G A L L I A S T R A B O N I S ,
C E T E R O R V M Q ^ V E T E R V M .
* O t v s illc terrarum tra&us, qucm Oceanus, Marc Meditcrraneum, Alpes, Pyrena:ique montes,
Utqi.RHenus fluuius ambiunt, à veteribus Gallia fme Galiftia yocata fui t, incoiaci Celti vel Celta:.
' Vnde Ptolem*us eandem Celtogalatiam nominauit,proprie. Celtarum àlias nomen multo latius
• longiufq; patuiiTe, ad Europa: veteris tabulam prolixc iatis docuimus. Gallia: quoque nomen trans
Alpes, ad Rubiconemfluuium vfque quondam protenfum, quodnempe ea Italia: pars ab his quondam
pofleffa,non ignoramus. Vcram autem,cuius términos mare,fluuiúm,& montes diximus, tantum hie deferi-
• bentdam nobis proponimus.Hanc veteres Tranfalpinam(vti aliam Cifalpinam)vocauere. Hanc eandem a Scpren-
trione& Meridie bifàriam diuifere Mela & Plinius. Sic & eius imitator Solinus, Gebenna & Iura montibus; file
Gebennamonte,8c Rhodanofluuio,quocodemcam etiamdiftinguunt Eutropius& Suetonius. Illam,qua: verfus
S e p t e m t r i o n e m ,C o m a t a m a p p e l l a n t ; h a n c ,qua: verfus meridiem, Braccatam. Ilia Caffari diuifaomms in partes
tresrquarum vriam incoluntBelg*, aliam Aquitani,tertiam,qui ipforum lingua Celta:, noftrafvtinquitj Galli ap-
pellantur. Gallos,ab Aquitanis,G*rumna flumen, àBelgis Matrona 8c Sequana diuidit. Extra aurem hanc C* -
íaris diuifionem eft Narbonenfis,quam Plinius & Pomponiusfeorfumdefcribunt. &C$iareandem Prouinciaeiiib
nominecomprehendit. Ptolemzus tamenin Gallia:fua dclineatione,&qui eumfequitur Ammianus , hanc quoq;
Gallia: trifcmit:quadrifariamq;vniueriam diuidit, in Aquitaniam fcilicet, Lugdunenfem, ('quseadcmcum Cclti-
ca)Belgicam,& Narbonenfem. Hanc diuifionem autem non omnes iifdem determinant fimbusrCaefar enim Hel-
uetios,Gallis fiueCelticisiungit:quos Plinius &didusPtolema:us in Belgica collocant.Belgicam Cañara Rhcno
ad Matronam ,quamPlinius àScaldi ad Sequanam. Czfar Garumnamterminum habet inter Celtas & Aqwta-
nos,vt quoq; Pomponius. Strabo vero Ligerim. atquc id ex Auguili inftituto : cui fufrragatur quoque Ptolcmzus.
Idem Strabo,ignorò quibus audoribus,Belgas habitare dicit inter Rhenum & Oceanuiminterq; hos V eneros nu-
• merat,extremos verfus Occidentalem Oceanum populos. Vereor autem valde,ne pro Belga:, Celta: hoc loco lc-
gendum fit apud eundem,cum ceteris omnibus Geographishiftoricifqj Veneti hi in Celtica fuieLugduneniiiunc.
Pollera vero setas totam Galliam plurifariam diuifit : quod difcendum ex Sex. Rufo, Ammiano, Lib. Notitiar. 8c
Dignitatum libellulo,quieiusomnes portioncsnumerant & nominant feptemdecim. quas omnes quoque in hac
noitra tabula lcgetídas oíFerimus. Sed8c tandem poll Carolinempe Magni tempora, in duas tantum diftinxere:
in Auft rafia m vtique,id eft Orientalem,& Neuftriam(vt corruptè rerè fcribunt)feu Vcftriam,at melius Wejlriam,
id eft, Occidentalem. Atq; h?c de huiusregionis nomine,cir.cumfcriptione,&finibus.quam Suetonius mlulio tra-r
didit in circuitu patere ad bis 8c tricies centum milliapaffuum.Nuncde eius natura,temperie, 8c dotibus.
Conftitutionefeliciflimam facit Claudianus:Saluberrimam dicit Caefar 3. Ciuil. Abundare mus &: flumimbus,
Seneca 3.Natural.Interdum etiamfontibus facris &vaporantibus,Solinus. Totam amnibus rigari,&loca per qua:
feruntur,plerunq; campeftria effe [ patulos campos huicadfcribitquoq; Sidonius] aut túmulos terreítres, Strabo.
Multum tert frumenti,inquit idem,milij,glandis,ac omnigenum alit pecus. [pecuaria diuitem,didus Si doni ns in
Panegyrico Maiorani ] nihil in ea ociofum, nifi qua paludes aut filua: obftant. Frumenti abundantem, tacit I re-
bellius,in Balilla,quod idem verum facit Cicero pro M.Fonteio : vbi fcribit magnum numerum frumenti a Romanis
hincaduehi.Si Romanos mififfelegatos frumenti petendi cauffa,ad huius Galli* Vénetos,apud Crei arem 3.
