van staafjes, na speciale reiniging, als gelak-peiija depurata,
en eindelijk in den vorm van een to pet. oplossing in chloroform
onder den naam van//•«zrwii/ii'/zrf’, als een substituut voor collodion.
Voor chemische doeleinden worden van getah-pertja buizen,
pompcn, spuiten, trechters, flesschen (o. a. voor fluorwaterstof-
zuur) enz. gemaakt.
Voor mechanische doeleinden worden er ringen en stukken voor
pompen en hydraulische persen, drijfriemen enz. van vervaardigd,
Voor het laatste doel wordt ook veel balata, met zeildoek er
tusschen, gebruikt; zulke riemen kunnen door middel van eene oplossing
van balata of getah-pertja in zwavelkoolstof worden gelast.
Een ander gebruik, dat van getah-pertja wordt gemaakt, is
het vervaardigen van afdrukken van médailles.
door een langen houten stok, die met weeke kneedbare getah-
pertja is bekleed, in den loop te drijven.
Wigvormige stokken worden er dan aan beide zijden ingedteven,
ten einde de getah-pertja tegen den binnenwand van den loop
te drukken.
Het maken van afdrukken van kanon-loopen in getah-pertja
werd in 1856 in het arsenaal te Woolwich toegepast door Mr.
Me Kinley; vroeger werd daarvoor was gebruikt.
Het gebruik van getah-pertja voor het isoleeren van onderzeesche
en boveiiaardsche telegraafkabels, waarvoor ik thans uwe aandacht
verzoek, is ongetwijfeld het meest belangrijke dat van dit materiaal
wordt gemaakt.
Ik heb door een proef het uitstekend isoleerend vermögen van
Afdrukken v.an k.anon
Van meer beteekenis echter zijn de afdrukken, die bij het
inwendig onderzoek van kanonnen zijn verkregen.
Fig. 49 is een foto van twee stukken getah-pertja, die duidelijk
den toestand weergeven van den stalen binnenkant van kanonnen,
waaruit met cordit ') en buskruit is gevuurd.
A is van een 12" achterlaadkanon na de proef; er zijn
99 voile ladingen cordit uit gevuurd.
Ge ziet dat de trekken onbeschadigd zijn en de invloed van
’t cordit naiiwelijks is waar te remen.
B is van een 13,5" achterlader nadat er 158 volle ladingen
kriiit uit gevuurd waren. In dit geval bemerkt ge dat het metaal
zeer sterk is aangetast.
De verklaring hiervan is. dat cordit bij verbranding slechts
gasvormige producten ontwikkelt, welke de stalen ziel van het
E.G. 50.
getah-pertja aangetoond en cijfers genoemd ora dit met die van
andere isolatoren te kunnen vergelijken; tevens deeldc ik U mede,
dat in 1846 Dr. Werner von Siemens het eerst voorstelde getah-
pertja te gebruiken voor isoleeringen, en dat hij in het volgende
jaar een schroef-pers ontwierp om metaaldraden met getah-pertja
te bekleeden.
Fig. 50 geeft een afbeelding van deze kleine machine, zij is
thans in het Keizerlijk Museum voor Posterijen en Telegrafie,
te Berlijn ').
In het begin van 1848 werd zij gebruikt voor het maken van
draad voor een aan de Pruisische regeering toebehoorende z'/g mijl
lange onderaardsche telegraaflijn van Berlijn naar Gross Beeren.
Fig. 51 stelt de vertikale doorsnede van de machines voor, die
voor het bekleeden van draden met getah-pertja worden gebruikt.
Fig. 51.
Siemens’ schroefpers.
kanon niet noemenswaard aantasten, terwijl buskruit, behalve de
gasvormige producten, ook vaste stukjes afgeeft, welke in smel-
tenden toestand tegen de wanden van den loop worden gedreven
en een sterk invretende werking op het metaal uitoefenen,
Hier is een afdnik van een gedeeite van den loop van een
nieuw kanon; de kleine beschadingen door het gereedschap ver-
oorzaakc zijn duidelijk zichtbaar. Ook hier blijkt hoe geschikt
getah-pertja is om zelfs de kleinste butsen en gallen aan te toonen.
