Adnatatum pijcium requiritur major vis motiva mujcuUrum, quam ad
Avium volatum efficiendum ; caro mujculofa pifcium copioftjftma eft, malta
magis quant in Avibus, cam illi pandora oJJ'a habent, quant iftte-, infuper
tot a fore tara mufculofa pif dum infervit vibrationi cautie & fpince, nil ad
-pedes movendos, quibus tarent, parum ad ventremßringendum & ad man-
dtbulas aghattdas, minimum ad pinnas tenues fleclendas, ergo univerfafere
vis motiva pifcium infervit natatus, quia cauda & fpinte vibrations produ-
citur-, ob corpulentiam &gravitatem aqua natura cogitur tarn grandi vi
motiva ejjtcere pifcium natatum.
CA P . IX.
De Generatione Pifcium.
Arißoteles re<fte ex generationis modo pifces in Cetaceos, Cartilaginous
& Sptnofos dividit.
Qetscei quo- Ex his Cetaceivivipari funt, hoc eft perfeäum animal ex femine, non
modo gene- ex ovo gignnnt, ut Philofophis plerifque tamantiqnis quam recentio-
ribus vifiim eft. Vernm nuperi quidam medici generationis organa ad
examen denuo revocantes, eohjmque partes omnes & particulas accurate
diflècftas curiofis oculis contemplantes, ut fingularum naturas &
ufus genuinos exquirerent, numine conatibus eorusn favente & indu-
ftriam peniante, invenernnt tandem quod Anatomicos vulgares tamdiu
latuit, nimirum Animalia omnia tarn vivipara* vulgo didta quam ovi-
para ex ovo primitus nalci. Corpora enim illa in tæminis etiam vivi-
paris teftes fæminei appellari lolita, nihil aliud revera funt quam Ovaria,
ovaque plurima in fe continent, quorum »liqna à coitu fpermatis
mafculi contagio imbuta ( nam fernen iplum eoufque non pénétrât;
foecundantur, & velut frmftus maturi ex ovario in uterum dela-
bnntur.
Cartilagi- Dices, Qnomodo ergo differunt pifces cetacei à cartilagineis gene-
neorum ge- rationis refpecftu, cum utrique pariter tarn intus ovipari funt, quam ex-
neratio ut tra vivipari s qua nota Arißoteles Cardlagineos à cetaceis diftinxit. Re-
n n t ’c T *Pondeo > qnamvis, utrique ova concipiunt, multnm tarnen intereft in-
ceertim ‘ ter utria^<lue 8eaeris ova- Cartilagineorum enim grandia funt, vitel-
loque & albumine confiant, ôt præterea veficula quadam quam Har.
væus cicatriculam appellat, qnseque ovi præcipua pars eft in qua nimirum
foetus formatur, ad modum Avium. Hi autem aut eorum faltem
nonnulli, ( quamvis de omnibus id affirmât Arißoteles , & pifcatores
noftri confentiunt ; ova intus in utero fovent & excludunt, qua in reab
Avibus different. Hoc nos in caniculis verum efle experientia didici-
mus, nam in ventre Galei fpinacis quem diffecuimus duos catulos undi-
que perfeâos & magnitudine eximios invenimus.
Cetaceorumautem ova, ut in reliquis viviparis di&is Animalibus,
parva initio funt, nec ullam habent albuminis k vitelli diftindtionem \
fed fi nplices veficulæ elfe videntnr, humore limpido repletæ, quæ cica-
tricul* foil ref pondent. In his ergo foetus ovo inclufns, ex ipfo utero
alimentum fuum haunt, cum in oviparis albumen pullo nutriendo in-
férviat. Albumen ergo in oviparis refpondet fucco illi nutritio quem
foetus in Viviparis ex utero imbibit, ut Ovum non inepte à Cl. Harvteo
uterus ex pofitus appeüerur.
Cetacei ergo ad normam Animalium quadrupedum perfediorum vu
wpari font, quæ quantumvis ovum primo concipiunt, illud tarnen ab
oViparôf um didtorum ovis longe eft diverfum.
Parti-
Cartilaginei ova intus concipiunt grandia, Avium fimilia, cuni duplici
intus humore, albumine feil. & vitello. In eo ab avibus differunt quod
ova ftia non pariunt, verum intus in utero fovent & excludunt, adeo-
que vivos foetus eduiit, mira naturæ providentia, turn ad ovorum tute-
lam, tum ne ambientis frigore vitalis calor extinguatur.