Gall.&Dioncm39. lego. Hoc frumentum autem,omniumleuiflìmumeffe ex his generibus qua: Romam inue-
huntur,teilatur Plinius. Panico autem Aquitanos vti,fcriptum reliquit idem. Felices Galftas, pinguibus glcbis^c
commodas prouentibus fruduariis .-plerafq; confitas vitibus 8c arbùftis, omni ad vfum animantium roetu beatifli-
mas defcribitSolinus. SedPomponium quoq; dehac audiamus, Terra eli frumenti precipue &: pabuli ferax, 8c
» ameena lucis immanibusrquidquid ex fatis frigoris impatiens eli, agernec vbiq; alit, 8c noxio genere ammalmm
» minimèfrequens. Enquoqueoculatumteftem,deeadem, Iulianum Imp. in Mifopogone : isemmhiseameftert
v » verbis ■ Hyems eli ibi placidiflìma,propter calorem, vt aiunt, Oceani, ac fortaffe qu*da tenuis aura ilhnc diftun-
» ditur: videtur autem maritima aqua,dulci effe calidior.Siueigitur ob hanc cauffam,fiue aliam mihi ignotam,ita fe
v res habet:hyems eius terreincolis mitior eíbpreterea vites optima:illic nafcuntur,quin etiam ficus multi ìam arte
3 quadam extulerunt,cùm eas perhyemem calamis tritici,tanquam veftimentis contegerent,& alnshuiufmodi re-
'»> bus,qua:cadi iniuriasarboribuSprohibercfolent. Hadenusille. Frigorafanè.quialub Septentriombus,vthabet
» Caffar 1 Gali. frugummaturitatemnonnihilretardari,verifimile. Qua de cauflahue referendum, quod Varrò
»>deR R i. In Gallia,ait, Tranfalpin* ad Rhenum aliquot regiones funt, vbi nec vitis, nec olea, necpomanaice-
» rentùr, nifi agros ftercorarent candida foifitia creta, (marga hzcPlinio) Sed niueferocem earn dicit quoq; Clau-
» dianus: 8c glaciem Gallicam,memorat Lucianus,deHift. fcribenda. &hincadagium,Gallicaniue frigi dior, apud
j» Petronium. quamò; tam immenfam fatetur Diodorus,vt ilumina congelata fine pernia, non tantum paucis/ed to-
» tis exercitibus cum curribus. item regionem locoaqu* niuibus oppletam. Hinc Ariftotclem in Admirandis pu-
»» to fcripfiffe, hanc non habere afinos. Ventofamfacit Seneca 3. Natural. Circius ventus Galliam infeftat, mquit,
» cui *cfificia quaffanti, tamen gratias agunt, tamquam falubritatem fui tribuant ei ( quod fabulofiim forte quis cx-
illimauerit, nifi idem ftatim iiibneéleret h * c verba,)Diuus certe Auguftus templumilh, cumm Galliamoraretur,
,> &vouit, 8c fecit. De hoc vento etiam Gelliùs a. cap.az. eundem puto cum Boreali in Campis lapidéis ( de quo m-
»> frà)vbi h*cvera,etiamnum hodie. Hacca:li inclementia motus,ni fallor, Cicero m Proumcirs Confulatibus, ex-
»» clamauit, verè aut falsò, Quid iftis locis afperius? quid incultius opidis? quid natiombus immanius ? quid Oceano
« longius inueniri poteft? Non obftitit tamen cadi fiucioli natura, quin ab adolefcente Roma,vt perhibet a. Sommj
Macrobius,autà Malfilienfibus,vt Trogus43-vitcm 8c oKuam fereredidicerint. Ebconem Heluetiumfabrum ex
Italia primum in Galliam tuliffc ficum ficcam, 8c vuam, oleum ac vinum,annotauit Plinius. Inde vini poitea adeo
ferax; vthinc vindemias condere Italos conqueratur quodammodo Columella : 8c Vienna, vinum quod picatum
nominabant, Romam, vbi in pretio,mitterefolcbant:refert 5. Conuiual.Plutarchus. Quid ergo velintVopilcus
8c Eufebius,dum Probum Imp.tradunt Gallis permififfe: vt vites haberent,doceri cupcrcm. An ad hmus tempora
vfaùc in Braccata fiue Prouincia tantum, non in ceteris Galliis vitem fuiffe quis putabitìatBitune* vitis meminit
Plinius: item Aruernic*. Dauushicfum,fatcor. Tempore Iuliani Imp. egregiamvitem apud Parifios prouemiie,
fcribit ipfe in fuo Mifopogone: EtBituricam vitem celebrar Ifidorus. Auri 8c argenti quoq; apud hos effe metal-
la ataue corum preftantiora in Cemmenó monte: auri etiam fodinas omnium effe preftantiifimäs apud Tarbel-
» los: & ferri metalla apud Pctrocorios & Bituriges Cubos, Strabo audor eil. Aurum apud Celtas quoidam erui,
fcribit Athen*us. 8c auriferumTarnem AquitanixfluuiumjVocacAufonius. Diodorus 5. pluresineafluuios au