Cussambium Rumph. Herb. Amb. I . p . 154. tab. 57 (male!)
Arbor Prunifera, sphcerulas saponarias ferens heterophylla, ex Ind. Orient, eet. Pluk. Phytogr.
tab. 14. fig. 6 et Almag. p . 47.
Saponaria arbor, Zeylanica, trifolia, semine L upini Herm. Parad. B a t.p . 575. — Burm. Tfies. Zeyl.
p. 209 (excl. Synon. Raj. et Hort. Malab.)
Conghas s. Koon s. Aembul-Koon s. Kiu-Kon Cingalensium; Simi N a rm li s. Simi perappa maram
Thamulorum ; Kusambie s. Kisambie Malaicè; Kosambie Sundaicè; Bado Macassarum ; Kale in
Solor; Sambi in Bima.
Habit. Inde a Peninsulé Indicé in Indiâ et per totum Archipelagus ad Timpr usque late dispersa, alluvia inhabitans, hic illic
fructuum causâ culta, quorum pulpa, uvarum instar, sapore dulci acido réfrigérante gaudet et nucleus tostus et expressus
pingue oleum suppeditat, quo indigenæ et in lucernis et ad varia unguenta odorata paranda utuntur, eo magis, quod
diu servatum non rancidum fit. Itaque iis , qui oleum et unguenta odorata capillis ornandis servandisquc parant, vel
in primis commendandum. Copiose de usu ejus egit Rumphius noster, qui arborem liane insignem optime descripsit,
additâ tarnen iigurâ ei tam dissimili, ut de commutatione aliquâ cogitandum sit. Folia tenera vice oleris Oryzæ adduntur,
ab indigenis scilicet , siquidem cibus tam acerbus palato Europæorum parum placeret. Ligni ob duritiem et solidam
naturam magna est utilitas ad varia utensilia, plaustra, trabes postesque domorum aliaque paranda.
OBSERVATIO.
E libro M. S. botanlci Hispani Noronha, qui in Bibliothecâ Musei Horti botanici Parisiensis servatur, banc eum arborem in
Javâ quoque reperisse e t -ad novum Genus, quod Bima appellat, retulisse, intclligitur. Licet autem hoc nomen illo a V. Cl.
Willdenowindito antiquius sit, ita demum præferendum foret, si descriptionem figuramve antea in lucem editam spectaret.
Nunc autem, quum nihil ejusmodi factum sit, de commutando nomine hujus planta; aliarumvc a Noronha repertarum ne
cogitari quidem potest, quod ita Synonymorum numerus, quo disciplina botanica laborat, nequidquam augeretur. Profecto
dolendum est descriptiones figurasque a Noronha relictasnon éditas e sse, quæ ut proestantissima Rheedii RosiPHiiquc opera
nostrum laborem multum sublevassent. Neqù'e tamen non asSentior judicio, quod de eo libro tulerunt viri docti, nempe multa
eo contineri, quæ plantas Indiæ Orientalis partim nondum cognitas illustrent : hæc autem non ita réspondere bodierno disci-
plinæ statui, ut non accuratius retrectanda essent, si in lucem édita reverâ essent profutura. Hujus rei argumento sin t, quæ
de hac arbore a Noronha Y. Cl. annotata invènio. « Rumphius, » inquit, « Vol. I. lib. I . cap. 47 exhibet Cussambium, quod
» in structuré foliorum et figuré fructus Species est vera Bimæ, cujus Generis duas describo Species et figuras depingo,
» nominibus Bima dnnamomea (Linking) et Bima ferox (Kaju Senintan), cum floribus masculis et femineis, in famiïia
» ’ Castaneiferorum arborem vidi Cusambi nonnullis locis Javæ crescentem flores tamen examinare non potuï. Meo consentu
» hæc arbor dici debet Bima obsonia : fructus sunt grati, edules, et ab omnibus expetîti videantur descriptiones Speciérum
» recensitaram. « — Ex nominibus autem vemaculis allatis intelligitur, Genus Bima Noronha conflatum esse : 4 e Specie
Nephdii(Linking s. Lenkeng); 2 e Specie Castaneoe (Kaju Senintan s. Sanintan), et 5 e Kusambie indigenarum hic diligentius
descripté.
