• !l
« I jy'
i l
199 AGAVEAE: USUS. 200
Celeriini spontc ¡iitelligitiir, in eariim cultura eodeni modo
procetloiiciuni esse, quo per Eiiropam, per Amcricas unitas et
partim por Indiani Orientalen! in colendis plaiilis fibriparis utuntur,
Spcctanda ergo sunt et eligenda caelum, solum, ratio co-
Jendi et rite curandi, modus semen consequenili et colligendi,
propagandi aliae praeter semen opes. Hace siitgulatim exponere
a nostro Consilio alienum est, qui satis cgissc nobis videamur, si
agricolis Drasilianis nomina eariim plantarum protulerìmus, quàs
máximo idóneas esse huic rationi verisimile est.
Siculi in Europa diversa ratione eo perventum est, ut fibrne
Lini, Cannabis, Urlicae macerando et frangendo, quod dicuut,
longae, tenues ac flexibiles cvadant sìmulque destituaiitur tam textura
sua cellulosa et glutioe quam colorum substratis, ita etiam
in Brasilia, quae coluntur plantae fibrosae, arti textoriae inservientes^
pro sua singular! natura singulariter tractandao sunt;
quapropter ingenia colonorum id meditari debent, ut unaqaaeque
pianta lis instrumcntis iisquo opibus chcmicis apparetur, quae
ipsi maxime conveniunt. In hac ergo re Brasiliae cultores multara
habent, in quo et acumen ostendant et »sum comprobcnt,
Quotquot adbuc per Hrasiliam majore numero dissitae sunt plantae,
procul dubio maxime respicieudae sunt Pacova et Banana
(^Musa paradisiaca et sapien(um) propter ßbrarum copiam,
quae transcurrunt per scapum, incredibili vi e turionibus pulluiantem,
multa textura cellulosa cinctae, seil quae nullo negotio a
fìbris dirimi queat. Sunt hae fibrae et longitudine et potentia insignes,
colorís bella albitudine, magna tenacitate, iiovellae et in
scapo superiores tenuissimae atque tam leves, ut sub earum paratione
ventos arceri necesso sit, ne subito discutiantur. Huic
plantae recentiore aevo praecipuam diligentiam dicaverunt nec
dubitandum est, quin machina satis illa simplex, quam FRANC.
BORKE, judex Montis Serrati, invenit et privilegio saucitam introd
u x i t * ) , bene cfficiat, ut fibrae testurae cellulosae amictu ita
destringantur, ut utraque substantia, postquam exaruit, pro se
altorautra evadat, fibrae copia io texturas, cellulae in charlam
abiturae.
Papyro conficiendo maxime idoueae videntur illae arbores ac
virgulta, quae in medio corpore magnani -vim medullae effingunt,
id quod in Malvaceis et Sterculaceis apprime locum habet. Inter
eas constat plurea esse arbores, quarum caudices in medio instar
ingentis cupae intumescunt (Barriguda), ut una arbor mullos
pedes cúbicos medullae contineat: quae plantae, quuni laetissimo incremento
fruantur, in singulos annos ampiissimani copiam medullae
progignunt; et quura sensinis ope facillime progeuiem exhibeant,
cultus et usus, scientia experientiaque adstructus, multum commodi
praestabit. Etiam aliquot arbores cito crescentes ex ordine
Leguminosaruui, uti Eryiltrina (¡VIulungú brasllianis) , tantum
mollissimae medullae incladunt in corpore Ugni teneri spongiosi.
ut simili ratione in usum converti possint. Nec vero minus herbaceae
plantae ex eadem familia, uti Sesbania et illae plantae
omnes, ex quibus Sinenses charlae varia genera parant, dignissimae
sunt, quas cultor Drasilianae terrae amans in eandcm condicionen!
vindicet.
Jam Tero illas plantas, quae hoc quintuplici nomine insignes
sunt, sua quamque specie et ordine breviter adnumerabo;
qui naturae ipsius indicia longius persequetur, ille nulla mora
multa inde aperiet, quae ad fructum utilitatemque communeni
conferent. Cunctis enim ordinibus rite digestís toto ex pro-
*) Cfr. Hooker's Journal of Botnoy and Kew Gardeu MIsccIlany.
Vl(. 1855. p. 24.
spcctu invenies, illaro vim a natura certis quibiisdam famitils impertitam
esse, ut Agaveis, Bromeliaceis, Musaceis, Palmis, Urticaceis,
Thymelaeaceis, Asclepiadeis, Legnminosis, Linaceis, Malvaceis,
Sterculiaceis, Tiliaceis, Anonaceis (v. Anonaccas p. 63),
Lecythideis et Sapindaceis (hie omissis); qui vero oculuni adsuevit,
quae natura offert, prosequi diligcnter, ille inter largam
Brasiliae vegetationem baud dubie indígenas deleget plantas, quae
externis optinie poterunt substituí.
