In Cinclidiis membrana haec carinata tholum sedecies carinato-
angulosum capsulam operculi instar claudentem eflbrmat. In Fon-
Unalaceis, praeprimis in F. antipyretica et squamosa, membrana
peristomii interni in conum elegantissime reticulato - tessellatum
sanguineo-purpureum procedit. Nimis longum atque I'astidiosum
e sse t si de peristomii interni tam numerosis variationibus disserere
voluissem, eoque magis quam formas singulas atque earum mo-
dificationes in generum specierumque diagnosi exactius exponere
studebimus.
§. 9. De peristomii prima origine.
Nonnulla de utriusque peristomii origine dicenda supersunt.
Peristomium externum e contextu celluloso, strata cellularum
capsulam intus vestientia in operculum continuante, o riri, supra
diximus. E stratis his duo sunt peristomialia (si ita dicere venia
d e tu r), cellulaeque e quibus efformatur tot se rie s sistunt quot dentes
simplices sunt effingendi. Non omnes harum cellularum com-
pages ad peristomii formationem contribuunt. R ev e ra , si dentes
accurate in spicias, e lamina duplice solida transversim septatam
formatas invenies et si originem ipsius laminae petas, earn in cellularum
se rie supra laudata nec ab ea ortam vid eb is, atque pe rsuasum
tibi e r it, peristomium nihil aliud esse quam stralorum
peristomialium compages verticales contiguas (externi interna inter-
nique exte rn a) incrassatas solidificatas*. So lo s, ajd modum cellularum
cuticulam plantarum perfectiorum eflicientium, incrassatos
parietes residuos rep eries, caeteros omnes contra destructos atque
ad peristomium fortificandum consumptos. Substantia qua compages
hae crassescunt vel totum cellulae peristomialis parietem obruit,
vel partem ejus mediam, unde dentes angustiores efficiuntur; haud
ra ro duae laminae in medio pariete separatae (B a rb u la e ), atque
laminis cellularum vicinalium contiguae conspiciuntur. Cum parietes
horizontales augentur, dentes trabeculati vel lamellati (ut ad latus
interius dent. B ryo rum ) evadunt, cum recedimt, ad articulationes
constricti, monilis formam induunt. Laminae angustae plerumque
intumescunt atque ro tu n d an tu r, unde dentes filiformes oriuntur
(B a rb u la e , Racomitrio).
* Vid. plura de hoc in Schijipeu , Recherches inorphol. Argent. 1847, el
ejusd. Einleitung in das Studium der Laubmoose, Stuttgart, 1858. c. Tab. XII.
Abac species muscorum alium modum in prima peristomii sui
effiguratione monstrant; nimis longa e sse t enumeratio omnium harum
variationum quae, peristomio perfecto, facillime explicantur.
Peristomium internum simili modo in duobus nascitur stratis
cellularum eandcmque originem morphologicam habet ac externum ;
sed cum cellularum parietes, qui ad ejus aedificationem contribuere
solent minus increscunt, structura minus solida minusque reg ularis
in eo observatur.
§. 10. De sporis perfeetis.
Sporae (ab aliis sporidio d ic ta e ), ut supra observavimus, ju-
niore aetate mutua compressione tetraèd ra e re p e riu n tu r, maturae
globosae, ren ifo rm es, obtuse angulosae, depresso-pyramidatae (in
Andreaeis,, Sphagnis), crystallino-polyedrae (in A rchidiis).
Magnitudo pro generibus et speciebus maxime variat. In
Archidio phascoide 'Y“ ” diam. h ab en t; in Ephemero serrato Yioo
ÍR Ceratodonte purpureo ‘/g j™ , in Polytricho communi,
in F u n a ria hygrometrica et in Diphyscio Viooi Hypno
iHylocom.) triquetro V,.,,.
Numerus sporarum non minus variabilis e st quam magnitudo.
Majores pro more in minus perfeetis speciebus o c cu rru n t, et
minus numerosae sunt quam minores genti proceriori propriae.
Sic Archidiorum sporae, maximae quae notae sint, numerum 18—20
in eadem capsula haud su p e ran t; sporae Ephemerorum facile n u merari
possunt et vix centuria plures in singulo fructu continentur ;
in B ry a c e is , P o ly trich a c eis, Hypnaceis e. a. semina minutissima
innumera reperiuntur.
Quoad substantias quae in spora c o n tin en tu r, pro maxima
parte amylaceae atque oleaceae sun t; olei guttulae in sporis majoribus
distinctissime conspiciuntur. Massae mucosae amyli grana
oleique guttas foventis natura ad diem non satis nota est.
§. 11. De Columella.
Columella pars ilia fructus e st cellulosa quae centrum ejus
occupans e pedicelli fasciculo cellulari interno originem ducit el a
capsulae basi usque ad operculi extremitatem se se extendit. Forma
sua pro more cylindrica haud ra ro intumescit, ita ut magnum in
capsulae cavitate spatium occupet. Raro omnino libera e s t, u t in
Polytrichis, in c ae te ris muscis sporangii parieti coadúnala rep e ritu r.