filium, in Ida Monte
pecora pafccntcm, cfle rcmillum, juflumque Mercurium, & pomum perfcrre,
& Deas Judicium fubituras, deducete: Eoque fa¿toParidcm,cúm unius cujus-
juc&mciita & promiiTaaudifl'ct,fprctájunonispotentiâ,ncgledtaqtie Palladis
âpientiâ. Veneri, mulierum inGræcia pulchcrrimam amplexibus cjuspolli-
citæ, Pomum porrcxiflc. Res optime in Gemma noftra cxprimitur. Vides
tresDeas.Minervam,Junonem & Venerem. Minerva galeata eft, dcxtraque
haftam,finiftradypcum tenet,familiaria bellicofiNuminisinfignia. Junoca-
put velo ornata eft,tanquam MatronaTonantis ; Dcxtta Sceptrum tenet, tanquam
ReginaDcorum.Venusfiniftrum htimcrum nuda vifitur,ut amorum con-
ciliatrix, dextra autem pomum elevar, vcnuftatis & viitoriæ præmium. Su-
pervolat,&ad matrem gratulabundus rcipicit Cupido. Adftat,& cum afli'den-
tc inter pecora Paride, dc Pomo, Veneri ob pulchritudinem dato, colloquitur
Mcrcurius. Sunt tupes circum.repræicntantquc collesIdæos,in quibus.ut d¡-
¿tum, judicium illud latum cft : Sed non hoc tantùm Artificis genium commendar,
imo & in coloribus vcftium eft,quod mireris. Eas ex nativis lapidis vcnis
degantilfimé expreíTas vides. Venus & Juno pubctenus cærulcæ fiint, nifi
quòd velum in Junonc rubicundum appareat. Pallas ad collum usque colore
ftifco nitct, Brachium & Vultus, cum Collo & Halla, & ipiâ coerulca funt. Caffis
nigricans vifitur. Pomum Venus rutilum præfert. Cærtileus eft Cupido, imô
& Mcrcurius, nifi quòd alæ capiti affixæ & ipfæ in ruborem verganr. Appofitc
omnia ! Cæruleus cnim color divinitati propior cft : Riibicundus ad exprimen-
dumPomi,Veli,&Alarum aurum,non abfiirdc videtur allc<5tus; Nigricans ia
Palladis Callide, ferrum concinne refert; Adeò non tantùm magnitudo Gemmæ,
quam vides haud vulgarem; Scd Scinfignis artificiipræftantia,&do(ftiiïï-
mum fculptoris ingenium Gcmmam hanc egregie commendant.
Quod ad Magni tudinem & Artificium attinct,cxcepit ARCHÆOPHILUS,
haud invitus affentior, rarum iânè xsiic-ÀXm c ft,& fu a laude non fraudandumî
An autem tanta Opificis dodrina fuerit, ignofce D U L O D O R E , fi ulterius
examinera, antequam deccrnam. Deas veftitas facit, cùm tamen communis
veterum Authorum ièntcntia fit, Paridem Deas non veftitas, lèd nudas judi-
câflc. Helenam teftem fifto, apud Ovidium in Epiftola :
— — In alta Valtibus Ida
Tres Tibí f e NUDA S exhibuêre Dea !
Ita & Propertius :
Cedile jam Diva, quas Paftor viderat oUm,
Mais TU N IC AM PO N E R E vertkihus.
An hoc non oblèrvare debuerat Artifex, fi tantæ dodrinæ fuit ? Annon ad minimum
in Venere, dequà Aufoniusin Ep.ad Paul. Senft hoc Venus, de puìchri-
tudmis palma diu ambiguo ampliata judicio, pudenter enim, ut apud Patrem Velata
ceri aver at, neque deterrebat ornatus a qualis ; At poft quam m Pafìoris examen
deduBa ejl lis Dearum, qualis emer/èrat e mari, aut cum Ala tre convenerat, é"
ton¡lernavit Arbilrum, ir contendentium certamen oppreffit. Ita etiam Coluthus
in Raptu Helcnæ, licet nihil tale de Junone & Minerva, tamen dc Venere ;
KoAttov fitviìwpvure, kolI òw nvirpigy
Xepî F shx0ps¡^ov<rcx. (/fAÌiéPpovct ùecfJLÒv épwTwy»
"Er^ùog oÌttcìv yv^ivuosy mi òvx èfjLvv\<Txro
ToTx èè iiieièmcii TrpQaémirs fivjAo/Sorij)«.
