m ( 18 ) m
dura e f t , quod etiam permoviiTe fufpicor Dn. Car.Mc.Langium, ut (m) fe-
paratam bekmnitanm clajjem conftitueret cylindroidaorum : Sed enimvero,
conftans àvTofla me docuit, omnes belemniias nonconicos, autin apicem plus
minus acutum definentes aut detruncatos efle, neutiquam Íntegros,
á conicis fpecie diftinftos. Ipfe autem apex modo eft acutior , quali gaU;
dens belemnites appofite fatis oxyrrbincbus audit Luidio ; modo eft obtujior,
qui, dum juftam fimul magnitudinem habet huhiani digiti, daüylui Ideui proprie
vocatur, etfi hoc fynonymon omni promifcue belemniti quidam tribuant.
Magis à figura communi abludunt belemnita, in medio ventricofiores,
utroque autem extremo tenui ore s , cujusmodi fpecimina Luidius (nunt. 1702.
& fequ.) nec non Scheucbzerus (num. 34.) dederunt, ari piftillum nenipe re-
ferentium: Quibus minime poftponendus e ft, à me (Tab, I. fig. 7 .) exhibi-
tu s , utrimque perquam acuminatus, & faxo cinereo inhætens, jufum mu-
liebreni (eme Spindel) fi quid aliud, reprafentans. Huiic lapidem, plures-
que inNorico noftro repertos, Generof. YSn.Cbrijlopb. Frider. ImHoffius ab
Helmjtadt, Patritius Norimberg. & Dicafterii infer. AlfeíTor, pro fuo in me
favore conceflit delineandos, quam humanitacem gratus agnofcere,& una V i ri
illius optimi fingularem curiofitatem, in colligendis rarioribus Naturæ &
Arcis operibus, deprædicare ex merito hac occafione debui.
Ad figura belemnitarum difcrimina hoc etiam pertinet, quando funt ca-
naliculati, feu, ut Luidius loquitur, aqualiculo per medium longitudinem
injfini^i ■ T a ie s , circa nos pallim extantes (F ig . 3 .& 4 '. ) fiftuntur. Qui
proxime his adftat (Fig. 5.) depiclus, id habet peculiare, quod minus quidem
ample fit canaliculatus , tribus autem evidentibus in apice ftriis five fulcis
dotatus, quare ipfum belemnitem trijuicum quis haud inepte appellaverit.
Non tam modis naturalibus , quam v it i is figura belemnitarum adpcri-
b o , quod aliqui dentur nimium comprejfi, quin & coiifn'ri appareant, præfertim
circa bafm, ceu pluribus in individuis à me affervatis cernere licet, quafi
crufta fuperior ac durior impetu quodam externo violenter olim ct.ntufa &
diffraila fuiflet, cedente interiori fubftantia , ipfique adhærentibus fragniCn-
tis cruftæ. Quibus è phænoiiienis id facile efficeretur, molles aliquando, iaX-
tem quoad partem intimiorem, extitijje belernnitas. Accedit etiam , trans-
verjirn difruptos, hinc incurves fæpe confpici, nihilominus iterum confolida-
tis, antea divulfis, portionibus; Utrum v e to eapropcer, an aliam ob caufam ,
eochiitis turbinatis mereantur annumerati, prout quidam contendunt, jam
non difputabo, neque tamen contrarium mihi videri diftitebor. Cæterum
v it ia ta in belemnitis figura (pecinien quoque eft, erofa aut cariofa Juperfi-
cies, qua multi laborare fülent, non fecus, ac fi à vermibus hoc malimiiplis
accidiflet.
Aliss belemnitarum differentia a coloribus defumuntur. Ë fv fc o nigri-
cantes apud nos maxime abundant, in agris & quibusdam rivulis Altdorffio
propinquis, tam liberi, quam fuæ matrici , terræ fcilicet bituminolæ, fifïili,
nigræ, aut confimiii cruftofo lapidi infidentes. Valde nigrum v e l atrum hujusmodi
belemnitem Frider. Lachmund (n ) coraciam feu corvinum lapidem
(iîiièfn/if/n) vocari perhibet; Teterrimi oA foe to r is , fi durius traftecur
aut frangatur. Qui colore ac pelluciditate fuccinurn faiernurn æmulantur, qui-
busque Lyncuriorum aut Lyncis lapidum nomen ftrifte conipetit, oppido rari
funt hic terrarum, imo exafte talis mihi nondum ullus fefe obtulic,cum intérim
è latomia Hersbruccenfi, & agro propeìVinckelbeid habeam ali quo fa ltem
modo flavos ac pellucidos. Ad cinereim tendunt plerumque grandiores
illi, quos in monte Heimburgenfi extare fupra fcripfi; quin & poffideo v e r -
ficolores, aut è cinereo k f fufco variegatos. N e c defunt candidi, quamvis
raro per fe fubfiftant, fed aliorum, præfertim nigriçantium in centro lateanc,
quem-
(»¡) 1. c. Cap. VI. p. 121. («) OfunToj-fn^. Hildes, p. 25.
m . { 1 9 f
quemadmodum è fig. 6. (Tab. I.) videre eft. Minus hi ut cæteri folent effe
ftriati, fed moleculis inæqualibus , adinftar fluoris fplendentibus concreti.
