I - 'I
lltf I
187 A G A V E A E : FOURCBOYA. 1 8 8
Planta spontanea in allis montibus imperii lUexicani, ubi coeli
temperie temperata vet frigidula gaudet, (^calore anni medio = 16°
C.) quovis fere solo contenta; prospere végétât praesertim in %ona
inter 7000' et 9500' elevatione stupra Oc.; nec ibi infra 7000' Vmi-
\tes extensa cultura fomentatnr; teste ci. Car. Heller in litt. Ex his
autevi regionibns jam priscis temporibus et ante Europaeorum adventuvi
in antillanas Ínsulas et in utriusque Americae tarn litora,
quam, ubi coeluvt favet, mediterranea divulgata et nunc mortalium industria
patrios limites extendere coepit. Innovo orbo hac nostra aetate
ejus proventus patere inter gradns Suvi et 35um lat. bor., elferatam
quasi invenir i in in su lis Cubae, S. Dominici, Virgineis rel.¡ versus
Earonotum tamen trans Antiguam insulam vix extendi, unde versus
^ef/Krtiorewi A. vlvlparam (cubensem?) ejus vices agere, Rob. U. Schoviburgk
auctor est.
In fh-as'Ua nuUihi earn vidi efferatam , passim vero in hortis
cultam aut ab hoininibus curiosis circa aedes consitam. Digna autem
est, in cu jus cul tur ani Drasiliae incolae animum intendant, ob magnavi
ex illa percipiendam utilitalem, de qua re mox plura txponam.
Ceterum in iiisulis Canariis, in Europae terris australibus atque in
regione Africae muri mediterraneo contermina earn cultura fovert aiqut
in usus quam plurimos domésticos vocari, et laudati auctores docent,
et ipsi, ut ejus cultum in Brasilia commendeìnus, fusius tradere
suscipiemus.
I I . F O U R C R O Y A VENT.
FODBCROYA Vent, in Usleri Ami. XIX. 5 i . Schult. Sijsl. Veg.
V I I . 1. X L I I . 71. 1420. Zuccar. in N. Jet. Acad. N. C.
XVL IL 664. End/. Gen. PL 181. n. 1298. Meisn. Gen.
395. (298.) Herbert Amaryllid. 126. Biim. Amargli. 21.
Schntlzlein Iconograpk. 64.* — AGAVES spec. Jacquhi (_qui
tamen in Collect. II. 312. genus corolla hex apetala dislinguendum
praesenlif), DC. Hurt. Monsp. et S. Princ. Salvi. Dycli.
PEIUGONITOI tubo to(o cum ovario coiinaluui, limbo
s e x p a r t i t o , foliolis subaequi lougi s patulis marcesceutib
u s (vel tandem deciduis?). STAMINA 6 , juxt a ovarii
m a r g i u e i u verticalem inserta, in alabastro erecta; FILAMENTis
inferne dilatati.s a se iiberis. STYLUS basi
s t r u i i i o s u s , triqueter. CAPSULA infera, coriacea, trig
o n a , loculicido-irivalvis. SEMINA ìiideiiiiila, pianod
e p r e s s a , biseriatiin superposita.
PLANTAE monocarpicae (cui omnes?), saepe giganteae,
CAÜDICE simplici abbreviato aut elongato. FOLIA
crebra, aut raàìcalia aut caudicis apicem dense
comantia, saepe maxima, ensiformiu aut lanceolata,
crassa, coriacea, margine subinde acideata. SCAPUS
terniinalis, aliissimus, ampie pnniculatas, bracteataa.
FLORES solitarii, bini ternive, peduncidis articulatis
hracteolatis, racematim disposili. PERIGONIÜM
corollimim, albo- vel flavido-virens.
1. FOURCROYA GIGANTEA VENT, cauclescens ; caudice
e r e c l o vel decumbentc; foliis crasso-coriaceis (glabris, laetc
v i r i b u s ) CDsiformibus aculeo muci-onalis planìs veJ supra concav
i u s c u l i s ; scapo elato (25' — 3 0 ' ) , paniculae vastae duplicator
a m o s a e quaquaversus patenlis ovalls subincle viviparae floribus
l a x e dispositis solitarii.s, gcminis vel ternis ; perigouìi foliolis
o v a t o - o b l o D g i s tubo paruni brcvioribus.
Tabula nostra pbysiogmmica XHV.