Ipfa vero, poft quam peplum profundi fmûs in aera nudàifet,
Venm fiium jilftulit, i r non ejl verecundata,
Manu etiam elevans meUitum amorum vinculum,
^ PeBus omne nudavit, & non fu it memor mamillarmn tegendarum
Adeo utdeNuditate,adminimumVcneris,dubitari nonpollit. Sedadhucalia
fe fiftunt, & ipià a Gemma haud parum aliena. Homerus memorat, Deas ad Tu-
gHrtmnPariduyemik, lib. XXIV.II. v.29. At in Gemma hac rupibus videntur
infidere, & Paris, & Deæ. Paternas Oves Paridem paviíTe, allegatus modò Colu-
thusAuthor cft, at in Gemma Ovium nulla eft mentio. In fabula Paris Paftor
vocatur,atin Gemma habitu paftoriodcftituitur; Et quale eft,quodinCIypeo
Palladis vifitur? Mihi ianc id obfourum cft ; Memini autcm caputMedufæ Glv-
peiim ejus infignire Colete ?
Multa coacervas,nec levi brachiò,refpondit D U L O D O R U S ; Nihil tamen
acnus miht videns urgere,quàm Nuditatcm. Ego non de hac tantiim,fed
etiam de reliquis Artificem & cxcufo & laudo. Deas nudas Paridem vidiflè
Ctiam apud Lucianum docctur. Cùm Mcrcurius ei mandatum Jovis p c r t¿
liliet, antequam icntcntiam pronunciaret, ¡SbTv i3oixo,xM,nudas, inquit,
videre cimto! CJuod & failum, utfcquentibusapud eundem deducitur; Sedhoc
non obltat,quo minus veftitas exprimerc potuerit Artifcx; Non cnim cum habi-
tum propofuit, quo nudas Paris infpcxit, fed cum, quo vcftibus refumtis, ludi-
cioquc perafto,Vcnus de ViUoria exultabat. Id ex porno colligitur,quod Venus
unque jam tciiet, & ex facie.quâ ad rcliquas Deas converfa,Vi¿lis infukare
n h tp ” 'c / L 1 1 poft '"GpcUionem refumtas, ex eodem Luciano difcas,
W5I Pans ad Palladem, eaiuk „Sx, xxi èmiov xlpm , ixxmg ydp ¡iSoa. Indue
rejam,Gakamque impone,fatis emm Te inftexi: Si cum habirum intucri cunis.
quo nudas Ipccftavit 1 ans, Marmor Pighianum adire poteris, in Fafoiculis meis
propoiitum. Utrumgue habitum id exprimir, coque fentcntiam noftram carc-
gic firmar, & omnino Artificem ab impcritiæ nota liberar. Quod dc Ovibus
attuhfti,Ievius eft. Artificibus evenire fokt,quod ctiam evenir Scriptoribus
Non omnes omnia. Coluthus non Oves tantùm, fed & Taurus mcmOTat. fed
Lucianus Capcllas & Jiivencas habet. Ita cnim Paris ipfe ; TÒ S' ènòa d,yx ala
«■79? morfx „ xxyxiaa, xxi Sx^xhig ¿XA'„? , Tdpc L Sixdoxiyu xxrd t *
Quedadme, inquit, attwet, utra CapeUaalterafttformoj,or,fyfivenca
alia]Hvcnca,forJitan ex arte judicare pofum. Audi! deCapeliâ &eJuvencd\o-
quitur.quæ duogencra, in Gemmanoftra cernis,adeò ut hæcLucian'um vidcan-
milcqui, proutCoIuthumfcqtutur MarmorPighianum, & Oves & Tauros cx-
hibens,licet vetuftatis injuria infigniter truncaros. De Tugurio rem æquè in-
rmam aibitroi ; Tcxtus Græcus fxmoxurca habct, qua voce proprie non tugu-
hgnificatur, Ced medta aula five atrium cujmvis hahitationis. De pcco-
runa ttabulis fumitur Hornero II. A. v.547. & quænam Paftori,licct Regio,in monte
abitano convcnicnnor, quàm nativis ruptbus undtque conclufa, qualem in Gemma
noftra Artifex utique ad oculum cxprcffit? Ludanus appofitc non ad fum-
mum montem.lcd m latereJmiJiro adanmtm cum pofuit ; Non mtra, fed ad an-
trum, in ipio aditu, piane qualiter hic cernimus ; Nam fccundum Ovidium :
Aai I- Luce Dem coeloque Paris fpeBavit aperto.
Ad habitum paftorcum triinfeo.quem procul dubiò arbitraberis alium elfenon
n"“ a""™ Da'fty ftothcca Gorlæi n. 166.13g. aut apud Leon-
• 4 “ S“ ft“mm pag. ig p . aut ctiam inadfercnda paulò poftGcmma figil-
dcntf & in Thefiuro Palatino dedimus : Pellcm videlicet à tergo depcndcntcm.
idquefecundumTuumCoIuthum,qui cùm Paridem defcriboret, addir.
F 3 K«Ì