concludeerden zij, cl.it getah was „een soort van caoutchouc” ,
met eenige merkwaardige bijzondere eigenschappen.
Professor Edward Solly, i) die de aan cle Society o f Arts
gezondene monsters, zoowel als die van het East India House,
door hem ontvangen van Dr. Royle, onderzocht, hield een
voordracht in de chemische afcleeling van de British Association
te Cambridge op 23 Juni 1845, 'vaarin hij de verhouding van
getah-pertj.a beschreef ten opzichte v.an verschillende chemische
agent'a: alkalien, zuren enz., en op dienzclfden dag zone! Dr.
Douglas Maclagan *) eene mededeçling aan cle JRayal Scottish
Society o f Arts te Edinburgli, waarin hij eveneens de clieraische
eigenschappen van deze zelfstandigheid behanclelde en de resul-
t.-iten aangaf van zijne analyses, op grond w.aarvan hij de meening
verdecligde „dat zij over het algemeen hetzelfde is als caoutchouc” .
Korten tijd later vonden Kent ®) en Soubeiran *) dat handels-
get.ah-pertja twee hars.achtige zelfstandigheden bevatte, de eene
oplosbaar en de andere onoplosbaar in koudcn alkoliol.
Adrian! *) en Arppe ondorzochten nader deze harsachtige
bestanddeelen, en de laatste onderscheidde er nog al veel,
noemde en ten laatste een amorfe geelachtige hars, oplosbaar in
kouclen alkohol, welke hij noemde fluavil.
Later toonden Oudemansi) en Baumhauer«) aan, dat Payen’s
Zuivere Gutta een koolwaterstof was van de s.amenstelling Cjo
evenals c.aoutchouc, cn dus isomeer met terpentijnolie, en cl.at de
harsachtige bestanddeelen kouclen worden voorgestelcl door de
volgende ■ formule, namelijk: Albaan C,(, O. en Eluavil
Cjo Hsj 0 .
Kort geleden onderwierp Otto Oesterle *) getah-pertja nan eene
nog nauwkeuriger chemische analyse, in Prof. Tschirch’s laboratorium
te Bern, en vond ecu vierde bestanddeel, hetwelk hij
Guttaan noemde en waarvan hij, na herhaaldc praecipitatie door
alkohol van eene oplossing in chloroform, de samenstelling aangaf
door C 86.4 procent en H 12.0 procent; het is echter eene zeer
veranclerlijke zelfstandigheid. Ik zelf had reeds herhaaldelijk de
tegenwoordigheid van deze stof in getah-pertja bemerkt, dodi
onderzocht haar niet verder.
Voor albaan vond Oesterle de formule C« O9 en voor
fluavil (Cjo Hie 0) ” 1 zoodat hij dus meer zuurstof in de laatste
Gereedschappen van de Maleische Getah-verzamelaars in P erak.
waarvan sommige kristallijn, andere amorf. De chemische analyses "
van deze harsen toonden aan, dat zij verschillende hoeveelheden li
zuurstof bevatten. ¡j
Payen’ ) kwam in 1852 tot het besluit, dat gezuiverde getah- J
pertja 3 nauw verwante bestanddeelen bevatte, naraelijk eene '
zelfstandigheid, oplosbaar in kouclen en in kokenden alkohol, 1
welke hij zuivere gutta noemde, eene kristallijne witte hars, op-
losbaar in heeten doch niet in kouden alkohol, welke hij albaan ||
‘) Pharm. Journ. 1845-46, deel 5, pag. 510* ,
3) Tie PdiniurgA New Philos. Journ. 1845, deel 39, pag- 238.’
>) Sittman' Ameriean Journ. of SAtnee and Arts. 1848. deel 6. pag. 246.
Jahrtsber. d. Chemie. 1847—48, bit. 744.*
‘ ) Journ. de Pharm. 1848, deel W^hXz.iq.Jahresbtr.d.Chemie,\8e,q—¡¡,8,
bU, 743-*
3) A. Adriani, Verhandeti’tgover deguila ferchaen eaoiilehoue,Vuec'bt 1850.*
•) Oefversigl o f Kong!. Vetensk. Akad. Fbrhandlinger 1850, decl 7
bii- 77; ook Journ. f. prakl. ehem.. 1851, deel 53, blz. 171*
t) Comptes Kendus, 1852, deel 55, pag. 109.*
dan in de eerste vindt, hetgeen juist hct tegenovergcstclde is van
Oiidemans’ resultaten.
Mijne eigene analyses gaven de volgende waarden:
Albaan. Fluavil.
C == 78.96 pCt. C = 80.79 pGt.