Fourcroya gigantea Vent, in Uater. Annal. 19. 54. Dc,
Plani, grass. II. t. i26. Alt. H. Kew. edil. 2. IJ. 302. Boi
Magaz. t. 2250. Tratlin. Tahul. t. 6Z9. Tussac. FI. Amili
I L t. 25. 26. (icon. DC. repel.) Schult. Syst. Veg. VIL 730.
Cexcl. var. ¡3.) EUm. Amar. 293.
Fourcroya foetida Haworth. Syn. Succ. 73.
Agave foliis inlegerrimis L. Hort. Cliff. 132. Amoeu.
Acad. in. 22.
Aloè americana., viridi rigidissimo et foetido folio., Piei
dieta. Comm. H. Amslel. II. 55. t. 18. PluL Aim. i. 258. f. 2.
Agave foetida L. Sp. PL 461. Willd,. Spec. PL IL 194.
MilL Dici. ed. 8. n. 3. Lam. Enc. 1. 53.' Jacq. ColL IL 3Í2.
le. Rar. IL L 379.
CAUDEX teres, crnssitle 4 — 5 poU., ercctus aut vctustiis dum
3 — 4 peci, lougUudiuem adeptus dccumbcns, llcxuosiis, adscendens
foliorutii delapsurum cicatricibus dense auDiilatiis. FOI.JA spiratiiii in
orbeui disposita, pntula vel erecta ^ nec^ uti iu Agava americana ext
e r i o r a recurvat.ij saturate viridia, uec tauien, ut io dieta Agave glauca,
minus j quam la Fourcroya cubensi lutesceutl-viridia, supra uonniliQ
concava ec iongitudiuallter canaliculata^ adsumniuinG — 7 pedes looga,
ped. Jata, oralnermia, coriaceo-rigida, crassa, nec tameu, uti ^(/«u«
«merícrtHfiíi turgida, iutus albida, lougitudioaliter fibrosa, trita foeteatia.
ScAi'us ¡U 20 — 8 5 pedum ultitudinem evectus, basi 4 — 5 po]l. diametro
e r e c t u s , strictus, tores, nitidus, passim punctatus, supra medium iu pauioulam
auiplaui ovatam laxam elTusus. SQUAMAE lauceolatae, pungeminiucronatae,
iutegcrrimae, sessiies, erectae, imae pedales superiores sensim
iu ramlparas decrescentcs, sub autiiesi arescentes, scaposplratiai circuiupositae.
RABitsparsi, 30—40, pateutissimi, mediiJongiores 5-pcdales,crassilie
digiti. RASIULI 1 — ' / 3 -pedis loogitudine item sparsi. FLOUES soli
t a r l i , bini ternive ex ala BRACTBAE angusto-triangularis tnembrauaceae in
PEDUNCULIS basi bracteolatis, infra florem articulatls, tintantes, odoris ing
r a t i , sesquipoìlicem longi. PERIOONIUÌM albido-vireus, tubo quam Jimbus
Douuiliil lougiore, tereti, foliolis longitudiualiter nervosis, erectopatulis,
ovato-oblougis obtusiusculis. STAMINA inclusa- FILAMKNTA CI
imo margine petalorum, alba, inferne ovato-dllalata, supernp brevitcr
subulata. AXTHKRAK ver sát i les , Jlavae, obtusae, basi oouuiliil emarginalae.
POLLEN flaviim. OviniuM totum adnatuui. STVLUS longi tudine stamiuura
e basi incrassata obtuse trigona, trisulca, nectariflua siibulatus, STIGMATE
c a p i t a t o - s u b i ; r i l o b o , margine, fimbriato terinlnatus. CAI'SDLA perigonio
marcescente tandem deciduo coronata, - Flores non omnes rile foecundati.
Illorum loco passim prodeuiit bulbilli acuminati, aut diutius
in ramulis pauiculue persistentes aut mox decidui, cjuibiis stirps fncilc
propaga tur.
Pianta per magnam novi or bis plagam dì/ftisa, de cu jus prirnariis
locis natalibus nil certi praedicari potest: utrìim <
continenlem, un ex hac in illas fortuito aut mortalium industria translata,
an potius utrique regioni ab origine propria, hi tamen extra
dubitationis aleam est posilum, Europaeos eam in Anlillanis insitUs
iiivenisse, ibi, jam inveterato Indurum usu ad fabricanda fila, funes,
retta aliasque res domesticas adhibitam. Pita caraibice et pianta
et fila ex ejus foliis extracta nominabantur ; yiomen jam late per
omnem Americam usiiatuìn. Brasilienses planlam P i t e i r a vocaiil>
vucabulo in Lusitania quoque recepto. Crescit in regionilius ab
Oceano haud ita remotis, praesertim in provinciis S. Pauli, Sebuslianopolilana,
Spiritus Sancti, altitudine supra viare usque 3000'-
l'ftssim colitur ad aedes et in viarum viargine.
