107 A L I S M A C E A E : ALISMA. 108
CI. ScnuLTES fil. tres varietates, qnas pro formis, e statìono
plus minus liumida vel iuundata Ortis, iiabuerim, distinxit:
а . MAJUS: foliis ovato - lanceolatis quiuquencrviis parimi
acuminatis, scapo elongato inter verticillos late (rialata.
ß. MEDIÜUI: foliis lanceolatis utrinqiie louge attenuatis 3—5-
nervìis, scapo elongato verticillos inter trialato.
y. Mmos: foliis lanceolatis brcviter acuminatis, scapo breviore
obsoletius trialato.
PKTIOLI 0 basi dilatata ortl^ folia acquanfccs vel superantes^ striati,
scabriusculL FOLIA latiora, ac in praecedeute specie, margine planlusculft.
ScAPUS strlctus, sulcato-striatus, triqucter, superne alis tribus
herbaceLs praeditus. INFLOUKSCEJJTIA iu spedminibus majoribus inlerdiim
subpaniculata, ramo uempe uno alterove ex iiuo verticillo prodeunte.
BBACTEAK e basi ovata lODgissime acuminatae. FLORES brevius
pedlcellatl^ ao in praecedentc. — UNE etiam referendum vidctur
Alisma Spreìit/elii Kunth. Enum. pi. III. 154. — Alisma Berterii
Sprenff. Syst. Veg. II. 163., quod in Insula Guadeloupe liabitare dicitur.
Crescit ili aguis stag/iantibus Brasiliae: Mart.; in Brasilia meriàionali
legit Sellow. Floret JiiniOj Julio.
5. ALISMA PUBESCENS MART, folüs petiolatis ovatocllìpticis
vel subcordato-ovatis obtusis 7—13-uervìis; scapo slmplìclusculo
superne trigono et crìspulo-pubescente ; bracteis verticillos
glomeratos niultifloros superautibus; sepalis puberidis
late membrauaceo-niarginatis; carpidiis stylo cuspidatis.
Alisma pubescens Mart, in Rom. et BchuU. Syst. Veg.
VII. 1608. Kunth. Enum. pi III. 153.
ß. CLADSSENII: foliis subtus (in nervis) puberulis. Specimen
Clausaenianum (^Sagillaria n. 351) praeterca foliis latioribus
et scapo subpaniculato gaudet, quas vero differentlas, verosimiliter
sfatione humidiori producías non magni habuerim
momenti.
Seguenti spcciei, uti jam ci. Scnin^TES fi), annotavit, vai de alTmls,
dtffert vero ab ea ceterisque, quae sequuntur, pubescentia, coüflata e
pilis plauis, ramosulis, crispís.
llabilat cum seguente: Mart.; ad St. Antonium prope Bahia:
Blancket C«- 3133). Varietatem in prov. Minas Geì-aés leg. Claussen.
Floret Augusto^ Septembri.
Б. ALISMA ELLIPTICÜM MART, foliis petiolatis ellipticis
5—9-nerviÌ8; scapo ascendento simplici glabro, verticillis nuiltifloris;
bracteis pedicellos post anthesin decurvatos superantibus;
petalis sépala membranaceo-marginata duplo excedentibus ; carpidiis
stjlo cuspidatis glanduligeris.
Tabula nostra XIU. fig. IV.
ß. MINUS: multo minus foliis 5-nerviis, scapo incurvo vel
quidquam jQcxuoso (SCHÜIT.); an forma terrestrìs?
Alima ellipticum Mari, in Rövu et Schult. Syst. Veg.
VII. 1607. Kunth. Enum. B. III. 153.
RiuzojiA fibras radicales validas agens, sursum fibrillis albidis
capillato-comosum. PETIOM basi dilatati, pedales et ultra, la varietate
pro rulione breviores, supra plani, dorso convexi, sulcato-striati, glabri.
FOLIA 6 — 7 poli, longa, 4—5 lata, in varietate plus duplo minora,
subcoriacea, nervis clegauter clathrata. „SCAPCS subteres, anceps,
inter nodos floríferos acute triijuetcr, latere quolibet nervis tribus
in medio rubcntibus, augulis quoque rubeutibus. PKTALA alba.'"'
CMART. ex viv.) PEDICELLI iioribus longiores teretes, fructiferi arcuatorecurvati.
STAMIXA 13, ANTHEUIS lineari-oblongis, demum contortis.
CARProiA numerosa, in capitulum subglobosum congesta, oblique obovata,
dorso curvata, antico stylo, sub auihesi uncinato, locge cuspidata,
costis fiUformibus octo, utrinque medio glaariulam majorem
gerenlia.
