178 d i s s e r t a t i d
tur, unde tantum turfse effodiunt, quan*
turn ufibus eorum domefticis fufficit*
quod vero reliquum eft, aliis vendunt ,
idque in commodum eorum privatum cedit.
' Sicuti idem in aliis regionibus cum
ill varum & lignorum diftnbutione fieri
folitum eit
§. XXVII Porro ex labore turfas fo-
diendi, extrahendi, pneparandi, venum
portandi, dimetiendi, domum adferendi,
muita millia hominum fuftentantur. Ne
dicam jam, quantum utilitatis in asrari-
um publicum per vedigalia ( accifa) de
turfis folvenda redundet , nam de hoc
ftatim agemus.
§. XXVIÜ. Tandem nec illius ufus
fingularis oblivifci dcbemus, quern patriae
fticC in recipienda ex poteftate Hispano-
rum urbe Breda anno ifpo. die 4* Martii
praeftitit turfa. Confilio enim & fuafu
nautie cujusdam , Adriani van Bergen,
turfas in caftellum civitatis advehere ad-
fueti, centurio quidam, nomine Charles
de Heraugiere cum fexaginta odo militi-
bus navem ejus confcendit oneratam turfis,
qui poll muita tolerata pericula 6c
incommoda, tandem ab ipfis Hifpanis in
navi latentes in arcem attradi funt, por-
tu tunc glacie leviter tedo, tanquam alter
equus Trojanus. Haec vero navis
media
P H Y S I C A D E T U R F I S . I 7 p
media node parturiens felici cum fuccef-
fu enixa eft fuum foetum, urbique reçu-
perandæ exclufit viros fortes & audaces.
Quam hiftoriam prolixius narrat van Me-
teren Nederlandfe Hifiorien lib. xvi. pag,
7$. fcqq. item E. van Reid Nederlandfe
Oorlogen pag. 287.
CAP. XIV.
De turfa fpècialia quoedani.
§. p Tj eftat <jam de turfis fingularia
l\ . quædam notare : ubi imprimis
monemus, ea, quæ ratione præparatio-
nis, ordinis, legum &c. fupra narravi-
mus, regionem Hollandicam magis fpe-
darc, nec in aliis locis æquali modo ob-
fervari, præprimis ubi turfa in terris plane
fterilibus, pure ericetis Sc a mari lon-
gius remotis reperitur, aut terra ilia lig-
nis dives fit, ut paludes turfinas parum curent
; tunc enim vix aliquid peculiare circa
illas notandum aut obfervandum venit.
§. IL Itaque turfa in noftra vicinia fim-
pliciter exfcifla per rufticos vulgo hiber-
no tempore carris ad nos adportatur , qui
carros ejus modi onuftos una mafia vendunt.
Quæ vero ex Hollandia navibus
advehitur, a juratis menforibus data
M 2 men