ELENCHUS PLANTARUM,
OUAK
BRASILlENSIDDS AD YABIA OPERA TEXTOHIA, BESTIAIUA,
KECTILIA, STUPACEA^ VIMINALIA, CUARTACEA BEL. CO.MMENDANTUH.
* Significai plantan! in Brasilia spontaneam,
** „ „ ibi jam introductam,
T „ „ ad opera tcxtilia,
R „ „ ad opera restiaria idoneam,
G „ „ materiem gossypinam praebentem,
S „ „ materiem stupaceani, ad sarcinas colligondas,
pulvinaria rei. farcienda etc.,
L „ „ quae librum vitiaeformem suppedilat.
P ,, ,, papj'ro conficiendo idoneam,
V „ „ viminalem, aut longitrorsum in lora viminave
caedendam, aut integrara nectilem.
GKAMINEAE.
Orysa sativa L. Ar roz lusitanice ** V.
Pharus brasiliensis Raddi. * E s p a r t o da ter r a passim dicta V.
Macrochloa tenacissima Kunlh. (^Stipa L.) Hispania, Barbaria V.
Ampelodesmos tenas Link. Africa borealis Y.
Arando Donax L. Africa borealis. Europa austr. V..
Phragviiles Karka Trin. Ind. orient. Y.
Bamhusa arundinacea Willd. India or. Omnes V. et P. (In Sina
e Collis cum calce maceratis papvrum conficiunt.)
gigantea Wall. ibid. Y. et P.
strida Roxi. ibid. V. et P.
Tagoara Nees. * T a g o a r a Brasil. V. et P.
Hordeum vulgare L. Ce v a d a . ** Y.
Trilicum sativum Lam. Trigo. ** V.
CYPERACEAE.
Cyperxis cortjmbosus Rottb. Ind. orient. V.
iextitis Tliiinb. Prom. B. Spei. V.
Papyrus Jnliquorum Willd. Aegyptus. P. Y.
PANDANEAE.
Pandani spec. Ins. Mascaren., Guinea, India aquosa: Vaquois
Gall., Screw-Pine Angl., Pandan 1. S a b o t a n Molucc.
R. Locis maritimis calidis conveniunt.
LILIACEAE.
Phormium tenax Forst. Nova Selandia. New-Sea 1 a n d - F l a x
Anglis. R. T. In provincias australes introducatiir !
Sanseviera Roxburghiana Schult. Ind. or. Marool v. Murga.
R. T.
lanuginosa Willd. Ind. or. B ows l r i n g -He i n p Angl.R.Tguineensis
Willd. Guinea: A f r i c a n -Hemp Angl. R. T.
Roxburghia gloriosoides Roxb. Ind. or. S i t tul -Pa t t e r . R. T.
Yucca serrulata Haw. Ins. Bermud,, Georgia.
acantis //. ß. K. Caracas: Maguey do Cocuy.
aloifolia L. Mexico. Hae ct aliae spec. R. T.
201 AGAVEAE: USUS. 202
Agave americana L. Pita v. P i tei r a luslt. T. R. P. uti sequcntes.
Milleri Haw. Mexico. **
lurida Ait. Mexico.
Jacquiniana SchuU. Mexico, Yucatan: Heneqiien, Sis
a l - H e m p . (Socqui, ut aliae?)
JxlU Karw. Yucatan: Ixtii (Yxtii).
vivipara L. Ins. antili. Henequen, Carattoe,
Fourcroya gigantea Vent. Ins. antill.j Amer, trop, * Pi
S i l k -
t a . Piqua
t e i r a brasil., Caroatá-assu tupice, uti sequens.
ciibensis Haw. Ins. antill., Amer. trop. * S i l k g r a s s angl.
tuberosa Ait. Ins. antill., Costa Rica: Cabuya. Omncs
R. T.
Doryanthes excelsa B. Br. Nova Hollandio. R.
DROMELIACEAE.
Jnanassa (Abacaxi tupice) saliva Lindl. * Ananás manso
bras., P inna bisp., P ine -Appi o angl. R. T.
bracteata Lindl. * Item.
muricala Schult. (Bromelia ArrudaJ. * Ananás de
A g u l b a bras.
sagenaria Schult. (Bromelia ArrudaJ. * Cravata de
R e d e bras.
Bromelia (Gravata, Caroatá tupie.) Karatas. * üti sequentes
R. T.
laciniosa Mart. * Ma c amb i r a (i. e. Maca-Embi r a
restis ad lectulos pensiles).
Pinguin L. America trópica. *
Billbergia variegata Schult. (Bromelia Armdaj. * Caroá bras.
R. T. uti aliae Bromeliaceae folüs longis.
Tillandsia recurvata L., usneoides L. * Barba de velbo bras.
B a r b a s , Huayhuasso, Huahuasco, Sahopra, Salv
a g a rei. Peruvianis. Integrae plantae S.
Leopoldinia (?) Piassaba Wallace. * Rio Negro, Yenezuela:
P i a f a b a Brasiliensium. Fibrao petiolorum R. Y,
Avenga saccharifera Labili. Ind. orient. Gomut i , Auou in Sumatra.
