Dit is en blijft echter een onwillekeurige uiting, die nôch
den kunstenaars, nôch hun omgeving als zoodanig tot
bewustzijn kwam.
De richting van de 19e eeuw kennen we in de wijsbegeerte en
wetenschap als matérialisme en atomisme; op staatkundig
gebied als libéralisme ; we kennen haar in de samenleving
als het streven om zieh te bevrijden van den dwang der
overleveringen ; we kennen haar in de woordkunst als
réalisme, naturalisme, tenslotte psychologisme ; en eindelijk
kennen we haar in de schilderkunst als réalisme, naturalisme,
impressionisme. ledere beweging leidt tot een tegenbeweging.
Hier is de tegenbeweging het zoeken van aansluiting bij het
verleden, dat tot het historicisme leidt. Maar zij, die in het
verleden hun heil zoeken, verliezen daardoor het verband,
zoowel met de jongeren, die in de richting van eigen tijd
voortstuwen, als met de groote groepen der bevolking, die
met meer of minder vertraging zieh den zelfden kant uit bewegen.
Eerste uitingen van dit historicisme, dat in verschilfende
vormen en op verschilfende tijdvakken uit het verleden
gericht, gedurende de 19e eeuwtelkens opnieuw zalopduiken,
vinden we in de Romantiek (in Duitschland Heine, Mörike,
Novalis; in Engeland Byron, Keats, Scott en anderen ; in
Frankrijk Chateaubriand, de Müsset, Hugo) ; de romantiek
grijpt terug op het verleden van eigen volk, in tegenstelling
met het „classicisme” dat evenzeer spreekt uit de Empire-
vormen in de Fransche sierkunst als uit de werken van de
groote Duitsche dichters Schiller en Goethe. In de schilderkunst
zien wij, tegenover den classicist David, in de groote
doeken van Delacroix deze romantiek tot uiting komen. Een
andere uiting van dit zelfde zoeken vinden we in het Faux-
Gothique en de Fausse-Renaissance, die volgen op de troons-
bestijging in 1824 van Charles X, de toen 67-jarige graaf
van Artois, broeder van den overfeden Louis XVIII. Terwijl
de gestorven vorst zeer eenzelvig en teruggetrokken had
geleefd, wenscht zijn opvolger reeds aanstonds aan zijn
kroning glans bij te zetten, zoowel uitpersoonlijke voorkeur
\"L
GERARDUS WILLEM VAN DOKKUM
Geb. te Utrecht 2 Mei 1828 — Overl. te Utrecht 13 Juli 1903
Teekenaar en modelleur der Firma van Kempen, 1845—1898