versus angustiora sirque ovi circuinscriptioneiii longitudiualciu itni-
taulia ut in B ryo latifolio, o ralia vel elHplica utraque .extremitate
rotundata acquali, diametruin transversaiem longitudinali bis circa
superantia, oblonga quorum diameter longitudina lis ti’ansversali ter-
quaterquo longior evadit, elongatü quae longitudine sua latitudinem
quinquies et magis ex c ed u n t, Unealia et loricata folia elongata
angusta aequam fere latitudinem a basi usque ad apicem monstran-
tia, linearia lineaba angustissima su n t lineam tingentia, lanceolata
e basi oblonga in apicem acutum sensim angustata, forma in magno
muscorum numero obvia, subulala sunt linearia in cuspidem acu-
tam plerumque leniter curvatam desinentia, ut ea in multis speciebus
angustifoliis o c cu rru n t, spathulata e basi lineali sensim obovata ut
in multis Pottiaceis et Bryaceis, cuneata spathulata abbreviata sunt.
Innumerae p ra etere a harum formarum variationes et coaduna-
tiones d an tu r, quas nominibus compositis Botanici desig n an t, ex.
gr. obovata seu inverse ovata, o v a to -o b lo n g o - et elongato-lanceo-
lata, lanceolato-subulata etc.
Raro folia omnino plana conspiciuntur, plerumque concava,
ca rin a ta et c a rin a to -co n ca va , subcomplicala, convoluta, cochlea-
r ifo n n ia et cuculiata ea videbis, margine nunc p la n a nunc in curva,
vel recurva, nunc involuta vel revoluta. Haud ra ro p licata
vel sulcata s u n t, plicis nempe et sulcis longitudinaliter exarata
(Hypn. lutescens, nitens e. m. a.) rugosa et undulosa rugis vel
undis transversalibus notata (Neckerae pluriraae, Hyp. rugosurnj,
undulata ubi solus margo flexuosus evadit (Mnium undulatum,
Atrich umu n d u la tum), crispa quorum margo profundas plicas exhibet.
Margo foliorum vel totus integer seu laevis est, vel sola parte
superiore vel toto circuitu serratus, dentatus, crenulatus, ra ro su b -
ciliatus vel ciliatus ; serratus est cum cellulae egredientes molles-
vel plus minus solidificatae apice acuto extremitatem folii respiciunt
(Ephem. se rra tum , Mnium serratum e tc .), dentatus cum denticidi
marginales patuli minusque approximati su n t; margo se rra tu s sa e -
pissime, dentatus ra ro invenitur; spinosus est cum dentes corneos
pungentes haud ra ro duplicates (duplicato-spinostis') p ra eb e t (Mnium
spinosum, Polytricha), subciliatus denticulis elongatis mollibus hya-
linis (Fabron. p u silla ) et ciliatus cum denticuli in cilia arliculata
transformantur (Hedwigia c ilia la , Fabr. ciliata, Ephem. ciliatum).
Folia marginata vocantur illa quorum cellulae marginales
formam colorernque peculiarem induunl marginemque plus minusve
latum distinctum eftingunt; p ia n o -m a rg in a ta sunt illa quorum margo
e singulo strato cellularum cfforniatur, in c ra ssa lo -m a rg in a ta ([uo-
runi margo e stratis pluribiis componitur. (Vid. Icon. Tab. VI.)
Cum ad foliorum superficiem respicias earn vel omnino gla-
bram vel granulis papillisve hyalinis conspersam invenios, nunquain
tomentosani nec pilosain. Glabra superticies nunc opaca i. e. sine
nitore d ep reh en d itu r, nunc nitens seu glabritie nitente insignis,
nunc sericea seu nitore sericeo conspicua, nunc tandem vernicosa
i. e. nitore vernicoso micans.
Folia granulosa vel papillosa granula vel papillas microscopica
in una alteravo p a g in a , ra riu s in ambabus exhibent (Pollia Wilso
n i, Barbala fr a g ilis , Thuidium tam a risc in um , L e s k e a , Anomodon
e. m. a.). In A tricho undulato paucisqiie aliis muscis pagina
inferior spinulis asperula invenitur. (Vid. Icones Tab. VI.)
Folia plurimorum muscorum nervo seu costa tota longitudine
vel pro parte dimidiantur. Costa haec nunc te re s nunc complanata,
mine sem ite res, niiqc latissima, raollis laxe vel solida dense
texta apparet, viridis, pallens, lutescens, fuscescens, rufula, purpu-
rascens, simplex, bifida, gemella, cum folii apice vel infra evanida,
saepissime excedens inque mucronem, cuspidem, arislam vel p ilum
proclucta, unde folia mucronata, cu sp id ata, a ris ta ta , pilifera dicuntur.
In nonnullis costa supra lamellosa (in P o ly trich a c e is), sive
filis articulalis (in P ottia subsessili) obsita e s t, in aliis inferiore
latere sulcata (in Dtcranis atque Campylopodibus nonnullis) apicem
versus spinulosa denticulisve aspera conspicitur ( in Polytrichaceis
e. a.). Cellulae elongatae e quibus eflbrmatur aut omnes similes
ejusdemque magnitudinis su n t, aut dimorphae centrum versus minores
vel majores quam ad peripheriam. (Vid. Icones Tab. VI.)
Quod deniqiie ad foliorum contextum sp e c ta t, siinplicissimum
eum invenimus, unum, rarissime duplex vel triplex cellularum stra tum
constituentem. Cellulae ipsae in diversis speciebus magnitudine
et forma quam maxime variant reteque sistunt plus minusve
la.xum, plus minusve condensatum. Parenchymatosae sunt, i. e. ex-
tremitatibus deplanatis sibi impositae, areolasque punc tiib rme s, in
Ortliotrichaceis atque Z ygodonlibus ad folior. apicem, quadratas et
hexagonas iu Pottiaceis efformant; prosenchymatosae, i. e. extremi-
tatibus acutis sibi accumbentes atque areolas rhombeas et rhom-
boideas fmgentes in F a b ro n iis , Rhynchostegiis, hexagono-lineales.
in multis Hypnaceis, lineares et vermiculares i. e. flexuoso-lineares.