Quod ad organa génération! infervientia attinet, Cetacei eademob-
tinentquæ reliqua vivipara, Qartilaginei autem mares duos tefles obti-
nent grandes, longos, albos. A teftibus par aflat ce feu vafa defer entia,
crebris mæandris hue illuc reflexa, fecundum totam dorfi longitudi-
nem ad anum nique extendiintur. His adjacent veficuloe feminales longæ,
compreffæ, albæ, humore fpermatico plenæ. D* Ènt in Canis Galei de-
feriptione paraftatas in veficam feminariam peramplam & femine re-
fertam terminari aflerit. Nobis in Muftelo Ipinace humorem diverfum
effundere videbantur ab eo qui in veficis feminariis continebatur.
In faaninis à diaphragmate non longe vitellarium duplex eft ex ovis
plurimis conftans. Ova fimul duo [ in (ingulis racemis fingula ] matu-
refeunt,^ in uterum delabuntur. Hoc tarnen fortaffe perpetuummon
eft in. omnibus Cartilagineorum fpeciebus; nam curiofîffimus naturæ
indigator D. Fr an. Tiédi, in Torpedine, in altero oviduéfu fex tantum
ova obfervavit, in altero o<fto. Sunt autem ova rotunda feu globofa
dum adhuc in vitellario funt, fatis tarnen grandia'1 ( cum jam matura )
cortice duro minime te<fta, albumine nullo. Paulo infra vitellarium
uterus in duo corpora glandulofa dividitur, quæ tarnen in medio per-
via iunt. Hæc corpora in Raiæ utero D. Needham obfervavit, eorum-
que ufum affignat Lib. de Formato Foetu, cap. ult. Prope ingrejfum9
inquit,4varii occurrunt corpora duo albicantia, glandulofa quoepccum albu-
gineum+copiofum ovario infundunt, fpermati teflium aprugnorum fimilem >
albuminis materiam. Ovarium appellat uterum nobis dieftum, feu po-
tius cornua uteri : nam ovarium, inquit, duplex .eft, quod in commua
nem quandam cloacam ( quem nos corpus uteri appellamus ), binaova^
utrinque unum, effundit. Hæc uteri cornua 7^Æ;oviduâ:us appellat in
deferiptione Torpedinis, ubi hæc habet, in unoquoque ovario £ vitellario ]
ftipra yo. ova diver fee magnitudinis vider e er at. Ab bis duo bus ovariif
duo âiflinïïi canales defeendunt qui in. oviduPHbus terminantur. Cum
diximus ova duo tantum fimul è vitellario in uterum feu mavis ova-
. riiim delabi ; non id ita accipiendum eft, ac fi plura non defiderent
antequam ilia exclufa lint, & foetus intus contentus in lucem editus.
Nam quam^is in Raia id forte verum fit, in cujus, utero ob figuràm e-
normem plpra vix poffent commode continerijat i^Galeorum uteris per-
fæpe plura continentur. Nam & JRondeletius teftatur fefe fex in ventre
Galei fpinacis perfeétos foetus obfervaflè, multis aliis ovis nondum
exclufis ; & Fr.J^edi in Torpedinis o'viduéhium, hoc eft, cornuum uteri,
altero fex. ova fatis magna , in altera o<fto aliis fimilia obfervavit. No-
tandum autem, quod licet Râiarum ova infolentem vehîcuii manualis
aut Sandapilæ figuram in utero aflequantur, quamdiu tarnen in vitellario
hærent, figuram aliis omnibus vitellis communem h. e. globofam re-
tihent.
Pifces Spidofi didti ova innumera concipiunt, eaque exigua nulla inr-
tus albuminis & vitelli diftineftione. Ova hæc.in duplici folliculo lèu u-
tero continentur, quæ cum partui matura funt, fæmina enititur, eamque
inlequens mas édita laéte luo leu Ipermate afpergit adeoque fæcunda
reddit. Ego enim hoc genus pifces coire non puto.
Cæterum cum de coitu lermo incidit, non ab.re fuerit, quæ J^ondele-
tius de pilcium coitu habet hue traalcribere. Pifces, inquit, çpngreffuri
latebras quærunt & receffus luos petunt, vel etiam quamvis maris partem
incolartt, in profund um fe recipientes, & tan ta celeritate coeuntes
ut vifum fallant, obfervari vix poffunt. Pifces omnes ( inquit Ariflote-
C les)
Cartilaginei
quomodo génèrent.
Generation,
organa.
Fifrium fpi-
naforumge-
neratio.
Pifcium coitus.