Descr : Arbor 50 - 40 ped. ; cortice cinerascente, verruculoso, glabro. Ramuli compresso-teretes,
striati, e gilvo cinerei, glabrati, novi pubescentes. Folia alterna, rarissime opposita, vulgo pari-pin-
nata, b i- v. t r i- aut interdam quadri-juga, rarius cum impari, in plantâ novâ passim trifoliata aut
unijuga; rhachis 2 - 5 poil., supeme teretiuscula et obsolete marginata, postice l ± - 2 £ poil,
longitudinis nuda, semiteres, supra canaliculata, subpubescens, tandem glabriuscula. Foliola
subsessilia, oblonga v. obovato-oblonga, obtusa v. obtusissima, sæpe emarginata aut truncata cum
acumine centrali minutissimo, basi inæquali-obtusata, integerrima aut leviter repanda, chartacea,
glabra, supra nitida, subtus opaca, reticulato -venosa, costâ venisque lateralibus subtus prominentibus
et pube rarâ brevissimâ tandem déliquescente aspersis; superiora 5 -5 poll., l - i - 2 { poil, lata;
inferiora 1 -5 poil., 1 -2 poil, lata; recens evoluta colorispulcerrimi pallide hyacinthini. Racemiaut
magis conferti post defoliationem in ramis anni præcedentis erumpentes, aut axillis foliorum ramulorum
juniorum subsolitarii, y. abortu foliorum suorum partim latérales, simplices, spicæformes, rarissime
in ramulos aliquot breves divisi, 1 - 9 poll, longi, filiformes, laxi, vagi, in axe communi tenui
infeme sæpe complures pollices nudo subtomentosi. Flores paryuli, breviter pedicellati, interrupte
glomerulati v. fasciculati, polygamo-dioici, flavo-virentes; pedicellis 1 - 2 lin. basi articulatæ bractcolâ
acutiusculâ connexis, tomentosis. Calyx parvus, acetabuliformis, 5 - 6 - raro 4-fidus, membranaceus,
puberülus; laciniis ovatis, acutiusculis, concavis, erecto-conniventibus, paulum inæqualibus, in
præfloratione valvatis. Petala nulla. Discus carnosus, depressus, répandus, genitalia cingens, glaber
aut tantum raris brevibusque pilis munitus. Stamina 6 - 8 , rarissime 5 v. 4 , inæqualia, inter discum
et ovarium inserla. Filamenta per anthesin erecta, brevissimâ, deindc elongata, patentia, filiformia,
puberula. Antheroe introrsæ, basi affixæ, mobiles, subrotundæ, plano-convexæ, basi emarginatæ,
glabræ, loculis concrelis intus lateraliter dehiscentibus. In floribus masculis in centro rudimentum
ovarii minutum turbinatum hirsutum stigmate obtuso emarginato terminatum. Pistillum florum
femineorum stamina adæquans. Ovarium oviforme, 5 - rarissime 4-gonum, sessile, hirtum,
5 - rarissime 4 -loculatum ; ovula in loculis solitaria, nephroidea, ope funiculi umbilicalis brevis
crassi angulo interno ad basin affixa, ascendentia, campylotropa, stomate extremitati axis inferiori
adverso. Stylus terminalis, brevis, crassus, rectus. Stigma 5 - rarissime 4-fidum, revolutum,
papillosum. Fructus racemosi, globosi, magnitudine cerasi minoris, in vertice stylo indurato mucro-
nati statu immaturo vulgo ad latera muricibus brevibus raris armati, maturitate glabrati, alutacei,
fulvi, corticati, 1- 2 - rarissime 5-loculati. Arillus succulentus, diaphanus, saporis grati acidi,
semina arete involvens. Semina in loculamentis solitaria, turbinata, a latere compressiuscula, vertice
in extremitate inferiore affixa. Testa tenuis, Crustacea, nigro-brunnea. Embryon exalbuminosum,
uncinato-conduplicatum, amygdalinum, album. Cotyledones crassæ, inæquales, incumbentes, intime
coalescentes. Radicula brevis, conica, inféra.
SCORODODENDRON.
Flores reg u lä re s. C alyx p ro fu n d e q u in q u e p a rtitu s; fo lio lis b is e r ia lib u s , imb ric a tis.
Petala 5 , foliolis calvcis a lt e r n a , æ q u a lia , in tu s su p ra u n g u em c ris tâ d u p lic i b ilo b â
c risp a to -la c e ra tâ a u c ta . Discus a n n u la ris , reg u la ris. Stamina io , discum in te r e t o v a rium
in se rta , e re c ta . Filam enta su bæ q u a lia , d istin c ta . Ovarium c e n tr a le , se ssile , 2 - lo cu la re .
Ovula in loculis s o lita ria , an g u lo in te rn o m ed io affixa. Stylus te rm in a lis , s im p le x ,
stigmate o b so le te b id e n ta to . Fructus o v o id eu s, stylo p e rs is te n te c u s p id a tu s , s ic c u s,
in d e h is c e n s , 2 -lo c u la ris. Semina in loculis s o lita ria , m em b ra n a c e o -a rilla ta .(?). Testa
m em b ran a c e a . Em h ryi c u rv a ti coty led o n e s c ra s sæ , inæ q u a le s , -oblique su p e rp o sitæ .
Radicula d o rsa lis, d e s c e n d e n s ^ ÿ - Arbuscula Timorensis, fric a tis cortice et fo liis odorem
ingratum alliaceum spargens; fo liis alternis, p a ri- v . abortu unius foliorum supremorum
impari- pinnatis; fo lio lis oppositis, integerrimis, glabris ; racemis axillarïbus et termi-
nalibus subcompositis, divaricatis aut pendulis ; floribu s subfasciculatis, polygamo-dioicis,
albis.
OBSERVATIO.
Squamarum petalorum quamquam duplici cristé quædam sit cum iisdem Erioglossi mei analogia, flores tamen reliquà
organisatione ita ab hoc Genere différant, ut de conjunctione cum eo ne cogitari quidem possit. Hac veroet habitu Lepisanthoe
est propius. Nomen derivatum a <rJpftv, allium, et jM p fl arbor, ob odorem alliaceum totius plantæ. Arborem Palorum
album parvifoliam Rumph. Herb. Amb. II I . tab. 65. excl. lit. A etracemulum sinistré depictum hue pertinere suspicor. Conf.
Observatio Stadmannioe sideroxylon De Cand. p . 442 addita.
1 . SCORODODENDRON p a l l e n s .
Erioglossum alliaceum Herb. Zipp, et Spanoghe in Linnaia X F . p . 481. — Walp. Repert. bot. /.
p . 417. 2.
Sapindus fraxinifolius (vix De Cand.) Herb. Mus. Paris.
Habit, in montosis Timor circa Kupang, semper fere florens.
Descr. Frutex circiter 12 ped., interdum arborescens, cortice allutaceo verruculoso glabro. Rami teretes,
inanes, ut rhachis foliorum coloris albidi, juniores sulcati et paulum pubentes. Folia alterna, erecto-
patentia v. patentissima, 5-raro 6-juga, interdum cum impari; rhachi 1 \ ped., tereti, longitudinaal.
58