2 De Pifcibus in Généré. Lib. ï
Ünde Hippopotamus, Crocodilus, Phocæ, ( Seals, Morfes ) Manati
Cæteraque amphibia, vel è quadrupedum, vel ferpentum genere, huius
loci non funt.
C A P . I I .
De partibus Pifcium exttrnit.
NO S in hoc opéré neque de partibus Pifcium omnibus àgemus, rie»
que exadiam cujufvis defcriptionem proponemus; fed vel generales
tantum obfervationes de partibus Pifcium propriis; velinfignes quaf-
dam notas quibus differunt inter fe partes communes Pifcibus & aliiï
animalibus.
Eft in Pifcium ore ( ut vereobfervavit^onrie/erinffpeculiarequiddaftï
quod in nullo alio animantium genere invenire licet, videlicet quod
os quidam protrudant retrahantque, non aliter quam hommes labra ex-
tendunt & retrahunt, atque id in lævibus tantum & fquammofis reperire
eft, hanc arbitror ob caufam, ut pifces quos infedtantur, aliamve prædam
facilius corripiant.
Pifces plerique dentes habent, quo cum quadrupedibus potiusquam
Vîntes, curb avibus conveniunt, nonnulli tamen plane edentuli font, ut v. g.
Sturio, Mugit, &c. Rpndeletius eos qui fola aqua limoque degunt, dentes
nullos habere ait. Quod quidem verifimile eft : nam cum dentes Pifcibus
ad efcam apprehendendam dati fint, iis qui fola aqua degunt quis
dentium ufus effet ? E dentatis alii dentes in maxillis, palato, lingua
obtinent, alii in imo ore tantum prope ventricuîi orificium, cpjufmodi
funt Cyprinus, Tinea , Capita, Barbus, Leucifcus, aliique multi fluvia-
tiles. - . ■ ,
Ventes, inquit Romleletius, lib. 3. Cap. 8. plerifque Pifcibus neque
ut mandant, neque ut fe tueantur dati funt, fed potius ut cibos appréhendant
& retineant, cujus reicaufa in os recurvos habent ; ut P Unites
lib. il. cap. 7. Dentes, inquit, habent in os vergentes,ne excédant cibi nul-,
lum habentibus retinenài adminiculum. Plerifque, inquam, non tamen
om nibus, nam Scarus, Aurata, aliique ejus generis, maxillas intus latiores
habent, tuberculaque offea, quibus cibos comminuere creduntur, unde SC
Scarus ruminare dicitur. Vide plura apud Rondeletium lib. 3. cap. 7.
Pifcibus plerifque, non tamen omnibus, dentes ferrati font, nam Scarus,
Aurata, Sparus,Orbis, Mol a, Capri feus, aliique multi latos habent ;
nonnulli etiam Saxatiles anteriores humanis inciforibus fimiles, ut in
fingulornmhiftoriis videre eft. Rondel.
Pifcibus nonnullis dentes mobiles funt, ut alterni in Lucio.
■ Labiis permulti pifces carent, nonnulli habent, ut Saxatiles qui mu-
Labia. feo pafeuntur, labriique tanquam manibus cibos apprehendunt. Rondel.
lib. 3, cap. 8.
: Oculi. Pifcibus depreffiores funt feu planiores quam Quadrupedibus,
Oculi. hümor tamen cryftallinus rotundior videtur, velfcil. exadte fphæricus, vel
ad figuram fphæricam propius accedens. :Quamvis ergo exterior oculi
fuperficîes, cum figuras fit admodum depreflæ & prope planæ, radios vi-
iîbiles pàrum refringat, ac proinde pundtum concurfus eorundem lon-
gius à fuperficie ilia diftet oportet. Hnmor tamen cryftallinus, cum
fphæricus fit, adeoque gibbofior quam Animalium quadrupedum cry-
ftallini, qui ("lenticularis'funt plerunque figuras, ëorumque utraque fuperficiesf'phæræ
majoris portio ) contrahit penicellos opticos, & ob ma-
jorem refradtionem pundtum concurfus radiorum oculi fuperficiei propius
Lib. t i De Pifcibus in Genere.
pius admovet, adèoque compcnfat utrinque compreffàm oculi totius figuram.
Humor autem cryftallinus à coétione in durum, album at opa-
cuni corpus denfatur.
