^ ( 4 0 ) ^
fmuatus: Fig. 24./ « ¿ / cm , omnium longiffmus kft anguftiffmus. Fig. s ; . la-
tißmus: Fig. 2 6 .& 2 J . triangularis fe r e , propter alterius t e t e dotfum an-
guftura vel- acuminatum, alterius veto planam fuperficiem : Fig. 2 8 - & 2 9 . //-
nuofo aut lacunofo margine praditiis, major ac minor: Fig. 2 2 . fimbriatus
inerito dicendus, licet hoc nomine nondum, quod fciam, ab ullo defcriptus.
Fig. 30. denique id confirmât, quod ExcelL D. Scheucbzerus (p) notavit :
In hifce, nimirum, conchitis anomiis aliquando confpici maculas Cut fane multis
in Ipeciminibus monftrare poifum) albidas, qua microfcopio fubje'da funt
circelii tres, quatuor, qumque , f e x concentrici, affabre v e lu ti circino e
centro medio exfcuipti, &c. Solent veto laudatæ differentia (quamvis una
præ altera copiofins) inveniri mixcim cum recenfitis antea peftunculitis, inter
arva montana & lapidóla Palatinatus fuperioris, nec non quibusdam latomiis.
C A P F T IX.
D E SAL IN IS E T SV L PH V R E IS FOSSILI-
BV S N O R 1C ÍS .
Non adeo amplus concretorum hujusmodi apparatus nobis eft : Qualiscun-
que demum fu e r it , hoc Capite explicabitur. E S A L IVM c/æj/c memorandum
primo venit N IT R V M ; haud equidem anti quitus ñc appellatum
Salis genus, quod magis alcalicum (ft fmeSicum, indeque a moderno d iver-
/mw, pluribus argumentis edoceri'poteft; verum id, cui hoc & Salis petra
nomen hodie imponitur. Ipfius copia paffim à ruricolis coqui folet, è terra
pingui, fub oN’ilibus, equilibus, firaetis, vetuftorum ædifidorum ruderibus,&c.
defoifa; quam explorandi, præparandi & coquendi (p ro n itro ) artificium
dexterrime tradidit Lazar. Erckerus (a ) : Virtutes autem medicas Salis nitri
'(certe principis TroÀvyff.ç-uK) fatis prolixe & omnium optime decanta-
vit excéllentiffiiua Profeflbnim Med. Halenfium biga , D. D . Frider. Hoffmannus
(b) & D. p . Georg. Erneft. Stalilius ( c ) . Neque vero diffimulare
poflum , me jam à plufculis annis fcribendæ N itr i biftoria, poft Clarckium
& quoslibet alios,' c'epiTe confilium , quod ne nunc quidem ex animodimifi,
commoda, N i d iä , occafione executurus.
Speciém N itr i, quin ipfum Aphronitrum, multi reputane falfedinem è fa x
is ca knr iis , & hinc conftruélià parietibus ac muris, præfertim antiquis, m-
fiar lan'uginis efflorefientem. Talis apud nos ubique deprehenditur, inprimis
èlaquearibus carcerumfubterraneorum Norimbergæ , fed jliriarum forma ex-
crefcens. Hujus autem Salis v el N IT R I C A L C A R II difcrepantiam k v u l-
oari, & peculiatem in Cryftallos concreti figuram, perfpicue oftendit erudi-
as A ia rt. Lifterus (d ) .
Seorfim etiam V IT R IO L I mentionem facere liceret, quod ex P jr i t e ,
tiffimus.
in No rico noftro hinc inde obvio educi arte p ote ft, imo & fponte folet efflo-
r e f c e r e , martialis naturæ : Verum de h o c , ipfoque P Y R I T E , & L IG N O
FOS SILI B IT V M IN O S O , noftratibus, tanquam præcipuis in Capite præ-
fenci exponendis concretisfalino-fulphureis, adeo jam dudum egit
Andr. Ù b a v itis (e) ut temperare mihi nequearn , quo minus integrum iftum
lò cum, etfl valde prolixum , leólu tamen digniffiinum hue transferam. Ita
autem ille. Quam Doldius Altorfio Noricorum mißt non procul ab oppido a
medicina ftudwfis effojfam terram, partim prope accedit ad Colonienfem fiffilem,
t f ) S p e c im . lith o g rap li. H e lv c t. pa g. 2 j. f a ) An i. Sub tcrr. L ib . V . fe re in te g ro , {b)
Difpu t. de N itro A n n . 1694. habita. ( c ) O b fe rv , C liim . Phy f, M e d . Ann. i6 y S .
L M a « . ” • " • ■ ' • "
M .[ d ) T r a d ì, de F ön t. M ed . À u g i. C ap . I.
V i l i , cap .8 . P.JO34, & feqii.
f e ) Singular. Part. 111.' Lib.
