situs organorum fruclificationis fcmineorum nondum rite est perspectus, squamas minutissimas insequales
circum carpella vulgo terna arctissime consociata cxhibent; ut quivis flos femineus , si recte judicamus, ex
terais carpellis, inlegumentis quibusdam floralibus rudimfentariis circumsessis, sit efformatus. Attamen ob
magnam florum femineorum condensationem super axem communem et irregulärem extensionem
mutuamque pressionem carpellorum, quorum nonnulla aboriri solent, de numero squamarum floralium
cujusvis floris nob magis quam de symmetrico earum situ certi aliquid dici potest. Verum ex analogiä floris
masculi eas non plures numero quam sex esse conjiceres, quae, nisi pistilla jam inde ab initio tantopere
evoluta essent, sicuti in floribus masculis duobus vertidllis alternantibus dispositae forent. Sed conjecturä
illä de nujnero et situ squamarum plane omissä, apparet Nipam organismo florum a ceteris Palmis non tarn
diversam esse, quam adhuc creditum e s t: itaque non dubitavi earn Tomo secundo hujus libri, tanquam
typum peculiaris cujusdam Sectionis Palmarum, nomine Nipearum , inserere. Hae conformatione spadicis
tofaque fructificatione proxime Borassineas accedunt, vegetatione autem potius cum Cocoinis conveniunt:
quapropter nonnulli scriptores ipsam Nipam Speciem Cod Linn, crediderunt. Ab utrisque tarnen et
Borassinds et Cocoinis parva hsec Palmarum Sectio carpellis distinctis et abortu integumentorum floralium
in floribus femineis satis distinguitur. Jam quaedam, quae ad historiam insignis hujus Palmae pertinent,
referre in animo est, quibus ea quae de speciali ejus varietate in observatione dicam, illustrari poterunt.
Quantum equidem scio, primus Camello inter stirpes insularum Philippinarum, in Appendice Raii
Hist. Plant, l l l . p . 47, in Palmis ramosis, fructu strobiliformi N° 14, Nipam commemoravit. Haec ejus
verba s u n t: « Nipa, s. Sasa, s. P a v ir, seu Chamcepalma repens , palmas seu ramos (frondes dicit!) a
» repen te per lacustria caudice, corpore bumano crasso, attollit orgyiarum trium, spinis carentes, foliis
» (quae segmental) bicubitum et semissem longis, unciis duabus latioribus, alterne prodeuntibus,
» Cocdferce similes, sed majores cet. Fructus, in orbicularem, et magnum strobilum, seu arete congestum
» racemum, congestus, creber, fuscus, ex ventricoso in incertos angulos compressus, magnitudine fere
» pugni, cujus putarnen corticoso-tomentosum. Nucleus edulis, minor castaneä. Ex Nipa ferme eadem
» sexcenta quae ex Lubi (haec Cocos nucifera Linn.) fiunt, parantur ut Vinum, Acetum, Tuba cet. » —
Quae in Valentyn Beschryving van Ambon I I I . p . 183 de arbore Nipce (Nypa-boom) memoriae prodita
legimus , nihil novi continent, utpote desumta e codice M. S. nondum editi Herbarii Amboinensis, quo
libro Rumphius noster Nipam longe accuratius et copiosius describit, quam adhuc factum erat. Eo auclore,
« caudicis maxima altitudo staturam viri non excedit, sed crassities ejus vel duplo major est, quam arboris
» sagiferae, plurimaeque earum arborum frutices manent sine caudice, vel exiguam caudicis partem
» exhibentes cet. » — Quum autem Rumphius vulgo parum ad accuralam investigationem et desöriptionem
organorum fructificationis attendisset, diu postquam Herbarium Amboinense in lucem editum erat, Nipa
in libros systematicos recepta est, quum Adanson in Famil. Plant, earn cum Coco commutasset, quern
deinde ita secutus est Loureiro, u t earn in Flor. Cochinch, nomine Cod Nypce describeret.
Fallitur autem La Billardiere, qui in dissertatione suä de P alma Nipa, anno 1819 editä in Memoires
du Museum d’histoire Naturelle, V. p. 297, refert solum esse Thunberg, qui adhuc earn JPalmam
systematice exploraverit. Vulgo non innotuisse videtur V. nobil. Van Wurmb liber de Palmis et quarundam
minus notarum Indise Orientalis descriptio, annis 1779 et 1780 in duobus primis Voluminibus Commen-
tationum Societatis Batavicce edita, ad quern librum jam Capitc decimo quinto Rumphice lectorem relegavi.
