ne ab aquæ affatim irruentis pondéré fenforium, utpote tenerius &
rarioris texturæ, membranam intelligo tympanum didam, prematur
nimium & lædatur : verum admitti quantum fatis fit ad fonum deri-
vandurn. Fortaflè etiam ejufmodi animalia cum in imis aquis verfan-
tur meatus auditorios penitus ocçludere poflunt, & omnem aquas in-
greffum impedire. Hinc urinatores, cum in profundum fe demergunt,
aurium foramina obturant ne fcilicet aqua copiofius irruens pondéré
fuo membranam prædidam nimium extendat aut fortaflè etiam rum-
pat, aere intus compreflo. Si enim auribus apertis urinentur, cum in
alto funt, non levem doloris fenfum percipiunt, ob aquas per patenti-
ora foramina affatim intromiflas, & tympannm diftendentes. Aquæ
enim & quævis alia fluida in locis etiam propriis gravitant, ut cum Pe-
ripateticis loquar , hoc eft , eorum partes fe tnvicem, & quodvis aliud
immerfijm premunt, ut quo quid profundius iis immergatur, eo vehe-
mentius undique conftringatur , ut illuftrilT. Boylius luculentiffimis ex*
perimentis abunde comprobavit ; & ad oculum clare demonftrari po-
teft, vefica aere repleta in vas vitteum profundius aqua plenum demer-
fa: videbimus enim, quo vefica altius immergitur, eo minorem fen
contradiorem fieri, ob aquam undique comprimentem, & aerem in-
clufum in anguftius lpatium cogentem ; cumque afcendit paulatim continue
dilatari & majorem evadere, aere intus ob minorem aquæ pref-
furam, fenfim continue, prout yefica emergit, fe extendente.
€ A P. y.
De Branchiis (y refpiraticnc Pifcium.
Bfamhix pifcium propriæ funt, quibus à cæteris omnibus animan-
tibus differunt : non funt tarnen omnium Pifcium communes; nam
cetacei pro branchiis pulmones obtinent. Sunt autem brancbiæ, defi-
. niente fipndeletio, de Pifcibus lib. 3. cap. 12. veluti pili ordine difpo-
fiti femicirculo oflèo infixi, utrinque cor refpicientes, Pilos hofce nos
in hoc opéré interdum ariftas, alias pedines radiofos feu radios pedini-
formes appellamus. Semicirculi oflèi fcrobiculis quibnfdam arteriæ ma-
gnæ propaginibus excipiendis deftinatis excavantur. Siquidem arteria
magna mot à corde in branchias tota diftribuitur, fingulis branchiis fin-
gulos impertiens ramos, qui per Scrobiculos modo didos delati fingulis ca-
pillamentis ( ut Cl. Needhami de formato foetu cap. y. verba ulurpem )
ibidem appenfis va feula exporrigunt, ut ablata arteria, totidem foraminula
alveorum favi injlar patefeant.
Branchiæ pilcium Quadrupedum pulmonibus refpondent, & refpira-
tioni quæ pifcibus iufficit, inferviunt. Quemadmodum enim pulmonibus
donata aerem indefinenter ore hauriunt iterumque reddunt, ita pif-
ces aquam aere imprægnatam ore excipiunt, & per branchias expellunt.