** (In Brasiliae bortos rara introducta.) Fibrae
vaginarum frondium : E j o a . R. V. S.
Acrocoinia s der acarpa M. Mac a uva Bras., ad fila Tu cum.
Borassus flabelliformis L. Ind. orient. T a l a sanscrit., Sualan
javan. V.
Hyphaene thebaica Mart. Arabia, Aegyptus: Dum. Y.
Phoenix dactylifera L. (et aliae species). Tamareira lusit
.R. Y.
Corypha mnbraculifera L. Ind. or. C o d d a - P a n n a malabar. Y.
Tallera Roxb. Ind. or. Tal i . Y. In foliis scribitur.
Licúala pilearia Bl. et aliae species. Ind. orient. Y.
Limlona inermis R. Br. Nov. Holland. Y.
roiundifolia Mart. Ind. or. Sa l i g i javanice. V. R.
^^Pernicia teclorum Mart. Ins. antill. Palma de Sombrero. Y,
cerifera Mart. * Carnaiba. Y,
Cliamaerops humilis L. Europa austr. Palmi to. Y.
ThnnaxSw. variae species. Ins. anlill. T b a t c b - P a lm, Guano. Y
^lldlea funi/era Mart. * Babia ele. P i a f a b a . V. R.
Oocos nucífera L. Coqneiro da hulla. Y. R. S. E cortice
fructus educitur „linbo cairo". Cfr. Man. Arruda
d« Camara i. c. p. 20. Hfte fibrae olea non recipiunt.
do re commcndontur ad nectendos saccos, in quibus
semina Ricini aliaque prelo subjiciuntur, ut Elaeinum a Stearino
(quod in Brasilia minorem horum seminuni partem
constitiiit, quam in terris frigidioribus) separetur.
Cocos (?) crispa Humb. Bo/ip. Cuba. Pi l a de Corojo. R. Y.
Bactris acantliocarpa M., pedinata M., MarajáM. et aüae species.
* E foiiorum pinnis fila T u c u m deducuntur. T. R. V.
Aslrocaryim Tucumá M., vulgare M., acaule M. el aliae. *
Ilem. Petioli discissi ad opera neclilin. T. R. Y.
Demoncus macroacanthus iíí., rudenlum M. et aliae. Jacitara.
* Y, (Ad cyiindros Tipi t í , quibus farina mandioccae exprimitur.)
Mauri!ia vinifera M. et fìexuosa L. Muriti, Miriti. E pinnis
foiiorum lectuli pensiles nectuntur.
Calamus fasciculahts Roxb., Rotang L., verus tour., viminalis
Reinw. et aliae comphires species. Ind. or. Rotang,
Bet etc. incolis. R. Y. In Brasiliam aequatorialem introducendae
commendantur.
Nipa fruticans Thunb. Ind. orient. Nipa v. Nipe Malaiorum.
V. Meretur, quae in aestuariis Amazonicis plantetur.
SCIT AMINE AE.
Calalhea polyphylla, bambusacea, roiundifolia Popp., discolor
Meyer et aliae pariter ac
Maranla Arouma Aubl. üarumá tupice diclae. * Y.
Musa paradisiaca L., sapientnvi L. Pacova, Banano. T. P.
Musa Iroglodylarum textoria Bianco, Manilla. Canton-Hemp
Anglis. T. P.
Urania amazonica Mart, (guyanensis Rich., Pheìiacospermvm
Endl.J. *Pacoba-Sororoca Paraiins. cidem usui inservit.
lleliconiae species, * Coite braslUce. Petioli V.
ARTOCARPEAE.
Artocarpi species, quae Singaporanis T r a p - t r e e dicitur. S. R.
Yix dubitandum inter XJrostigmatis, Brosimi, Perebeae, Olmediae,
Ponroumae, Cecropiae species Inventura iri quasdam,
quae rei resliariae possint inservire.
MOREAE.
Morus nigra L, Amorcira. Asia sublropica. R. S.
Broussondia papyrifera Vent. Japonia. R. S. P.
Ficus ? cannabina Lour. Cocbinchina. Arvore das Camisas.
R. S.
ULMACEAE.
Sponia orientalis Don. Ind. orient. R. S,
URTICEAE.
Urtica CBoehmeria) tenacissima Roxb. Ind. orient., Ins. Malaian.:
R h e a , Cal lui , Rame, Ramié. T. R.
(Boehmeria^ nivoa Willd. Chioa, Ind. orient.: Tschuma
C h i n a - G r a s s , unde G r a s s -Ci o t b Angl. T. R.
helerophylla Wall. Ind. orient. T. R.
Boehmeria C^eraudia) melaslomaefolia Gaud. Ins. Sandvicenses.
T. R.
Trophis aspera L. Ind. orient. T. R. S.
CANNABINEAE.
Cannabis saliva L. Canhamo. ** T. R. S. P.
i . i.