Ibi primus chäracteres prodidit nonnullorum Generum Palmarum, quae jam in Herbario Amboinensi
descriptae et depictae, sed nondum libris systematicis receptae erant, veluti Nypce, Sagueri, Limalce.
Characteri generico Nypce in primo Volumine libri laudati (edit. 1““ ) p. 349 hanc notam addidit:
« Quoniam fructificatio hujus Palmae dudum a Rumphio satis bene descriptae et depictae nondum indicata
» erat, systemate Linnei nondum recipi potuit. Nomen Latinum, hie ei datum, Rumphii est et Belgicum
» (.Poelpalm, i. e. Palma paludum) inde ei inditum, quod potissimum in stagnis et paludibus crescit. Sola
» Species hujus Generis Palmarum adhuc nota multis locis tantummodo frutex est r quo spectat nomen
» fruticanscet.» Copiose porroidem scriptor altero Volumine ejusdem libri Nypam fruticantem descripsit
et characterem genericum ante editum, quod ad numerum staminum, emendavit. Haud adeo njirandum est,
hunc librum Bataviae editum in Europa tantum non plane incognitum fuisse, sed multo magis Thunberg, qui
Bataviae licet per breve tempus degit, aliquot post annis characterem genericum harum Palmarum in Actis
Academice Holmice et in N o d s Generibus suis memoriae prodidisse, nullä auctoris mentione fäctä, unde eum
sumserat. Opus enim nostri Van Wurmb eum non fugisse inde perspicuum est, quod tam Licualam quam
Nypam iisdem Specierum nominibus laudat, quibus ille multis ante annis eas in libro suo insigniverat.
In descriptione haec annotavit Van Wurmb : « Haec Palma fruticosa sola foret Nypce Species adhuc
» cognita, si, ut Rumphius conjicit, eadem esset Species ac Nypa arborea, nec ullum inter eas invenirctur
» discrimen, praeter hujus caudicem brevem. Quum autem ea Palma hie circa Bataviam nunquam arbor sit,
» nec coelum nostrum ab eo, in quo Rumphius patriam arboreae statuit, différât, fieri potest, ut reverà
» aliquod discrimen et arborea ilia peculiaris Species sit ; atquc adeo indigenae nostri de Nypa trunco
» præditâ loquuntur, etiam si in nostrâ viciniâ non reperitur, quam Rumbiam et Sagu-Padedo appellant et
» peculiarem Speciem existimant. » — Quod ad Rumbiam sive Sagu-Padedo, haec Sagus Icevis Rumphii
est, altero Volumine hujus libri p . 147 accuratius descripta, cujus frondes iisdem usibus inserviunt, ac
Nipce fruticantis, quapropter a nonnullis indigenis Javae Nipa arborescens habetur. Eandem ob causam in
Cochinchinâ Cod Species cxistimalur, quia illic, non aliter atque in Philippinis, sicut Palma Cod ad varios
usus domesticos adhibetur. Conferatur Loureiro, qui sub finem descriptionis hujus Palmae ita refert :
« Existimo (non assero) Speciem esse Cod a nüciferâ differentem, talemque judicant indigenae. In utroque
» frondes et fructus satis conveniunt : non ita spadices. »
Aliam vero de Nipâ sententiam Hispanus Noronha, qui eodem fere tempore, quo Loureiro Cochinchinæ,
Philippinarum et occidentalis Javæ . Floram exploravit, amplexus est, quod e schedis ejus Manuscripts
ineditis et in Museo Horti botanici Parisiensis depositis apparet. Eo majoris pretii excellentissimi hujus
botanici, qui patriam repetens in Mauritiis obiit, observationes sunt habendæ, quod Nipam tam in Philippinis,
quam in Javâ indagavit. Itaque descriptionem ejus integram hic insérai, additis modo in parenthesi,
quo melius intelligantur, nonnullarum partium plantæ, ut hodie vulgo feruntur, nominibus.
Palma Nipa . . . . Malaiee et Javanice Nipa (Palmae).