Pifces omnes Palpebrù carent j quod ( ut vult Rondeletius ) commo-
de nidtare m aqua non poflimt. Nec tamen fi id poffent, pifcibus ne- estent.
ceffariæ videntur. Cum enim palpebræ intendant vel 1. oculis deter-
gendis ôt humedtandis, vel 2. iifdem protegendis, & ab înjuriis externis,'
plagis v. g. idtibus, animalculorum incurfibus &c. defendendis, vel 3. lu-
mini externo moderando, ne magis copîofum aut vehemens oculis oc-
currat quam vifui conveniat, vel denique 4. eidem pènitus excluden-
do fomni 8t quietis caufa ,• palpebræ ad hos ufus pifcibus non adeo ne-
ceflariæ funt. Nam 1. Oculis purgandis & humedtandis aqua femper
contigua abunde fufficit. 2. A plagis per vim ineuffis, aut AnimaIculorum
incurfu non eft metus, cum aqua ob crafîitiem fuam motuum exter-
norum impetum refringat admodum & obtundat. Feftucæ autem &
pulvifculi in oculos incidere non poffunt, eum nullum fit cavum quo
recipiantur, inter.palpebras quas nullas habent, & oculi bulbum, aut fi in-
cidant, aquæ occurfu, cum pifces eam tranant, facile eluuntur. 3. Ne
oculi. alumine nimis vehementi lædantur periculum non eft, cum aqua
medium, ut vocant, denfius fit quam aer, minufque diaphanum, nec radios
luminis adeo prompte tranfmittat, fedeorum magnam partem re-
fledtat. 4. Denique non eft eut fomni caufa lumen excludatur, cum an
prices omnino dormiant neene, quæftio fit. Quamvis autem pifces pal-
pebris careant, eorum tamen magna pars, præter tunicas proprias cute
diaphana communi ceu vélo quodam oculos obduétos habent.
Oculi pifcibus, obfervante Rondeletio, duriores fadti funt, ne facile
ab aquæ falfedine, quæ arrodit, læderentur. £ In caufa affignauda
non videtur feopum attingere. ]
Pifces omnes præter cetaceos, & forte etiam cartilagineos auriculis , ..
externis 6c meatibus auditoriis carent ; unde non folum muti effe viden- w
tur, led etiam furdi. Verum de auditu pilcium poftea agemus, 6c pifces
omnes audire demonftrabimus, quamvis quo organo audiant nondum
fit compêrtum.
Pifces omnes colla carere Arifioteles jampridem obfervavit. Collum Collum.
enim ad cibum capeffendum animalibus terreftribus utile quidem eft &
fere neceffanum, pifcibus non item. Terreftria feil, animalia, tam vo-
latilia, quam Quadruped a, pedibus inftrudta funt, quibus infiftant dum
in terra quiefeunt, vel corpora fua de loco in locum transférant, cibi
quærendi caufa, & ad alios vitæ ufus adeoque corporis truncus à fuper-
ncie terras, in qua gradiuntur, aliquantulum elevatus fit neceffeeft,
unde nec cibum commode colligera, potumve haurire poffent fi collo
carerent : ideoque colli in plerifque longitudo cruribus commenf uratur,
ut quibus crura longa fint, iis etiam colla longa, & è contra quibus
crura brevxa, colla quoque brévia, ut in Lacertis & Croeodilo apparet.
Plephanto quidem procero animal! collum admodum breve eft, verum
ad ejus defectum fupplendum à natura eiconceffa eft probofeis oblon-
g a , qua cibum capefcit, & ori admovet. Nonnuliæ etiam aves, vice
verfa, colla prælonga habent, crura brévia, ut Cygnus, anfer, aliæque a-
quaticæ palmipedes,- cujus ratio eft, ut dum in aquæ fuperficie natant
capite in profundum demiffo, Algam aliafque herbas aquaticas infundis
lacuum, fluminum & ftagnorum nafeentes, & cochleae ibidem ftabulantes
eruant extrahantque : ideoque nonnulli hoc genus Avium colla line®
pricatonæ haud inepte compararunt. Pifces vero, cum pedibus omnino
dettituantur,collo quoque carere abfque ullo incommode poffunt. Nam
levi & expedito corporis motu cibum ubicunque fitum facile fequi, eique
osfuum admovere poffunt. Hinc aves quoque quæ continue fere vo-
ant, Hirundines v. g. St fiquæ funt fimiles, quæ mufeis aliifque infedtis,
A 2 quæ