^ C 41 ) ^
filem, nimirumfiffilifpecie, forma carbonum, fufcedine, (ft Honeaputredine
fraduraqiie; partm integrior fo lid iorque e fi, maioribus quoque portionibus
adeo ref erens ligneum e x populo L j bica v e l tremula, aut betula v e l fa g o ,
carbonem, ut pnmo afpedu plane perfuadere imperito pojjis lignum fuifie:atque
etiam VIX oculis tuis credas, ft aliter percipere rem velint. Ebenum
tom e fo re t ad gaoatas pertineret, nifi putredo fuperVenilfet ; quin funt
quadam partícula integritate fu i non alio referenda. Neque tamen ad li-
thanthracas coMMtmci ob fpeciem diverfam , differentemque rirlllFiyiffYI nva • /i » /-_____ naturam, v e l
t^droo ejt anaus kA e xu tcu s , fibrtsm longumpor-
rettis cum fiuxu fubftantia, èft procefju ligni tremula, v e l betula. A b e x -
treimtate f ratta ft infpicias (nota tamen, non efje eandem plane faciem omnium
majjularum) aifulanm concrevijfe v ide tur integrior; corruptior v e r o afluías
occultai, alius Hiam fiffiles divifasque e xhibe t, omnino ac ft lignum pi-
ceum v e l faginum d iv ifip s in laminas, quas dicas quoque plane inde ette, A
Jub terra carrafas mfcttasque mduijje nigrorem (ft fragilitatem. Sunt qua-
damporttoneslongæ quatuor v e lf e x aut plures digitosffed non femper continua
òape m m m medio fijjura transverja interrumpit continuitatem, quali v u l -
nere fatto. In aqua fi maceres, lentefcunt , ut digitis divellere findereque
(5 flettere queas, fed non omnes. Integriores atrum babent colorem; cor-
ruptiores fufcum, aut etiam brunum, ut lignum toftum; mediaparticula medio
fe h a b e y modo. Q u a corrofæ funt penitus , cobarentibus tamen adhuc
p a rM u s p aliquam foliditatem exhibentibus, ftfrangas, nihil diverfum a
jubjtantt a fibrarum, fecundum longum infpettarum, nifi fitum duttum que fal-
tem ahum exh k en t fe d color (ftft,bfiantia ratio eft eadem, nifi inaqualiter
fint putrefaüa. A h a m frattura nigerrimum, valdeque fpiendens bitumen
ftunt, ut pAtri Gagata more poffe Ubi perftuadeas, nifi exilitas, (fi putredo ob-
ftaret. E t hac nota deprehenfa, ocuii fe falftos primo afpetíu fuijìe diftunt.
NuUus enm car ho, nec lignum tale quid refert, nec eft in fra tturi s. Inter
portiones m fodtna intercurrit plerumque marga cinerea, v e l alba, aut etiam
argilla, t ) ochra bituminea. Quocirca videas alìuviones hujusmodi aliquibus
^Iharere,kft aW o ,y e lfla v o , aut rubro illas colore inficere. Aliqui-
lusmmiftus P Y R IT E S effi qui ibidem in v en ,tur, (fi adeo quidem interdum
coaluit, ut ex utroque fucco una fit fatta majja: alias faltem foris adbarens,
aut lacuna.cmiculoque fatto f e f infinuans. Pyrites is fplendet, coloremque
e x c i tr im a lb icm tem fu argentcum re fe rt,ut is.queminfclopetorum vmita-
bulisgeftant vulgo. Altrum d iìiu , carbones quosdam in decurfu fibrarum
in longum nodos reprffentare tanquam initia ramorum, aut furculorum quaft
inde aliquando ramuli enati fu i f e n t , aut faltem prodire contendifìent. ìn v e -
niuntur particuUjam in Ocbram mutata intus , quibus fo r is adherent adhuc
fquamji nigrcejplendentes. Earum una fpeciem habet fe r r i rubigine con-
f im t i , kft tamen adhuc coharentis. Aqua pulve ris hujus terr£ macerati
g iftu fubdulcis fit cum ahfterforia aliqua acredine in fine. Coaoulum eius
eft mftar JAIS cbalcantimi, initio fubdulce , pojìea valde acre , ut atramen-
tum agnofcas. P u lv i s in catino v e l cocbieari ferreo in ignem Hiatus non
fiagrat, nec facile nigrorem perdit, etiamfi diu excanduerit. Carbones integri
fohdique nondum exefi putredine, inardefcunt, etiam ad sniulationem
optimi lithanthraeis Cycnaii. Fiamma enim inde eft luculenta, cum fumo nigro
inftar picis, od y e mitiore quam GagaU , bituminofo tamen. Sulphur
in aliquibus deprebendas, nimirum quibus accubuit, aut immijìus eft pyrites,
qui e x fulphure ( j lapidéis fuccis concrevit. Niger color in ardent ibus
L pertiÍ
æ
A"
¡Si
i l
I
■ 'i '
f i ,
?
li
Hi