gandumq; foret.Nihilominus interim omni de anima? facultatibus,funflio-
nibus,fubftaritia,natura, fpeciebus, & earum fedibus, inueftigatione remiffi,
cuifinìtimi liberè aflèremus,corfacultatis,atq; adeò fpiritus uitalis fontem, & calorisna-
fini iedem fomitemq; exiftere,ac pulfuum autorefn eflè,fingulasq; cordis par
tesìlliadcaloremfpintumquefpectantiufui fubferuire commonftrabimus.
rm,Uri u f i ,. Quis itaq; cordis ‘ inuolucri (ut iìngula ea ferie,qua earundem prius conftru- , .a
ftionem enarrauimus, perfequamur) fit ufus, peculiare de inuolucro Caput
s it» ,cordi, utcunq; pertraflrauit.Deinde & cordis fitus,antea c5memoratus,in ipfo tho- i l i
race eft tutifsimus,&ab omnibus qu£ tboraci extrinfecus noxam inferre pof |
funt, remotifsimus. Prseterea cor in pulmonis, id fuis lobis ueluti digitis qui-
bufdam amplexantis,medio ita” còfiftit,ut aequalem prorfus ex omnibus pul * s^j
monis partibusjaerisper'uenalemarteriammoliatur attrazione,&rurfus , ' j j
fuliginoibrum recrementorù egeftioneminpulmonétentet, & iu fta etiam “ M
portioneper uenalem arteriam & d uenam arteriale pulmoni fanguinem por *9
rigat. A d hec,cor non admodum procul ab ore,per quod reipirationé perfici<‘fi-
neceflùm erat,locato,earn corporis federn nihilominus obtinet, ex qua com- ^ 9
mode per' arteria* magna; ramostoticorporinatiuum calorem, lpiritumq; < (¡m
uitalem offèrre queat. Q uamuis etiä, quod ad totum corpus attinet,à medijs "9
partibus tantum fuperiùs recedat, quantum à pubis olsiu8 coalitus iuperiori g ¡¡j
lède diftat.hsec enim qreriti adultorum corporis exquifitum ferè habetur me ( f ll
l.i.& di. dium: non autem umbilicus,quem Galenus,cordis fitü enarrafis,adamufsim I
| eftè medium céfebat. Q uòd porrò propter bafim, quam latam amplamq; ob 1
hquatuorgrandiumabillaprodeuntiùuaibruminitiaeflè oportuit, cor non t .g,
exaftè rotundum effeäum l i t , etiafnii non dicatur, omnibus manifeftum {“H
firmcrdi, eile conijcio. Quanquam Natura interim cor fphaericae figura?,iniurijs inno- I
xiè ferendis omnium pertinacifsima?, & ca?teris omnibus capaciori, adeò ac- I
cedere uoluit, ut cor in maximis ipfius dil^ationibus prorfus iphsericum I
appareat: quemadmodum in ipfius contra Siionibus oblongum,& pinea? nu I
cis modo produftum cernitur. Neque edam alia ratione cor oblongum eile I
dicimus, quàm quòd id in mortuis coneidens, produ&umq; femper offendi- I
tur.Si enim id in mortuis ita diftentum obièruaretur, quemadmodum in ui- I
uis feäionibus id,quoties intenfe dilatatur, breuius quidem,fed latius & pro- |
fundius fieri fpe£tamus:tunc meritò non oblongum,fèd rotundum,ac paulo I
cordùfitßan mirfts toto fpha?ricü eile cenferemus. Quis autem Cordis fubftantiä? fit ufus, ]
tu «fi,. jgQfno Capite,quädo cordis cum mufculo comunità tern, & rurfus diffe- I
rentiam proièquebamur, neceflàriò còplexi fumus : praecipuè tum explican- I
tes,cui potifsimùm muneri triplex fibrarum genus,cordis fubftantiam inter- j
texens,dein & caro has amplectés &fuffulciens,pra?ficerétur.Ca?terùm1 ue- ‘ ‘ I*
na,cordis bafim coron^ inftar cingens,& ramos per externam cordis fuperfi
cororudi, uc- ciem deorfum à bail exporrigens, cordi nutrimentumfu pped itat:&'coro- S <f*
nales arterise,eiusquamperreptant cordis fiubftantiaenatiuum calorem coneretti
Htppt
CT" Pia tonti.
urûmmufi,. tempérant, magnamq; Natura? fuorum ramorum diftributione atteftantur
induftriam,quumhorumplures amplioresq; fecundùm anteriora & polie- '
riora & finiftrum latus cordis porrigantur,quàm ad dextrum,ubi dexter cor
disconfiftituentriculus,cordisquefubftantiamulto quâm alibi occurrit te-J
cordi,wruuU nuior,minusq; ob id uenis&arterijs indigens. Cæterùm1" neruulus bafi cor- ,
disoblatus,triftantium duntaxatfènfusgratia,n o n autemmotus,cordi lar-
vmiom cor- gitur. Cordis cartilagineam,aut fi uoles dkere oflèam fubftantiam, uenæ ar-
diifitß«im. terialis &magna? arteriæ” origini addita,aut ex qua potius illa uafà originem
M§ ;
ducunt,
fj ciitfSiJ
S *ofe‘
FWBRlC^ t LFBER VI.