H = 10,58 „ II == 11.00 „
hetwelk overeenkomt met de formiile; albaan Cjq 11,5 0 , dus
raet Oudemans’ resultaten; en fluavil C,,o O3, noch met
Oudcmans’, noch met Ocsterle's bepalingen overcenkomende; de
samenstelling van deze laatste hars schijnt in verschillende soorten
van getah-pertja te variecrcn.
Zuivere gutta is bij gewone temperatuur onoplosbaar in aether en
petroleumaether, terwijl albaan en fluavil gemakkelijk in deze oplos-
middelen overgaan. Elk van deze twee oplosmiddelcn is dus geschikt
om cle harsachtige be.standdeelen van cle koolwaterstof te scheiden.
I) Rep. Chim. appliqul, deel i,blz,45$. Jahresber.d.Chemie\8%'g,yag.t,\T.
3) Journ. f . prakl. Chem. 1859, deel 78, png, 277.*
•) Archiv der Pharm. 1892, deel 230, blz. 641.
Gutta bezit al de goede lioedanigheden van getah-pertja, doch
in verhoogde mate; het wordt week en kneedbaar i) bij verhitting
en taai bij afkoeling, zonder in het minst broos te worden.
Maar de h.trsen zelve zijn of zacht bij gewone temperatuur, of,
wanneer zij koud zijn, brokkelig. '
Daarom vormt cle gutta het waardeliebbende bestanddeel van
Kctah.pertja en zijn de harsen slechts bijkomencle bestanc declen,
welke, ofschoon zij kunnen worden toegelatcn in relatief kleine
hoeveelheid, toch een beslist nadeeligen mvloed hebben, wanneer
zij de overhand krijgen, , • ,
Ten einde dus cen denkbeeld te knjgen van de technische
waarde van een monster getah-pertja, is het noodzakehjk de
verliouding te bepalcn tusschen gutta en hars.
verontrcinigingcn, zooais houtvezels, bast, zancl enz., weike ik Kcirt , .uaieiscuc uau.,. 0__-u „-«niictnf.
heidshalve omschrijf als vuil. De laatste twee vormen vo.
. . . . . 1 . _u..............I aI.—,..
ofschoon de an.slyses van Wee verschillende monsters nanwkeurig
hetzelfde resultaat in procenten mögen geven, zoo verschillen toen
de physische en mechanische eigenschappen en in het bijzonder
de meest belangrijke van alle, de duurzaaraheid, uitermaie veel,
tengevolge van een verschil in de moléculaire samenstelling.
Het is daarom absoluut noodzakelijk, nevens de quantitatieve
benalinc van dc samenstelling, de gutta zelf nauwkeung te onder-
zoeken, waarvoor, ik behoef het u nauwclijks te zeggen, veel
oorileei en ervaring wordt vereischt. u v -, a- > . i
Ter verduidelijking van dergehjke analyses heb ik Tabel I
eemaakt, aantoonende cle percentgewijze samenstelling y ' ”
® 1 .„ .. .J . A._„ArynmApl ilnnr A
iieiiisii.iivii uuisuiiiiji is.j u......... — -— , , , . 1 , >
fabrikant bij het reinigen het verbes, het waardeloos bestanddeel.
Wij zien dus dat het noodig is voor handelsdoelcinden op zyn
• • • . t... getah-pertja te bepalen, narnelyk:
iZcma.iKi, oitiiiikdUi.t-ii-Av s-.v* — Q , I I , »■ ,1-
verschillende monsters getah-pertja, verzameld door Mr. ray
in Perak van bekende botanische herkomst, en door hem gescUon-
' - - - - ’de Kew Gardens in 1883 cn 1884.
cle namen, waaronder de soorten by de
zijn, de groeiplaats der boomen en de
;ort- .uaie.scuc ..a...... de goraroen, welke zij leveren in Perak.
den ' llij bevat ook eene korte beschrijving van de grondstof, zooais
led. die ontvangen is cn van de «««enstellende to le n ,
minst vier bestanddeelen —
water, vuil, hars en gutta, en hot
nhct laatste vinden.
lies te beter het materi.-ial is. , , , - , . ,
Hct water kan voor cle meeste practische dodemden met voldoendc
nauwkeurigheid worden bepaakl, door eene gewogene
' 1 . .1 - ... I..aI.|. i.n Hort 1TT
. ontvangen , .