Crescit in stagnis prope Rio St. Francisci. Floret Junto,
Julio. %
7. ALISMA GRANDIFLORÜM CHAM, ET SCHLECHT, foliis
petiolatis subcordato-ellipticis vei cordato-ovatis 5 —l l -ne rvUs
obtusis cum mucrone iniposito; scapo simplici superne acute triquetro
glabro, vcrticillis ninltifloris; bracteis pedicellos aequautibus;
pctalis sépala membranaceo-marginata triplo excedentibus;
carpidiis coatatis stylo uncinato mucronatis.
Aìisma grandifíorum Cham, et Schlecht, in Linnaea II.
152. Rovi, et Schult. Syst. Veg. VII. 1606. Kunth. Enum.
pi JII. 153.
RHIZOMA ut in praecedente. PETIOLI quiaquanguli, basi planiuscull
et utrinque membranaceo-margiuati, striato-sulcati, in forma minori
s. terrestri folia vis aequantes. FOLL\ e basi trúncala vel leviter
cordata ovata, foliis AUsmatis parnassìfolH slmiila. SCAPUS folia plurles
superans, strictus, suicato-striatus. FLORES pedicello calycem
acquanti iusidentcs. PKTALA sepalis triplo vel quadruplo majora, iu
plauta sicca flavlda. CARPIDÌA matura noudum vidi.
Crescit in paludosis ad St. Anna, prov. Rio de Janeiro: Beyrich;
in insula St. Catharína: Chamisso; in prov. Rio Qraìtde do Sul
et alibi in Brasilia vieridionali: Sellow. 2{.
8. ALISMA PALAEFOLIUM KÜNTH. foliis petiolatis basi
sinu lunato cordatis obovatis obtusis iiovemnerviis; scapo simplici
compresso inter verticillos trialato glabro, verticillis multiflorls;
bracteis flores brevissime pedicellatos aequantibus; petalis
sépala membranaceo-marginata parum excedentibus; carpidiis
s t j i o rostratis.
Alisma 9 palaefolium Kunth. Enum. pi. I I I . 152,
Sagittaria palaefolia Nees et Mart, in Nov. Act. Nat.
Cur. X I . 21. Marl. S?jst. mat. med. hras. 47.
,JFOLIA triuncialla. SCAPUS blpedalis et ultra, basi e tereti compressus,
anceps, striatus, sursum bialatus, altero latere quadricostato,
altero aiitem bicostato, inter verticillos triqueter, angulis omnibus alat
i s , lateribus striatis. FLORES oinnes bermaphroditi, superiores lamen
plerique steriles, verticillis 16 — 1 8 , acquali spatio distantibus, densis^
multifloris, liemisphaericis. BRACTEAK lanceolato-subulatae, raembranaceae.
PÉTALA obovata. STAMINA 0 — 13, ANTHERIS linearlbus, apice
coatortis. PÌSTILLA numerosissima, in capltuium globosum confería,
subs tip itaía. CAUPiniA obovato-cuneata, compressa, striata, stjlo obtuso.
SEMIXIS testa brunnea, granulata.'^ NEKS et MAKX. 1. c.
Habitat ad Rio dos Uh eos: Princ, Max. Vidensis, Floret Januario.
if
9. ALISMA MACROPHYLLUM KUNTU. foliis longisslme
petiolatis e basi sinu patulo profunde cordata late ovatis pedatinerviis,
ncrvis 11—13, apice acutiusculis, lobis báseos rotundalia
divergenti-patulis; scapo longissimo glabro paniculato, verticillis
sex — duodecimfloris; bracteis pedìcellls brevioribus; carpidiis
in capitulum ovato-globosum congestis costatis stjlo subuncinato
rostratis.
Alisma macrophyllum Kunth. Enum. pi. H I . 152.
Alisma foliis cordatis obtusis Plum. Viani, amer. ed. Burm.
230. t. 234. f 2.
Alisma cordifoliujn Linn. Sp. 487. pro parte. Sagittaria
sagittifolia Velloz. Flor. Flum. 10. t. 31.
ß. MINUS: differì; statura minori: FOLIIS nempe bipollicaribiis
quinquencrviis; PANÍCULA miuus composita, vcrticillis remotioribus
plerumque triQoris.
Alisma cordifolium Swartz Observ. 139. P. Browne Jamaic.
204.
Alisma Berleroanum Balhis in Köm. et Schult. Syst. Veg.
VIL 1605. Kunth. Enum! pi. H I . 152.
llaec varietas in Imliu occidentali provenit; adsunt iamen etiam
inter brasiliensia specimina ad eam accedentia.
