belemnitæ conftituit. Denique M V S T R IC V L A M , íeu formam calc ei (ei-
nen Scbuh-leijìen) Fig. 42, defignat ; quos lapides fingulos unde acquifiverim,
non amplius mccurrit.
Apicem cornu alicuius aduncum, variis ornatum ftriis atque ftigmatibus,
haud obfcure exprimir Fig. 4 4 . ut C E R A T 1T E S facile mereretur dici : Sed
fraus e ft , nihilque aliud, qmra Cornu Ammonis arcus, altera extremitate ca-
fu quodam detritus & acuminatior redditus. Qui Fig. 45. fiftitur lapis, non
caret fpecie D E N T IS A P R I ; fatis enim incurvus, nec inconcinne angulatus
e ft, apicis vero acie deftituitur.
Sed exemplorum jam plus fatis, quæ doceant magnam, in regione no-
llra , varietatem lapidum figuratorum, e x lufu natura talium, aut minus ex-
plorata originis. Poffet in immenfum augeri Catalogus, ft operas videretur
pretium : Habebit autem jam L eS o r curiojus in modo prolatis, quod admiran
, ulterius fcrutari, v el ( ft magis hoc placet) ridere queat,
C A P F T FI.
DE LAPIDIBVS EMMOPd>OIE, SEV FIGVRATIS,
EX QVORVNDAM VEGETABÍL1VM ET
A N IM A L iV M T R A N SM V T A T IO N E .
Quanquam fuperiori capite expofitos lapides, rebus aliis, ve l animatis vel
inanimatis quouiodocunque figura llmiles, non ab iisdem profeftos, fed
ut materiam, ita formam fuam aliunde mutuatos, & obfcuras admodum originis
efle perhibuerim ; minime tamen defpe ro, quin modico temporis intervallo
ingenia feliciora, continuatis obfervationibus, plures iftorum lapidum,
e .g . belernnitas, entrocbos, afterias, lapides Judaicos, &c. ad genus magis
proprium fint redufturi, & natales eorum, haftenus latentes, revelaturi. Interim
bonam jam partem figuratorum lapidum, quos antiquitus plurimi, hodieque
nonnulli, pro metis naturæ lufibus venditarunt, modernorum fobrie magis
philofophantium induftria reftius dijudicavit, & ab iisdem rebus, queis
affimilantur, præter certum alicujus, quam perpeffæ fint, alterationis gradura,
neutiquam differre, comprobavit.
Hujus itaque generis lapides, in No rico noftro haftenus obfervatos, recenfere
nunc opportunum, & fa f tæ m diipofitioni confontaneum eft.
Ubi quidem præmoneo, transmutationis terminum à me non accipi eo fenfu,
quo perfeftam & omnibus numeris abfolutam unius corporis in aliud, tam
quoad_materiam quam formam, denotar u.iTaôoÀviit: Sed talem hic intelligo
mutationis modum, quo corpora quædam, e .g, vegetabilia aut animalia, de
naturali ftatu fuo ita receiferunt, ut in aliquibus fuis affeftionibus, loco , extenfione,
confiftentia, pondere, colore, &c. alterata fint, reliftis nihilominus
quibusdam evidentibus, fi non materiæ, at faltem formæ priftinæ charafte-
ribus & notis.
Sæpe etiam accidit, totam fere prion's corporis materiam evanefcere,
ipfius autem formæ hæredem ex alfe fieri heterogeneam poft accrefcentis la-
pidis fubftantiam : Qualem vicijjitudinem laudatæ transmntationi cognatam
ideo pronunciare non v e reo r , quia iftam formam nunquam recepilfec materia
lapidefcens, nifi eidem præexiftens corpus occafionem dedilTet. Kxeni-
plum ejus præbet luculentum M V S C V S P E TR IF 1C A T V S , vulgo fic dióbus,
de q uo , præfertim quantum ad natalem penes nos locum, jam fupra egi, Cap.
II. pag,’/ . F lic ratione materia a topho parum v e l nihil differt, formam autem
mufciterreftrisf e d e n t i , ut opinor, modo induit. Quando aquæ, particulis
faxeo- margaceis intra terræ vifcera imprægnatæ, fcaturiunt, ac per illius
fuperfuperficiem
fefe diffundunt, in progreifu autem forte ad mufcum allidunt
non poteft non eatundem ex parte motus hinc reddi languidior infimul præ-
cipitatiom anfa fuppedicari , ut fubinde aliquid affigacur & adhærefcat poris
atque ramuhs mufci de materia præfata margaceo - lapidea, cujus aggregano
fie continuata fenfim evadic in cruftam lapidofam, magis ac magis obrigefceii-
tem. Ipfe veto mufcus arólo hoc materiæ tophaceæ amplexu comprelfus &
aeris libenon commercio orbatus, paulatiin emarcefcit, & in pulverem pro
modulo quantitatis fuæ redigitur; quæ ratio eft, cur hujusmoàipétrificatus
muftus. Il frangatur, mtus m fmgulis ramulis foraminefit præditus, quod probe
annotavit D. Jo, Dan. Gejerus (a) : cum intérim tophacea ilia crufta ad
figuram mufci, quem inveftiebat, conforiiietur, nunc quidem accuratius, nunc
rudius, prout materia ejus extiterit vel fubtilior v el craifior, ipfaque concre-
tio tenerior vel fpilîior fuerit.