De cijfers, door an.alyse verkregen, zyn op twee verseht
wijzeii uitgewcrkt, nl. in percenten van het ruwe matenaa , zooais
bet ontvangen is, en van de zuivere getah-pertja, welke d.t bevat,
om zoodoende vergdijking tusschen twee monsters te vergemak-
kdijken,
In dit geval zijn de percentages water en vuil slechts van
totdat geen verder gewiclusverlies plaats vindt; doch soms moet wensch te J « 'g e n .
het wabirgehaltc door rechtstreeksche wegmg worden vastgesteld. Ge bemerkt h a groote
L . ® . 1...... A.A.lo inf IkAt (TAwirlitc-
.-erschi! in het rdatieve gehaltc
•erschillende monsters,
‘'o r h a T s a c h t iV ‘bestaucldeclen kunnen mede uit het gcwichts- acht maal
Diehopsis polyantha, bevattende ongeveer > 'engroot gehalte
Diehopsis Maingayi,
verlies ......... --4— ,
met aether of petroleumaethc ,
chloroform, welke de gutta oplost en hc;t vuil achterl.iat, \ „ 1 * -/plf« ' overschrlidt ziin ''(»«'ist inférieure aualiteit en ce
laatstgenoemde wordt van de oplossing vercyydetcl door fi'treermg, of jielfs
waarna het afgewasschen cn gewogen wordt
P> I « ■ï- SnSSÜO.
1 beslist inférieure qualiteit en ge
bemerkt dat vier' van 'de zeven monsters van Perak tot deze
worden verkregen. , „
Op deze wijze is in het laboratorium van Siemens Bros. .U Co.
diiizendcn malen ruw materiaal onderzocht sedert 18S1, m welk
ia.ar ik deze methode bij ons invoerde; soras kwamen wy nog
een stapjc vertier en scheidden de harsen m albaan en Jhiavd.
Doch laat ik hier een kleine waarscliuwing toevoegen i
Ik zeide n l, dat de betrckkelijke verhouding van gutta en hars
een belangrijk kenmerk vormt, om de handelswaarte van bet
materiaal te schatten, doch clit is op zichzeK met vokbende. Al
laten wij de veranclerlijke samenstelling v.an tie harsachtige be-
stanckleelen ter zijde, d.an zijn er toch nog gutta’s en gutta s,en
') Oe eigensclinp v
, deze
Naast de
schuldig OVÌ
gemakshal\-e
vee kolommen resp. gemerkt „Gutta” (g) en „Hars
van Qualiteit” (q). Ik ben U eenige ophcldenng
deze cijfers, welke door mij eenige jaren geleden
uiiuKsaanc .n onze fabtiek zijn ingevoercl.
Zooais ik u heb medegedeeld, hangt de handelsw^rde van
getah-pertja hoofdzakelijk af van Itet betrekkelyke gehalte aan
gutta en hars, welke zij bevat en ik heb dit daarom willen benut-
tigen voor de verdeeling in qualiteiten,
Als standaarcl-gewicht 10 Eng. ponden (4,ugg Kg.) eigcnlyke
cetah-pertia nemend, onderscheid ik hare qualiteit m eerste, tweede.
dcrde enz., indien het daarin bev.atte h.arsgehalte resp. is i , 2,
3 enz. Eng, ponden, (het harspercentage gedeeld door 10, d, 1
N m-lKENKEN BOTANISCHES OORSPSONÜ. (Oncienocht in 1S85).
il« pinnt door
Mr. \Vr.ny.
üroeiplnnts
vnn dc plnnt.
Diehopsis Mningnyi
(Clnrke.)
I’nymin l.ecrii
(Burck.)
Bussili Modcynnn
(Clnrke.)
Ulu Kencriiig.
18S*,
(Upper I’ernk).
River Plus 188S
(Upper Pernk).
Wnlctfnll HiU
1883, S.SOO voc
[I.n nil).
Wnterfnll Hil!
iSSl, 600 voet
(I.nrul).
Cliniiqkni Ser-
dmiglSSUUrut).
Snpetnngnnbiji'-
kiist (1-nrui).
VVnicrfall Hill
S3-1., i.OOO VO
(LninO,
Monsters toonls so ontvangen « iuiverc getnli-pcnj.n.
,,'s-i.sjio.7' S.:
h (rood). I vlceschklciirig,
.1 10.O’ -1.1
Vcrlion- ; Samensl. I
ding. ! inproc. Q"“’l
— .liteit —
Jiterlijk der bestanddeelen.
l ' I o ' I £ I ‘Iüetnh
sundek.
Uetnh gniiru.
Bijna wit,suiver, OS
' krulinig.
NngcnocR wit, 48
) T.olss.sii.o' 1
113.4.81.3,18.6 4.4 1.2 53-0
S. 1.406.SI 3.0 30.0 0.5 32.6
Licht bruin, Geel, zeer
. elasiiscli, beste i
qualiteit, :
Licht, vicesch- Bruinachllg
kleurig, elastisch, seer ha.
beste qualiteit- '
I.ichl bruin, 1 Lieht bn
elastisch. broos.
5.6 7# LIchi, vlceschkl, Zeer Ucht, liar
; bruin, clasiiseh-
fl 1 43 ! Licht, vleesch- Bleek geel, biji
kleurig, elastisch. vloeibaar.
onlangs onderioeht, gai 03.5 pCt.