ducunt, ad cordis fulcimentum facere, difiètìrionis profeiìòres arbitrantun
quamuis etiam eaipfa fubftantia, nullum prorfus, cui infiftat, firmamentuni
habeat,nifi forfitan quatuor cordis uafa,cordis inuolucrum penetrantia: que
non magis tamen huic cartilagineae fubftantite, quàm reliquie cordis bafi (fi
quid modo ad ftabifitatem conducerent) firmamento eilènt. Porrò cordis
uentriculorum officium eiufmodiferè elle credituri Dexter,eo quòd languì
i l '* nem praecipuè continet,fanguinisq; elaborationi potifsimùm dedicatur,fan-
guinèus nucupatur.is namq; pulmonis duntaxat gratia, áfummo.rerü Opifi-
ce,infigni iuftitia cordi infculptus putatur.Pulmo enim,quiinftar prop tuarij
cordi circúponitur, ut id ab ilio aeré perpetuò allicere queat, rarus,fungofus,
leuis, ac ad thoracis motus fequaciisimus fieri debuit. neque eiufinodi profet
ò funftionibus idoneo nutriméto ali potuit, nifi priuatim illi fanguis ex eo
. quem caua continet,leuis,aereus,fpumofus,expurgatus, nihilq; minus quàm
fieculétus,ab alio organo praepararetur,atq; itaipfi pulmoni ad opportunam
nutritionemdeduceretur. A tnullumorganò cordeipfo calidifsimo,&pul-
moni proximo uifcere,ad id munus erat aptius : neq; etiam aliud omnino iu-
ftius pulmoni hac in refamulan poterat. quandoquidem nimis quàm ingra-
tum cor habendum foret,fipulmonitam amicèaerem (quo, nifi ilico conci
dere emoriq; uelit, perpetuò indiget) ipfius nomine attrahéti, ac obfequétif
fimi famuli ritu preparan ti,&illiuspotifsimùm gratiafàbricato, nullas uices
referédas putaret: ac non modis omnibus cor,utgratiam reponeret, pulmo-
. ni opportunùm alimentum (quum id citraincommodum poisit) conficere
prsparareq; ftuderet. Dexter itaq; uentriculus,inanimalibusqu£eillofimul ra»uu*m
Jife-c. cum pulmone donantur, àq caua uena, quoties cor dilatatur ac diftenditur, f ‘i ac"e"-
magnam iànguinis uim attrahit, quem adiuuantibus fortè ad hoc uentriculi
foueis excoquit : ac fuo calore attenuans, leuioremqtie, & qui aptiùsímpetu
poftmodum per arterias ferri pofsit,reddens, maxima portione per uentricu
forum cordis fepti poros in finiftrum uentriculum defudare finit : reliquam
Í "fc autem eius iànguinis partem, dum cor contrahitur arftaturque, perr uenam
arterialem inpulmonem delegat. Curueròhaec inter reliquas corporis ue- W ÉSk §
K nas>artela* tunicas adipifcatur,alibi obiter exprefsimus,quum earn craifam
Í. ualidamq; faftam efiè diceremus, turn propter continuos pulmonis & cor- a»» «w.
dis motus: turn etiam, ne pulmo tenuis illius quem continet fanguinis, plus
quàm ad nutritionem fufficere pofsit (etiamfi quàm plurimo indigeat) libi
, alliceret : dein ut pulmo, continuo ipfius motu & calore fanguinem in arteriali
uena deduftum fibi magis excòqueret, ipumofioremq; redderet. qualis
is iam proferirò efi, qui per arteriam uenalem exfiniftro cordis finu pulmoni
offertur,quum is iam in utroq; cordis finu elaboratus fuerit. Accedit huc,ar-
terialem uenam, organü foli nutritioni opportunifsimèfubferuiens, quodq;
fecundùm pulmonis cóprefsionem & dilatatione quiefcere, atq; quàm mini
mùm moueri oportuit, magna Natura? prouidentia alijs corporis uenis im-
penfiùs rigidum,craífiimq;,& cópreífii dilatatuq; difficilius faftü efiè. Hac fi- -
quidem ratione uenae arterialispropagines, arteria? uenalis & averse diften-
tioné & dilatatione minus impediút: quum interim, fi illa? propagines fequa
ces eilènt,atq; leui occafione difienderétur,maghá pul morns amplitudine ilio
dilatato implerent : & rurfus còpreflb pulmone,promptèfubfìderent,ma
gnamq; uim in aiperse arteri^ propagines ex pulmonis còprefiù fieri prohíbe
I | f rent-Atq; hinc fané,dum de uaforù robore loquimur,1 dextrf cordis aünculg
ufum forfitan peterepoterimus. Q uum enim cor ualido impetu diftentum,
ss 4 fangui