Talius fubftantiæ lapides quandoque faxo cuidam impaftos, iéd piane informes
deprehendi, facile comparandos ad Luidii (num. 1734.} lapillum , belemnita
congenerem cryjiallinum, informem.
Denique contentorum ratione differunt belemnita. Certo conftat, quod
fagaciffimus D. Aiart. Lifterus (o j afferuit : omnium integrorum bafin aliquo-
usque fo r at am ejfe, modo bac modo illa materia cavitatem oppiente: A t , quod
fit etiam natura/iter in aliquibus materia quadam, tanquam propria Iapidis
medulla, e x ejus concremaiioite patefcit. Etenim Selenita inflar in aibijji-
mam valentijjimamque calcem, medulla excepta,u¡iulatur; qua tamen (m e dulla)
etiam pojìquam ignem experta eft, nigricat, k f c . Noftri belemnita
continere folent i ) & quidem communiffime, terram lut e am , aliquando in
lapidem duratam : T jPy r item, magis vel minus fplendentem, interdum fluoré
candido permixtum: 3 ) Galenam (B ley - Glantz, oder Blende) cujusmodi
tamen rariffimeobtingit: 4 ) Aiv eo ium, de quo feorfim nonnihil hic placet
attexere.
Eft igitur A L V E O L V S , eo fenfu, quo in Lithologia phyfica moderno-
rum accipitur, ex accurata Luidii fp ) defcriptione, ¡apis, orbiculato capfu-
la opérenlo jimilis, modice excavatus, marmoris inftar politus, magnitudinis
v a r ia . N a tiv a s ipjìus locus belemnitarum rnajormn ta lix efi: hifce enim
fra'dis, geniculatim alveolum, fujiformem, cavitatem occupare fapius nota-
tu r , lamella maxima Jupino concavo fupremum loctim tenente, reHquisque or-
dinatim, pro belemnita J-'orma diminutis. Patet exinde , cur hujus Iapidis
traftadonem hunc in locum rejecerim. Quanivis enim alicubi, præfertim in
Anglia, folitarius aut fequcftratus inveniaiur a lv eo lus , nobis tamen non nifi
plures jìmul jiin ñ i, k f concreti firmiter, in figuram conicam, haòlenu.s com-
paruerunt, ita uc ab invicem divelli ægre queant, Hcet rimis aut lineis circula-
ribus fatis aperte diftinguantur. Exemplo fint Fig. 8.9 & 10. repræfentati,
omnes è calicibus belennitarum diffraftis exemti, materia tamen diveria confiantes;
Nam gemini ifti, Fig.ÿ, expreffi, faxo fuis bafibus infixi, ad belemnitem
candidum antea memoratum accedunt; duo fequentes autem è lapide
duriore fubcinereo funt conflati, & alterum eorum (F ig . 10 .) à poftica pane
cortex beleinnitæ adhuc ampleftimr. Ejusdem plane coniniatiseftD.di/jfMc/;-
zeri longior, ex alveolis pluribus, invicem emrochi injlar ju n tiis , coiurr.nu-
la , in matrice belemnitica jacens, quam (q) delmeatam dedic, à fe olim inventara
in ipfo Altdorffino agro noftro. Incidimus præterea in alveolos py-
ritico- ferrugineos, rurium alios magis molles ac friabiles, terrcos. Quod
Fig. I I . fiftit, obelifci marmorei alveolari s fpecim/'n, extra matricem fuam ,
prope pagum if«V/if/i-F/ojf repertum, ideo eft notabile, qucd aliqua faltem
in parte fui ambitus feparati appareant alveoli, in reliquis arftiifui'e coalki.
Sed ad belemnitem redeo, cujus quidem plures fupereffent eiiumerandæ
differentia, quoniam vero levions funt momenti, ipfis in præfenti non immo-
rabor; properandum enim eft: Qua etiara de caufa v ir tu te s huic lapidi at-
tributas non vacat expendere. Adeat, cui volupe eft, Autores haftenus aile-
gatos, inprimis vero perdoftam Balthaf. Lydii jam laudatam epijtolam , ex
qua non poffum quin paucula, fpeciminis loco, hue transferam ; M e r alla
adpleuritidem v a le r e putatur, hoc argumento, quod mucronem habet. O
acumen ! Eodem argumento urunt hune lapidem, ad dolores dentium. Quis
non in hac Satyram ? Prater promijjum, larga manu fero, k f omnia con verro.
&c.
Diu deliberavi, quonam S T A L A C T IT E M , five S T A L A G M IT RM
(liceac his vocabulis promilcue uti) reponorem ? Vifum tandem fuit affociare
E 2 lapi-
(oj Hiilor. Animal. AnglTrari. IV. p.izô. Q j Lc.p.g6.&87- ( f) f c . p.g.Fig.ii.
Kf!
f
mI'
I ( i i
ft'i
AÍ
II