l’ aria cum mujco fata fubire coguntur planta a lia , ipfarumque partes,
co h cu lt, radices, &c. fi a topbaceis aquis diutius alluuniur. Quin etiam ar-
borum folia kfi ramenta conlîrailem experiuntur fortunain, quando immerfa
jacent usdem aquis, ut tandem crufta tartareo-lapidea obducantur, quæ il-
lorum figuram ac typum retinet, pofteaquara ipfa folia aut ramenta intus cor-
ruptioiiejampcrierunn taie fpecimen oftendere poiTumus ,
FO L IA nempe Q V E R C V S & FAGI difto modo P E T R IF IC A T A aut potius
qux involuta topho, fuam figuram in eo e.xpreffam (abgedruckt) reUoue-
runt. Hujus tophi, e x tnnumeris joltorum laudatorum facile diftinguendo-
iüvn)ftratis conflati, amplijjma moles confpicitur eodem quo mufcui petrifica-
tus loco, prope Hagenhaufen: Exiguum veto illius fragmentum Tab. I. Fin.
43. delineandum curavi. Nemie alia ratione, quam per incrufiationnn de-
clasam-ñ laptdefcere mufcum ( ÿ quisquillasplantarum,atímaávenere m Uh a -
ften u sh cu it; tametfi non dubitem, quin alibi alio quoque modo fcilicet
per mfimuattonem fu c c i lapidefcentis in poros ac. intimi or a veoetabilium ea-
dem penitus durefcantin lapides, id quod confirmât fane curiofa, fi quidem
veia e ñ , Atbanaf. Ktrcberi (b ) relatio: Frope Roncolanum, Senenlìs terri-
to in oppiduniy duos fontes calidos obfer^uari, quorum aqua per canales ad
molares rotas vertendas ducitur. In hifce canal,bus cjperum , juncos, ra-
nunculum , fimilesque berbas tanta adolefcere joecunditateyiit quotannis eas.
ne a qiu motum mterturbarent, extirpare oporteret; extirpatas v e r o pro-
jeaasque in ^tcmum locum berbas o?mes, in lapidem conuerfas.. non line ad-
m ratìonegettari, &c. Cujus quidem phænomeni caufam non aliam citacus
A utor, ip.eque «L/ToVrvç, agnofcit, quam quod cum iftiusmodi aquis fuccus
laptdeus, ù v s fpm tu s petrificus intime commixtus f i t , quem pro alimento
f.ttrahebant piante; ut contra, çuæ non perfefie, fed confufa quadam ratione
cum petrífico fucco v e lfp ir itu commixt^ fu n t aqure, iftam heterogeneam
materiam nequeant altius in plantas infmuare, fed eas cortice quodam lapideo
tantum externe induant. ^
Sed magis genuina eft transmutatio lignorum in lapides, quæ hinc LI-
T H O X Y L A vocantur. Horum ultra duodecim v a r ie ta te s , in Territorio
Norimbergenfi locisque vicinis deprehenfas, monftrare poíTum, tametfi non
æque clare hceat ex ómnibus cognofcere, qualia fpeciatim ligna fuerint.
Querctnum,mlaptdem duratura, quod vulgo D R Y IT E S audit, valde pon-
derofum, colons ferruginei, è foífa oppidaiia Altdorffina erutum; cujus ec-
iarn 1. c. meminit beatus D. A íaur. Hoffmannus. Aliud, quercino perquam (i-
m íe , fed coloris cinerei, ex medio prægrandis & quadrati fa x i, non procul à
monte Lentzenberg, defumcum habeo hujusque particuiam quondam feorfim
admirot, eodem piane modo, quo lignum aliquando fo le t, undulatam. Rur-
G fus
Q ) E p h em . G e rm, A. N . C . D e e . II. Ann. V , ob f. 232. (Q M u n d i fu bterran. L ib V . cap
III. $ .7 . ■ ^
Tri!
■ i?
■'il
Ijl :