« Similiter ut Palma Coccos ferens, haec etiam excrescit, solummodo fructificatione distincta. Truncus
» (caudex) est hominem crassus, subrotundus, alasque (frondes) alternas gerit pinnatas (pinnatisectas), octo
» vel decern pedes longas, laete virides, erectas, retrorsum parum flexas quibus folia (segmenta) locanlur
» ordine alterno posita, pediculis (ansis) carentia, ensiformia, apice aciitissimo mucronata, plicata, cannulata
» (carinata), nervo crasso intermedio cincta (percursa), nitida, æqualia, laete viridia, tactu suavia, duos
» pedes longa, pollicem lata, inodora, saporis asperi amaricantis.
» Culmo (caudice) stipes (pedunculus) magnus extollitur, brachium crassus, subrolundo-depressus,
» dilute croceus,-spicam (spadicem) formans longam ulnarem flores masculos et femineos sustinentem.
» Lateral! ter quinque sex vel magis spathæ prodeunt, crassæ, duræ, coriaceæ, cucullatæ, flores masculos
» claudentes. Dum hæ expanduntur, spatha alia particularis ex unaquaque exit longa, caput anguinum
» figurans, duabus membranis crassis obvoluta splendentibus, suavissimis, colore incarnato pulchro tinctis.
» His avulsis, spathæ aliæ duæ particulares videntur inæquales simplici tunica membranosâ tectæ. Harum
» quævis in alias duas spathas minores subdividitur, quaram etiam unaquaeque alias demum duas compre-
» hendit, digitum longas et crassas, interdum très. Hæ ultimæ tenui membrana unica teguntur et in
» unaquaque spadix (amentum) videtur oblongus, floribus nudis onustus, qui totam ejus longitudinem
» occupant. Flores sunt exigui, ex albo flavescentes, inodori, calycini, corolla carentes. Calyx est monope-
» talus, profunde in sex partes æquales excisus, quæ totæ conjunctæ figuram cuneiformem præ se ferunt.
» Centrum occupant antheræ très, æquales, filamentis carentes, oblongo-quadræ, parvæ, bifidæ, biventres,
» polline minutissimo globuloso sulphureo onustæ. Parte supera stipitis (pedunculi) principalis spatha
» simplex videtur terminalis, subrotunda, clavam (capitulum) parvam effingens, flores femineos gerens,
» qui similiter ac masculi spadice unico congregantur, calyce tarnen carent, solummodoque spadice locati
» videntur cum germinibus plurimis, cuneiformibus, inæquaübus, angulosis, subcroceis, magnitudinis
» Phaseoli communis, stylis carentibus, stigmatibus simplicibus munitis, vulviformibus, satis patentibus.
» Post fæcundationis tempus spathæ sive spadices (amenta) masculi exsiccantur et depereunt, clava
» (capitulum) terminalis accrescit, magnitudinem assumit capitis humani, vel magis rotunda, strobili-
» formis, durissima, colore cupreo tincta, totidem capsulis munita ac ovaria antea existebant. Hæ autem
» tam arcte connectuntur ut ne minimum relinquatur spatium vacuum, unum quasi fructum tantummodo
» efficiendo. Capsulæ (carpella drupacea) vero inter se manu separatæ videntur angulosæ, cunéiformes, sex
» vel septem angulis distinctæ, parte superna amplæ et fulvæ, inferna angustulæ et albicantes, carnosæ,
» magnitudinis pomi communis, uniloculares, arcte cum semine compactæ nucleum unicum continentes
» oblongo-ovatum, cocciforme, album, tenerum, carnosum, parva cavitate intus donatum, qua succus
» limpidus aqueus continetur, similiter ac in Cocco vero. Hi fructus saporem habent subdulcem, asperum,
» et a nonnullis eduntur. Rumphius de Palma Nipa memoriam facit V b l. i . lib. I . cap. 16 omnesque ejus
» circumstantias ad longum explicat. Hic sufficiat dicere insulis Philippinis copiose quoque crescere et ab
» incolis Nipa etiam vocari. Folia ejus domibus tegendis inserviunt, et ex ejus trunco aqua limpida elicitur,
» subdulcis, potabilis, quæ rite fermentata et distillata liquorem spirituosum vinosum exhibet, vulgo Vino
» de Nipa vocatum, ab omnibus Philippinarum indigenis epotum. Fructus virtute donantur astrictiva,