109 ALISMACEAE: SAGITTAHIA. 110
PKTIOLI bipedales et longiores, angulati, striati. FOLIA ampia,
latiora quam longa, ad íertiam quartamvo partem sinu lunato, lobis
patulis incluso, excisa, membranacea, nec rigida ut praccedentium.
INKI-ORKSCENTIA ampia, basi paDiculato-ramosa, ramis eloogatis, inter
verticillos acute Iriquetris. FLORUM (plerumque 6—93 PSDICEIÌI stricti,
bracteis duplo vel pluries longiores. PÉTALA calycem vix superantia.
STAMINA 20. CARPIDLA dimidiate-obovata, a latere compressa, stylo
ipsis dimidio breviore cuspidata, obsolclius costata. SEMINA oastaneofusca,
puDctulata.
Crescit prope Rio de Janeiro, ad Porto d'Estrella: Oardner
(n. 700). Praeterea hinc inde in America tropica usque in Indiam
occidentalem provenit.
10. ALISMA FLORIBUNDÜM SEUB. foliis longo petiolatis
rhombeo-ovatis vel e basi sinu cnneato-cordata late ovatis obtusiusculis
9 — 17-nerviis; scapo longissimo glabro pauiculato,
verticillis multifloris glomeratis; bracteis pedicellos subaequantibus;
carpidiis in capitulum globosum congestis stylo brevissimo
macronula (is.
Alisma cordifolium Aut. pro parte. Sagittaria brasiliensis
Mart. Syst. mat. med. veg. bras. 47. excl. Veil. X. t. 31.
BnizOMA repens, fibroso-subcarnosum, diametro poUicari, fibris radicalibus
longissimis, corticc Ia.xa spongiosa involiitis, densissime tectum.
PBiroLi scapique subteretes, interdum tuberculis miuutis asperuli. FOLIA
subcoriacea, nervis validissimis percursa, basi truncata vel subcuneata
vel plerumque cordata, lobis rotundatis rectis (nec dlvergentibus ut in
praecedente;). FLOKUM verticilli magia approximati et densiores, FLORES
majores, brevius petlolati, ac in ilia. CARPIOIA in capitulum exacte
globosum densissime congesta, in stylum brevissimum termiuata, qua
nota a praecedentlbus faclllus distinguitur.
Uabitat t« Brasiliae prov. Rio Grande do Sul, ubi incolis
„Herva do pantano"' dicitur: Mart.; Ceara: Gardner O'- 1S60); in
Brasilia meridionali leg. Sellow. 4 — Folia sebo bovino illinita contra
affectioiies rheumaticas membris imponere solent illarum regionum
pastores, teste viro rev. Joaioie a S. Barbara, in Uteris ad Martium.
M. ¡SAGITTARIA LMN.
SAGITTABU Linn. Gen. n. 1607. Fr. Nees G&n. Plant. Flor.
Germ. Fuse. VI. i. 19. Bndl. Gen. n. 1012. Kunth. Enum.
pi III. ISS. Msfsn. Gen. 364. Q273.J
PLOBES per abortum sexn distincti, monoici, mas
c u l i superi. PEMGONIÜM iu utroque sexu hexaphyliraii:
foliolis biseriatis, tribus exterioribus calyciuis, tribus
iuterioribus petaioideis, aestivatione irabricatis.
FLOBES MASCULI ceutro Ovaria abortiva gereutia. STAMINA
1 2 vel plurima; FILAMESTA plamuscula: ANTUKBAE
b i l o c n l a r e s , dorso filaBieiiti apici insertae. FLOBES FOEMIKEI
pedicellis incrassatis iusidentes, slamiuum rudim
e u l i s praediti. OVABIA ploiiina, iu receptáculo globoso
spiraliter ordinata, uiulocularia, uiiiovulata. STYMs
brevis, augulujB Teutraleui carpidii tenuiuans.
STIGMA simplex. OVULUM bas i lar e campylotropuui. CABWDIA
coriacea, monosperma. SE-MEN uncinato - complic
a t m a , TESTA membranacea. EHBBVO hippocrepicus.
HERBAE A(/uaficae, hahitu Alismatum, A F/uibus
nomisi artificialiter: floribus monoids, nec iiermaphroäitis,
disfin^uunfur; transitlim stermini illias generis
species {luitedam Qex. i/r. A. palaefoliojBj, quarum
flores superiores sterilescunt. Sagittariae vero
! aborlu perfecto monoici evadimi, quocmn characters
primario reliqiii, quihus hoc genus distinguimus,
pelalorum nempe aestivatio imbricativa el pedicelli
florum foemineorum incrassali, intime cohaerent.