Quin & pulmonum ftrudura, ut à nonnullis obfervatum eft, branchias
pifcium quodammodo imitatur? Nam primo pulmones in lobos majores
fingulis branchiis relpondentes dividuntur, deinde lobi majores in Io-,
bulos fubdividuntur ariftarum branchialium æmulos. Verum hoc differunt
branchiæ à pulmonibus, quod non folum vafa fanguinem ad
branchias deferentia , verum etiam redudtricia arteriæ funt, cum in pul-
mone refpitantibus hæc venæ funt, ilia tantum arteriæ. Pulmonari
ergo arteriæ, perperam venæ arteriofa didæ, arteriæ in pifcibus ad
branchias fanguinem dérivantes refpondent; venæ autem pulmonali
feu arterie venofa, arteriæ à branchiis redudrices. Quemadmodum
enim univerfus corporis fanguis in Quadrupedibus aliifque pulmone refpiran
De Pifcibus in Genere. 9
fpirantibus per pulmones tranfic, utparticulis nitrofis aeri per infpira-
tionem excepto admiftis imbuatur; fic in pifcibus per branchias ob ean-
dem rationem. In illis arteria pulmonalis varie divifa & fubdivifa
tandem in capillares arteriolas definit; vena autem pulmonalis
novo principio a venuhs capillaribus inchoata in unum tandem trun-
cum colligitur: in his pariter Arteria magna in ramos ( ut didum
e ft,; diftributa, tota in branchias impenditur ,■ ibidemque tandem in
radiis pediniformibus in capillares furculos terminatur; deinde arteria:
redudrices novo principio k capillaribus exortte in majores ramos
primo, deinde in unum iterum canalem coeunt f ut inquit Needhamut
de formato foetu cap 6.) aorta truneo aquipollentem. Hoc tantum ab ali-
orum aorta diftat, quod hie fanguinem e ramis branchialibus tanquam ex pulmone
fine ope fmijlri ventriculi immediate recipit. Nec enim opus efle vi~
detur, ut in Pifcibus fanguis cor repeteret, cum in illis lenius fluat, &
( ut Cl. Needhamut loquitur) paucis diverticulis contentus, reda poftmo-
dum linea k capite ad caudam pergit, unde non requiritur magna vis ad
eum impellendum. Hoc autem prascipuum finiftri cordis ventriculi of-
ficium efle videtur, ut fanguinem k pulmonibus refluum excipiens, eum
exantlare, & in remotiffimas corporis partes, tam furfum fcil. caput &
brachia, quam deorfum in abdomen & crura adigere poffit.
Quoniam autem pifees branchiarum ope fuo modo refpirare affir-
mavimus, nec tamen omnes id concedunc, quamvis branchiarum ftru-
dura pulmonibus plane analoga, & adio aquam excipiendi & expel-
lendi cuivis non pertinaci rem ita fe habere facile perfuaderent, &
Rondeletzi libro 4. cap. 9. de Pifcibus unicum adjiciemus experi-
mentum, quod earn extra omnem dubitationis aleam ponere nobis
videtur. Si in vafe angujli oris 6 aqua plena concludantur,pifees, illic
vivunt C3 natant, non dies aut menfes, fed annos aliquot. Si vel manu,vel
aliquo operculo ita os vafis obtures, ut omms aeri aditus intercludatur; fub-
ito fuffocantur. Cujus rei ipfe ftepius periculum feci. Quod fane in illis
non fieretyfijola aqua ad refrigerationem fatis effet. Aerem igitur liberum,
& fuo motu quaqua verf'em fe in aquam infinuantem defiderant. Porro
fi in eadem vafa adfummum os non oppleto neque obteblo, ut major aeri locus
fit, contineantur, illic natantes ludentes pifciculos cum voluptate cernes.
Si manum on vafis admoycas, turn certatim alius aliofuperior effe in aqua
contendit, ut modica aeris ufura fruantur• Hoc J^ondeletii experimen-
tum, pifees cum aqua; fuperficies giacie conftrida eft in ftagnis frequenter
mortuos inventos ob aerem interclufum fuffocatos die mihi per-
fuadet. Non me latet D. Needham hunc pifcium interitum non foli
aeris interceptioni tribuendum cenfere, cum notum fit, inquit, harum
rerum pentis ilium potius fjrigori aquaspenetranti deberi. Sicubi (firm a-
quee profundiores funt, facile recedunt pifees, ab hac ceeli inclementia tuti,
fine aliquo infigni mcommodo inde percepto : neque quicquam magis peri-
culofum efi quam loca vadofa pertundere; nbi aquaob brevitatem Juamfri-
goris corpajcula ita per intima fui admittit, ut pifees hue ventilationis
gratia accedentes fatali gelu correptirntereant.
Quod pifees a vehempnti frigore latdantur.non abnuerim;quod autem
k frigore folo, cum congelatur aqua fuperficies,enecentur non concedo,
nec ille- hoc contendit; quin potius od aerem interclufum ftrangulari
cxhliino, eo argumento ( ut experimentum Ppndeletianum omittam )
quod foramine in giacie fa do pifees ftatim eo adnatant, ut aere fruantur,
cujus adeo avidifunt, utfe potius manibuscapi permittent, quam
locum deferent, quod non tantum clariflimorum autorum teftirooniis
conftat, fed ipfiquoque experientia didicimus. Jflri famine per by emem
giacie ajtrilto, pifcater is alicubi ea perfr atla velut puteum excavant (d ape-
riunt, ubi cum per multi alii pifees facile capiuntur, turn Autacai quoque.
diuanus.
B Qgo