2. FOURCROYA CUBENSIS HAW. cautlescens; caudice brevi
r e c t o ; foliis crasso-coriaceis (glabris, laeto viridibus) liticaril
a n c c o l a t i s planitisculis, aculeo longiusculo mucronatis, adultior
i b u s in margine aculcis sursum curvalis dentatis; scapo alto
( 2 0 — 3 5 ' ) , paniculae quaquaversus patenlis pyramidalis bulbilliferae
floribus nutanlibus; perigoni! foliolis ovalibus obtusis ; capsulis
p ) r i f o r n i i b u 3 .
Moé, quae semeslris spalio caulem emiltit 30 palmos idliim.
Lael. iVor. Orò. 605. 666. e. ic. in insula 'fubago covfecla.
1 8 9 A G A V E A E : FOURCROYA. USUS.
Nequametl Marcgr. Brns. (1648.) 88. (a Laelio Marcgravianis
addita.)
Caragualá-guagu, Marcgr. L. II. c. 16. (cdiL 1648.) 87.
absque icone.
Caraguatá IL, Piso. L. IV. 36. (ediL 1658.) p. 192.
cum icone.
Great american Aloes, Corutoe, Long Jamaic. IH. 710.
Córalas Labal, Voy. aux Isles etc. IV. 345. c. ic. Lae-
(iana V. 378.
Agave foliis sulcompresais mucronalis, ad margines spinoso
dentatis-., scapo valido assurgente, racemoso spaiioso ramoso,
Coratoe V. Curala, P. Browne Jam. 199. (excL syn.)?
nisi poHus ad A. viviparam per lineai.
May-Pole, Hughes, Risi, of Barbados 223.
Fourcroya agavephylla, Brolero in Linn. Soc. m. Mari.
iS23.
Agave cubensis, Jacq. Amer. 100. l. 175. f . 28. Willd.
Spec. PI. IL 193.
Agave odorata, Fers. Syn. I. 380.
1 9 0
Agave mexicana /3, Lavu Enc. 1. 52. Poir. Suppl. 1., 241.
(ex icone citala Laetii)
Agave vivipara, Arruda da Camara Diss. sobro as planlas
que podem dar linhos. Rio do Jan. 1810. p. 23.
Fourcroya cubensis, Haio. Syn. Succ. 72. Schull. Syst.
Veg. VII. L 731. Rom. Amaryll. 294. Kunlh Enum. F. 642.
A praecedeiite praesortlm differt foliis dilutíus virldíbus, utraquc
cxtreiiiitato magis contractis, margine acuieatls, ¡lauicula angustlorc,
floribus quidt]uam minoribus magis albenUbus, frequentius viviparis.
ScAPüs itidem 25—;iü' altus, iutenlum inuredlbllem novac prolis coplam
profert. BULBILLI ovati obtusi, e basi pcdunculoruia propullulant unius
vel duorum pollicum altltudiuem adepti quolibet veuto vel Imbre decuttuntiir
in terram, ubi facili negotio radicautur. Cl. A r r u d a de
C a m a r a in pianta per 10 anuos observatanullam so capsulam oíFendisse,
tradii;.
Habitat in campis sabulosis et graminosis Brasiliae orientalis
et aequaturialis, praesertim locis ab Oceano haud ita remotis. Sparsa
aut in agmina consociata ibidem visitur, bulbillorum frequenti apparata
insignis. Caraold-aasù s. P i t e i r a incolis aiidit, ad varios
usus dojnesticos usurpala. Forsan ex insulis Aiitillanis Indorum a
Caraiborum gente industria aut casu introducta?
D E ÜSD.
S u b hiijiis p l agul a e impressione dissertationem de
A g a v e a r a r a , praesertim Ayaoes americanae li i s t o r i a
l i t e r a r i a , vita, asa et geographica distriijulione edidii
i r a s ® 3 , onde ea, quae operis-nostri ratio postulare
v i d e b a t u r , repet imus, additis aliis quibusdaui nioinentis.