Antiquissimum tarnen Sagittariae genus, monente
etiam cl. EHBLICBER priori potius suhscribendmn,
relinuimus, quia ex specierum serie continua,
esetremae tantum [ormile in Europa proveniunt.
1. SAGITTARIA SEÜBERTIANA MABT. foliis longissime
petiolatis glabris sagillalo-oorilatis apico obtusis, lobis bascos
acntisi scapo simplici vcrticillis 3 — 8 approximatis terminato;
braclcis subrotundis; pcdicollis fructifcris incrassatis rectis; carpidiis
obovatis compressis dorso ncrvosis, stylo subnulto.
Tabula nostra XV. fuj. I.
FHÌAE radicales validac. PETIOU Mia multotics superantes,
septis transversis interstincti, uti tota pianta, glaberrlmi.
FOLIA natantia, tenuiter membranacea, AUsmatis echinùcarpi foliis
similüma, sed obtusissima. SCAPI pedales et nlliores, umbella
simplici (?) vel vcrticillis 3—3 paucilloris terminati. BBACTEAE
ternae , oblusissiniae. FLOSES masculi pcduncnlis üliformibus,
bracteas pluries superantibus, insìdent. SÉPALA ovata, obtusa]
subtilissime nervoso-striala. PÉTALA elliptica, caljcem duplo fere
excedentia, (siccata) llavicantia. RLAMSKTA e basi planiuscula in
acumen filiforme, hirtum, escurrentia. ASTHERAE lineares, basi
emarginatae, aureae. OVAEIOROM rudimenta capitulum depressogiobosum
forniant. FLORES foeminei 1—2, in verticillo imo, pedúnculo
crasso, calycem acquante, tereti suffulti. CALYX et
COROLLA ut in floribus masculis, sed quidquam majora. OVAUIA
oblique-obovala, intus stylo brevissimo, acato, flavescente terminata.
CARPIOIA in capitulum cerasi minoris magnitudine dense
congesta, ventre nervis 3 obsoletis, dorso incurvo costis 5 üliformibus
notata.
Crescit in aquis stagnantibus prope Joazeiro, prov. Bahiensit:
Mart. Floret 3íartiu, Aprili. 4
3. SAGITTARIA MONTE V IDENSIS Cum. ET SCHLECHT.
foliis longe petiolatis sagittatis,. lobis báseos divaricatis apiceque
acutissimis, margine venisque subtus asperulis; scapo simplici verticillis
remotis subtrifloris, bracteis lanceolatis acuminatis; filamentis
hirtis; pedicellis fructiferis recurvatis; carpidiis stylo oblique
rostratis.
Sagittaria moìiteviderisis Cham, et Schlecht, in Linnaea IL
156. Kunth. Enum. pi. I H . 157.
PETIOLI glabri, facio superiore canaliculati. FOMA basi siuu
acuuiioato-deltoideo ad medium usque incisa; nervorum parla 7 — 11,
quorum par quartum dicliotome ramificaLur cum venis obliquls in pagina
folli inferiore niagis promincutia et sicut margo tuberculis niinulis
aspcrula. SCAI-US elatus, teres, tenuiter striatus vcrticiliis 10—12,
quorum imi remotiusculi flores binos focmiueos, superiores flores jiiasculos
temos ad senos proferunt. BUACTKAE ternae, ima basi connatiie. PERIGONIUÍI
ut ili specie praecedente. „PKTALA lutea*"' (CHARI.). PUDICKLLI
florum masculorum elongati filiformes, foemineorum valde incrassati.
AN-TIIEKAE defloratae subinde spiraliter tortae; FILAMKNTA antlieris
duplo louglora siibuIaCa. CABPIDÌA plurima, minima, in capitulum
depresso-globosum cerasi magnitudine, perigonio persistente cinctum
congesta, obovata, a latere vnide compressa, stylo geniculato-inílexo
ipsorum lalitudiuem acquante terminata.*)
nabitat in Brasiliae prov. Rio Grande do Sul et in Montevideo:
Sellaio, Cham, et Schlecht. 4
Huic proxiuia et fortasse etiam in Brasilia luvenienda specics a cl.
CHAMISSO prope Concepcion Clillensium loda est: Sagittaria chilensis
(Cliam. et Sclileclit. in Liunaea II. 155) foliis liastatis margine
asperis, scapo simpUci bracteis acuminatis ad medium connatis,
filamentis dilatatis glabris, pedicellis fructiferis decurvatis clavato
incrassatis. Flores speciosi, lutei.
! M
I
.Il '