Bij kleine kanonnen en achterladers wordt de afdruk genomen
De draad, die gewoonlijk van koper is, wordt om een liaspel
o f trommel Dj gewonden, en loopt door het ondereinde van den
cilinder C, aan deze is een zuiger p , die door een scliroef in
werking wordt gebracht.
Kr worden twee cilinders om de beiirt gebruikt, ten einde
voortdurend den draad raet getah-pertja te kunnen voorzien. De
getah-pertja, waarmede de cilinder is geviilcl, wordt door een
schijf d gedreven, alwaar zij den draad omringt; deze komt dan
ten laatste in een lange trog met koud water waarin zij eenige
'I Cordit is rookzwak „kruit” bij de Engeische artillerie
bestaat uit 58 nitroglycerine, 38 % scliietkatoen en
minerale stof. (Naai v. <4,
1 geiiriiik. Iiet De pens was te zien op de I’arijsche elekli-isclie tentoonstelling vi
.................... 18S1 met het door liaar met gelah-pertja bekleed draad. Zie bet rapport V!
de jury, Annates Telegrafiques, 1883, deel 10, pag. 19.*
keeren heen en terug gaat tot de getah-pertja zoo hard is, dat
de nu bekleede draad om den trommel Dg kan gewonden worden.
De met getah-pertja bekleede draad wordt onder water gedom-
peld gehouden en bij een norraaal-temperatuur, gewoonlijk 75° F.,
wordt door een sterke batterij zijn isoleerend vermögen ondcrzochy
Zijn induceerend vermögen wordt ook nagcgaan en soms wordt hij
onderworpen aan wisselstroomen van zeer hooge spanning, In cle
werkplaatsen van Siemens Bros & Co., wordt de draad, tvelke
voor de Atlantische kabels gebruikt wordt, bij meer dan 5.000 volts
beproefd. Getah-pertja draden, welke in diepe zeeen moeten
liggen [worden, alvorens elektrisch te worden onderzocht, in deze
; Nadat liet groote gewicht van den hydraulischen accumulator
li K door middel van de persporap P omhoog is gebracht, wordt
door middel van de pijpen 'p het water van den accumulator in
den bak T toegelaten, de druk op den kabel laat men
:! gedurende 15 o f 20 minuten werken. Er is voor gezorgd,
I dat bij het begin van dc bewerking alle lucht uit den bak kan
' ontsnappen.
Elk gering mechanisch gebrek van den kabel, dat aan de aandacht
ontging, zal op deze manier te voorschijn komen bij de
later te beschrijven elektrische proeven.
Ten -einde U een denkbeeld te geven van den enormen druk
Geuroken Druk- '
werkplaatsenlS ook [onderworpen aan een hoogen waterdruk.
De grootste diepte van den .-\tlantischen Oceaaii is ongeveer
3000 vademen; bijgevolg is de waterdruk op den bodem 530
atm. of 3V3 ton per vierk, Eng. duira.
De dnikking in cle werkplaatsen van Siemens Bros & Co.
gebruikt voor Atlantische kabels is 4 ton per vierk. Eng. duim;
de voor deze beproeving gebruikte machine is voorgesteld fig. 52.
Dc met getah-pertja bekleede draad wordt om een trommel
D gewonden, welke daarna wordt neergelaten in een sterke
van geperst staal vervaardigde cilindrische bak T, die met een
schroefsluitstnk L wordt gesloten op dezelfde wijze 200 als dit
bij achtcrlaadkanonnen gescliiedt.
welke voor dit hydraulisch onderzoek wordt uitgeoefend. zij
vermeld, dat in December 1883 onze stalen bak brak bij een
druk van 4 ton per vierkante Eng. duim. Met bovenste gedeeite,
dat meet dan 13 ton woog, wercl, tot op een hoogte van ongeveer
25 voet, door het dak geslingerd. Vreemd genoeg viel het juist
I weder op zijne oude plaats terug.
De dikte van den wand van dezen cilinder was 7 duim (Eng,),
die van clen nieuwen is iz duim. Tot heden weerstond deze
den druk.
Wij hebben den gebroken bak gefotografeerd. Een onzer
werklieden staat er naast, om de afmetingen der stukken te doen
uitkomen. (fig. 53.)