I n g e i i s succi copia, qua scatet A f f a n e americana
ut aliae oomplures plantae monocarpicae ante ipsaiii
i l o r um evolutioneni, dat lUexicaiiis usuui opportunitat
e i i i q u e p a r a n di potum veniaculum, qui dici tor Pulque,
a s t e c i c e O c t l i » ) , Variat aetas, qua Agave americmia
iiillorescit, parando tunc Pulque idonea, in Mex
i c i plauitie alta inter octo aiinos et sedecim. In locis
m i t i o r i b u s iiKjue sol o opimo jam quinto anno flore dec
o r a t u r . la regione Mixteca, ubi in solo saxoso ac
l e i m i ex aöre niaximam partem nutritur, esse nobis
r e t u l i t ci. TITUS VISING plantaria, quae nonnisi quinto
d e c i m o anno colono niessem suppeditant. Istae Mag
u e y e s jam primo obùutu minus fertiles apparent Iiab
e i i l q u e folia 5 ' ad 7' longa , quum in solo feraciore
i n s t a r gigantium, 1%' lata 12' longa, augmeníeiitiir:
s u s t n i e i i t ima ununi vel binos homines. In plurimis
p l a i i l a r ì i s i n d e ab o c t a v o anno largiores deìnceps fruct
i i s expectantur.
Beitrag zur Natur- und Llterar - Gesciiiclite der .4,gaveeu, In
Epliem. Acad. Monac.: gelehrte Aozelgea 1855. No. 44—51.
De Pulque etc. viele Alex, ab Humboldt, „über den politischen
Zustand von Neuspaulcu« IlL 96. sqq. - Nee, apud Lagasca
in addltameuiis ad Gabriel Alonso dc Uerrera agrlcultura general
(1818.) I. 225. _ Ward Mexico in 1827. I. 42, sqq. _
ßulloclc six rnomlis iu Me.\ico, germauico a Schott 13S5, I. 57.
II. 17. 29
Agav.
P r i u s q u a i n seapiis evolvatur, subito demiimitur
d i m e n s i o foliorum novissimoruiu : quippe non sequunt
u r divaricala natii majora, sed staut magis erecta
i n t e r q u e ea existit íu .summa planta, cujus stipes ab
i m o in super ius volumine accrevit, conus quidam fol
i o r i i m , quae pailidiora et angust iora dense sese desup
e r involvunt ipsumque scapum proxime circiimvelant.
D i c i t u r cor: e l C o r a z o i i vel C o g o l l o . Experientia
s a t i s edoctus seit j a m coloiius adesse tempus plantam
a p e r i e i i d i ( M a g u e y de C o r t e ) . Quod ubi aut justo
p r i u s aut s e r o fît, pessum datur pianta absque congrua
b o n i succi largitione. Si ambigilur, expertes (Prácticos)
iu consilium adhibeutur.
I n aperiendis plantis ( c a p a n - s e las plantas
d e l M a g u e y ) auctore N e e ita proficiunt^^). In fasc
í c u l o foliorum centrali, qui indolem scapi cingit, fac
i u n t secturaiii longitudiualem a summo versus imuin:
q u i fasciculus ut facilius preliendatur, folia inferiora
a m p u t a n t u r , utque opus omnino melius procedat , oper
a r i u s in superiorlbus locum solet occupare Cu l -
ti-o longo ac s u p r a adunco gemma cordis aperiiur sect
u r a verticali ac deinde infimum g e rme n s. cor eximit
u r . Cavatura (Ca j e t e ) , quae in majoribus plantis
1 8 a d 20" longa et 1 0 ad 12" lata esse potest, pari
m o d o ut amplietur simulque ut vulneris plana reno-
II veiitur, utuntur cochl iar i ( R a s p a d o r ) longo et ferreo.
* ) Herrera, agrlcultura geueral, ed. IS19. I. 325.
*•!•) Ad.cpicias tabulam physioguomicam XLV. Ubi pianta maoct Int
a c t a , folla inferiora partim corrunipuntur uc modo corum fibrae
mixtim per soluin dlgrediantur, Iu plaiitariis tamen, quae dumtaxat
In vicinitate froqucntium oppidoruni dillgenllore
l u n l u r , ut zizaulo evulso pcrraro tantum ligoue rediutegrentur,
nedum alantiir stercore, operarli QPeones} ima folia certis iuterj
e c t i s intervallis amputaut.
2 3